Ünite 4: Sermaye Piyasası Kurumları

Sermaye Piyasası Kurumları

Ülkemizde, sermaye piyasası kurumları, 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nda düzenlenmiş olup yatırım kuruluşları (aracı kurumlar, yatırım hizmeti ve faaliyetinde bulunmak üzere kuruluş ve faaliyet esasları Kurulca belirlenen diğer sermaye piyasası kurumları ve bankalar), kollektif yatırım kuruluşları (yatırım fonları ve yatırım ortaklıkları), sermaye piyasasında faaliyette bulunacak bağımsız denetim, değerleme ve derecelendirme kuruluşları, portföy yönetimi şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları, konut finansmanı ve varlık finansmanı fonları, varlık kiralama şirketleri, merkezi takas kurumları, merkezi saklama kuruluşları, veri depolama kuruluşları ile kuruluş ve faaliyet esasları sermaye piyasası kurulu tarafından belirlenen diğer sermaye piyasası kurumlarıdır.

Sermaye Piyasası Kurulu

1981 yılında 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile kurulmuştur. Yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak kullanan idari ve mali özerkliğe sahip düzenleyici ve denetleyici bir kamu kurumudur. Cumhurbaşkanı yedi üye arasından bir kişiyi Kurul Başkanı olarak belirlemektedir. Kurul başkanı ve üyelerinin görev süreleri beş yıl olarak belirlenmiştir. Süreleri biten Başkan ve üyeler bir defalığına tekrar atanabilir. Kurul, Cumhurbaşkanı tarafından atanan yedi üyeden oluşmaktadır. Kurul’un temel görevi, sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışması ve tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını sağlamaktır. Kurulun temel amacı sermaye piyasalarının işleyiş kurallarını belirlemek, piyasadan fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun olarak en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamak, sermaye piyasasına yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını korumak, piyasaların adil ve etkin çalışmasını sağlamaktır.

Borsa İstanbul A.Ş.

İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), 91 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye dayanılarak kurulmuş olup, 3 Ocak 1986 tarihinde faaliyete başlamıştır. Borsa İstanbul A.Ş’nin Kuruluş sermayesi 423.234.000 TL. olup sermayeyi temsil eden payların % 49’u Hazineye, % 51’i ise aynı Kanunda belirtilen amaçlarla değerlendirilmek üzere Borsa İstanbul Anonim Şirketine (Şirketin kendisine) aittir. Borsa İstanbul piyasalarında pay senetleri, kamu ve özel sektör borçlanma araçları, borsa yatırım fonları, aracı kurum varantları, sertifikalar, kira sertifikaları, opsiyon sözleşmeleri, vadeli işlem sözleşmeleri, kıymetli maden ve kıymetli taşlar işlem görmektedir. Borsa İstanbul bu ürünlerin, organize piyasalarda güven ve şeffaflık ortamında işlem görmesini ve fiyatlarının rekabet koşullarında oluşmasını sağlamaktadır. Borsa İstanbul Pay Piyasası’nda farklı sektörlerden şirketlerin payları, yeni pay alma hakları, borsa yatırım fonları, varantlar ve sertifikalar işlem görmektedir. Pay Piyasasında işlemler aşağıdaki pazarlarda gerçekleştirilmektedir:

• Yıldız Pazar
• Ana Pazar
• Gelişen İşletmeler Pazarı
• Yakın İzleme Pazarı
• Kolektif Yatırım Ürünleri Ve Yapılandırılmış Ürünler Pazarı
• Nitelikli Yatırımcı İşlem Pazarı
• Piyasa Öncesi İşlem Platformu

Borsa İstanbul; Genel Kurul, Yönetim Kurulu, uyuşmazlık komitesi, disiplin komitesi, denetim komitesi, kurumsal yönetim komitesi, riskin erken saptanması komitesi ile Genel Müdür ve Genel Müdüre bağlı Müdürlüklerden oluşmaktadır.

Takas Kuruluşları

İstanbul Takas ve Saklama Bankası

Takas işlemleri 1988 yılından itibaren İMKB bünyesinde kurulan müdürlük tarafından yapılmaya başlanmış, Ocak 1992 tarihinde ise takas ve saklama yetkisi, İMKB ve üyelerinin ortaklığı ile kurulan İMKB Takas ve Saklama A.Ş.’ye verilmiştir. 1996 Ocak ayından itibaren İMKB Takas ve Saklama Bankası A.Ş. adıyla kalkınma ve yatırım bankasına dönüşmüştür. 2013 yılında ünvan değişikliğine gidilmiş ve İstanbul Takas ve Saklama Bankası olmuştur. Takasbank’ın ortaklık yapısında, Borsa İstanbul ve 61 banka ve aracı kurum ortak olarak yer almaktadır. Ana sözleşmesi gereği Borsa İstanbul dışında diğer ortakların sermayedeki payı %5’i geçememektedir. Takasbank Yönetim Kurulu, Kurul, Borsa İstanbul, aracı kuruluşların temsilcileri ve Takasbank Genel Müdürü olmak üzere 11 kişiden oluşmaktadır. Borsa İstanbul Yönetim Kurulu Başkanı aynı zamanda Yönetim Kurulu’nun da Başkanıdır. Takasbank merkezi takas kuruluşu olarak Borsa İstanbul bünyesinde mevcut piyasalarda gerçekleşen işlemlerin nakit ve menkul kıymet takaslarını sonuçlandırmaktadır. Borsa üyelerinin alım satım işlemlerinden doğan menkul kıymet teslim etme ve teslim alma taahhütleri ile alım satıma konu olan menkul kıymet karşılığındaki ödeme taahhütleri Takasbank aracılığıyla hesaben sonuçlandırılmaktadır. Sermaye Piyasası Kurulu Takasbank’ı 2013 yılında Merkezi Karşı Taraf Kuruluşu olarak belirlemiştir. Takasbank ilk olarak Takasbank Ödünç Pay Senedi Piyasasında merkezi karşı taraf hizmeti vermektedir. Ayrıca Takasbank bankacılık hizmetlerini ve diğer tamamlayıcı hizmetler, yatırım fon ve ortaklıkları için saklama, takas, değerleme, kontrol ve izleme ile raporlama işlemlerini de yapmaktadır. Aracı kurumların Takasbank nezdinde sermaye blokajı olarak tutmak zorunda bulundukları kıymetlerin takibi görevi Sermaye Piyasası Kurulu’nca Takasbank’a verilmiştir. Ayrıca, aracı kurumların, Takasbank sistemi aracılığı ile TCMB-EFT Sistemi’ne bağlanma olanağı da sağlanmaktadır. Takasbank, aracı kuruluşların kısa süreli fon arz ve fon taleplerini Takasbank Para Piyasasında gerekli teminatlar ile Takasbank garantisi altında organize bir şekilde karşılanmasını da sağlamaktadır. Ayrıca kurum bünyesinde Ödünç Pay Senedi Piyasası ve Türkiye Elektronik Fon Platformu yer almaktadır. Bu faaliyetlerinin yanı sıra Takasbank sermaye piyasalarının yanı sıra konut finansmanına yönelik teminat vekilliği ve Elektrik Piyasasında Merkezi Uzlaştırma Bankası olarak nakit takas ve teminat yönetimi hizmeti vermektedir.

Merkezi Kayıt Kuruluşu

Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 13, 80 ve 81. maddeleri uyarınca faaliyet gösteren bir anonim şirkettir. MKK’nın organizasyon yapısı, Yönetim Kurulu, Riskin Erken Saptanması Komitesi, Kurumsal Yönetim Komitesi ve Denetim Komitesinden oluşur. MKK’nın ortakları, Borsa İstanbul, Takasbank, ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliğidir. Yönetim kurulu en az 7, en fazla 11 kişiden oluşmaktadır. Merkezi Kayıt Kuruluşu özel bütçe ile yönetilir. MKK nezdinde 2013 yılı itibariyle pay senetleri, yatırım fonları, özel sektör borçlanma araçları, borsa yatırım fonları, varantlar, varlık teminatlı menkul kıymetler, varlığa dayalı menkul kıymetler, devlet iç borçlanma senetleri, kira sertifikaları, sertifikalar ve elektronik ürün senetleri kaydileştirilmiş olup bunlara ilişkin işlemler kayden yapılmaktadır. Kaydi Saklama hizmeti sadece kaydi sermaye piyasası araçlarına ve elektronik ürün senetlerine verilmekte olup, herhangi bir fiziki saklama hizmeti verilmemektedir. MKK tarafından kaydileştirilecek ve kayden izlenecek menkul kıymetler Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenmektedir. Finansal piyasalarda faaliyet gösteren aracı kurum ve bankalar sermaye piyasası aracı ihraç eden yerli ve yabancı ihraççı kuruluşlar, yetkili takas ve saklama kuruluşları, lisanslı depolar, yetkili sınıflandırıcılar ile Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenen diğer kuruluşlar MKK’ya üye olabilmektedir.

Aracı Kurumlar

Aracı kurumlar 6362 sayılı Kanunun yatırım hizmet ve faaliyetlerini düzenleyen 37. Maddesinde yer alan konulardan aşağıda faaliyet ve hizmetleri sunmaktadır.

• Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi
• Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin müşteri adına ve hesabına veya kendi adına ve müşteri hesabına gerçekleştirilmesi
• Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı
• Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunularak satışa aracılık edilmesi
• Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunmaksızın satışa aracılık edilmesi

Yeni Kanunun ikincil düzenlemeleri arasında yer alan “Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ” (III.39-1) uyarınca aracı kurumlar dar, kısmi ve geniş yetkili olmak üzere 3 gruba ayrılmıştır. Dar yetkili aracı kurum; emir iletimine aracılık ve/veya yatırım danışmanlığı faaliyetlerinden herhangi birini ifa edebilecektir. Kısmi yetkili aracı kurum ise işlem aracılığı, en iyi gayret aracılığı faaliyeti, sınırlı saklama hizmeti ve/veya portföy yöneticiliği faaliyetinden herhangi birini yürütebilecektir. Geniş yetkili aracı kurum ise portföy aracılığı faaliyeti, genel saklama hizmeti ve/veya aracılık yüklenimi faaliyetinden herhangi birini yürütebilecek aracı kurumdur. Aracı kurumların anonim ortaklık şeklinde kurulmaları, paylarının tamamının nama yazılı olması ve nakit karşılığı çıkarılması, sermayelerinin Sermaye Piyasası Kurulu’nca belirlenen miktardan az olmaması, esas sözleşmelerinin ilgili hükümlere uygun olması, kurucularının müflis olmaması gibi ilgili mevzuatta ifade edilen hususları sağlaması gerekmektedir.

Yatırım Ortaklıkları

Yatırım ortaklıkları, yeni kanun ile kollektif yatırım kuruluşları arasında sayılmış olup, sermaye piyasası araçları, gayrimenkul, girişim sermayesi yatırımları ile Kurulca belirlenecek diğer varlık ve haklardan oluşan portföylerini işletmek amacıyla paylarını ihraç etmek üzere kurulan sabit veya değişken sermayeli anonim ortaklıklardır. Yatırım ortaklıklarının temel fonksiyonu, küçük tasarruf sahiplerinin birikimlerini bir havuzda toplayarak, değişik menkul kıymetlerden oluşacak bir portföye yatırmak ve bu yolla elde ettikleri kazancı paydaşları ile paylaşmaktır. Yatırım ortaklıklarına kuruluş ve faaliyet izni verilebilmesi için, anonim ortaklık şeklinde kurulması gerekmektedir. Başlangıç sermayelerinin Sermaye Piyasası Kurulu’nca belirlenen miktardan az olmaması, pay senetlerinin nakit karşılığı çıkarılması ve pay bedellerinin kuruluş sırasında tam ve nakden ödenmesi, ticaret ünvanlarında “Yatırım Ortaklığı” ibaresinin bulunması, esas sözleşmelerinin Sermaye Piyasası Kanunu hükümlerine uygun olması, kurucularının müflis olmaması gibi ilgili mevzuatta açıkça belirtilen şartların sağlanması gerekir.

Menkul Kıymet Yatırım Ortaklıkları

Menkul kıymet yatırım ortaklıklarının temel fonksiyonu, riskin dağıtılması ve profesyonel portföy yönetimi ilkeleri esasında, küçük tasarruf sahiplerinin birikimlerini bir havuzda toplayarak değişik menkul kıymetlerden oluşacak bir portföye yatırmak ve bu yolla elde ettikleri kazancı ortaklarına payları oranında dağıtmaktır.

Yatırım ortaklıklarının diğer ortaklıklardan farkı, faaliyet alanlarının sadece sermaye piyasası araçları ile altın ve diğer kıymetli madenlerden oluşan bir portföyün işletilmesi şeklinde sınırlandırılmış bulunmasıdır.

Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları

Gayrimenkul yatırım ortaklığı, gayrimenkuller, gayrimenkul projeleri, gayrimenkule dayalı haklar, altyapı yatırım ve hizmetleri, sermaye piyasası araçları, Takasbank para piyasası ve ters repo işlemleri, Türk Lirası cinsinden vadeli mevduat veya katılma hesabı, yabancı para cinsinden vadeli ve vadesiz mevduat veyaözel cari ve katılma hesapları ile iştirakler ve Kurulca belirlenecek diğer varlık ve haklardan oluşan portföyü işletmek amacıyla paylarını ihraç etmek üzere kurulan ve Kanunun 48 inci maddesinde sınırı çizilen faaliyetler çerçevesinde olmak kaydı ile Kurul tarafından çıkarılan Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları Tebliğinde izin verilen diğer faaliyetlerde bulunabilen sermaye piyasası kurumudur. Gayrimenkul yatırım ortaklığının amaçları; temelde getiri potansiyeli yüksek gayrimenkullere yatırım yapmak gayrimenkule dayalı projelere yatırım yapmak, portföyündeki gayrimenkullerden kira geliri elde etmek, gayrimenkul alım satım kazançları elde etmek olarak sıralanabilir. Gayrimenkul yatırım ortaklıkları sadece gayrimenkule dayalı portföy işletmeciliği faaliyeti kapsamında faaliyet gösterebilir.

Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıkları

Girişim sermayesi yatırım ortaklığı (GSYO), girişim sermayesi yatırımları, sermaye piyasası araçları ve Kurulca belirlenecek diğer varlık ve haklardan oluşan portföyü işletmek amacıyla paylarını ihraç etmek üzere kurulan veya esas sözleşme değişikliği yolu ile dönüşen, Kanunun 48 inci maddesinde sınırı çizilen faaliyetler çerçevesinde olmak kaydı ile Kurul tarafından çıkarılan “Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına İlişkin Esaslar Tebliği”nde yer alan diğer faaliyetlerde bulunabilen ve kayıtlı sermaye sistemine tabi anonim ortaklık olan sermaye piyasası kurumudur.

Fonlar

Yatırım Fonları

Yatırım Fonu, 6362 Sayılı Kanun hükümleri uyarınca tasarruf sahiplerinden katılma payı karşılığında toplanan para ya da diğer varlıklarla, tasarruf sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre, Kurul tarafından çıkarılan “Yatırım Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliği”nde belirtilen varlıklar ve işlemlerden oluşan portföy veya portföyleri işletmek amacıyla portföy yönetim şirketleri tarafından içtüzük ile kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığını ifade etmektedir. Fonun tüzel kişiliği yoktur; ancak mal varlığı kurucunun mal varlığından ayrıdır.

Yatırım Fonları mevcut düzenleme uyarınca mutlaka şemsiye fon şeklinde kurulmalıdır. Şemsiye fon, katılma payları tek bir içtüzük kapsamında ihraç edilen tüm fonları kapsayan yatırım fonudur.

Gayrimenkul Yatırım Fonları

Gayrimenkul yatırım fonu, nitelikli yatırımcılardan katılma payları karşılığında toplanan paralarla, pay sahipleri hesabına inançlı mülkiyet esaslarına göre aşağıda yer alan varlıklardan oluşan portföyü işletmek amacıyla Kuruldan faaliyet izni alan portföy yönetim şirketleri ve gayrimenkul portföy yönetim şirketleri tarafından bir içtüzük ile süreli veya süresiz olarak kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan malvarlığıdır.

Konut Finansman Fonları

Konut finansmanı fonu, ihraç edilen ipoteğe dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan paralarla, ipoteğe dayalı menkul kıymet sahipleri hesabına inançlı mülkiyet esaslarına göre fon iç tüzüğü ile kurulan ve tüzel kişiliği olmayan mal varlığıdır. İpoteğe ve varlığa dayalı menkul kıymetler, ilgili fonların veya ipotek finansmanı kuruluşlarının portföyündeki varlıklar karşılık gösterilerek ihraç edilen sermaye piyasası araçlarıdır.

Varlık Finansmanı Fonları

Varlık finansmanı fonu, ihraç edilen varlığa dayalı menkul kıymetler karşılığında toplanan paralarla, varlığa dayalı menkul kıymet sahipleri hesabına inançlı mülkiyet esaslarına göre oluşturulan malvarlığıdır.

Girişim Sermayesi Yatırım Fonu

Girişim Sermayesi Yatırım Fonu nitelikli yatırımcılardan katılma payı karşılığında toplanan para ya da iştirak paylarıyla, pay sahipleri hesabına, inançlı mülkiyet esaslarına göre, aşağıda belirtilen varlık ve işlemlerden oluşan portföyü işletmek amacıyla Kuruldan faaliyet izni alan portföy yönetim şirketleri ve girişim sermayesi portföy yönetim şirketleri tarafından bir içtüzük ile süreli olarak kurulan ve tüzel kişiliği bulunmayan mal varlığıdır.

Bireysel Emeklilik Fonları

Bireysel emeklilik tasarruf ve yatırım sistemi, bireylerin emekliliğe yönelik tasarruflarının yatırıma yönlendirilmesine odaklanmıştır. Bu suretle emeklilik döneminde ek bir gelir sağlanarak refah düzeyinin yükseltilmesine, ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratarak istihdamın artırılmasına ve ekonomik kalkınmaya katkıda bulunulması hedeflenmektedir. Bireysel emeklilik böylece sosyal güvenliğin kapsamının genişletilmesine, kamunun sosyal güvenlikten kaynaklanan yükünün azaltılmasına, mali sektörde uzun vadeli fonların artarak kurumsal yatırımcıların gelişmesine ve sermaye piyasalarının derinleşmesine olanak sağlayan bir özel emeklilik sistemidir. Bireysel emeklilik sistemi, gönüllülük esasına göre işlemekte ve her kesimin katılımına açık bulunmaktadır. Emeklilik şirketleri tarafından, emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilmektedir. Emeklilik yatırım fonunun varlıkları, emeklilik şirketinin malvarlığından ayrı olarak Takasbank’ta saklanır. 29 Aralık 2012 tarihinde Hazine Müsteşarlığı tarafından yayımlanan “Bireysel Emeklilik Sisteminde Devlet Katkısı Hakkında Yönetmelik” ile birlikte katılımcılar, katılım paylarına %25 oranında devlet katkısı almakta olup devlet katkısı tutarları Hazine tarafından Emeklilik Gözetim Merkezi hesabına yatırılmaktadır.

Portföy Yönetim Şirketi

Portföy yönetim şirketi, ana faaliyet konusu yatırım fonlarının kurulması ve yönetimi olan anonim ortaklıktır. Portföy saklama hizmeti, kolektif yatırım kuruluşlarına ait finansal varlıkların saklanması ve/veya kayıtların tutulması, diğer varlıkların aidiyetinin doğrulanması ve takibi, kayıtlarının tutulması, varlık ve nakit hareketlerine ilişkin işlemlerin yerine getirilmesinin kontrolü ile mevzuatta belirtilen diğer görevlerin yerine getirilmesidir. Takasbank ve Kurulca portföy saklama hizmeti vermesi kabul edilen aracı kurum ve bankalar portföy saklama hizmeti verebilirler.

Gayrimenkul Değerleme Şirketleri

Gayrimenkul Değerleme Şirketleri; gayrimenkullerin, gayrimenkul projelerinin veya bir gayrimenkule bağlı hak ve faydaların belli bir tarihteki muhtemel değerini bağımsız ve tarafsız olarak belirleyen kurumlardır. Şirketler bu faaliyetlerini istihdam edecekleri yeterli bilgi ve tecrübeye sahip Değerleme Uzmanları vasıtasıyla yerine getirmektedir.

Yatırım Danışmanlığı

Yatırım danışmanlığı; karşılığında herhangi bir maddi menfaat temin etmek suretiyle, müşterilere sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden ortaklık ve kuruluşlar hakkında ve sermaye piyasası ile ilgili diğer konularda yönlendirici nitelikte yazılı veya sözlü yorum ve yatırım tavsiyelerinde bulunulması faaliyetidir. Yatırım danışmanlığı faaliyeti, Sermaye Piyasası Kurulu’ndan yetki belgesi almış kurumlarca yürütülür. Aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri ve kalkınma ve yatırım bankaları Sermaye Piyasası Kurulunun izni çerçevesinde yatırım danışmanlığı hizmeti verebilirler.

Bağımsız Denetim Kuruluşları

Bağımsız denetim, işletmelerin yıllık finansal tablo ve diğer finansal bilgilerinin, bu tablo ve bilgiler için belirlenen kriterlere (örneğin, halka açık şirket finansal tabloları için Kurulca belirlenmiş veya kabul edilmiş finansal raporlama standartlarına) uygunluğu ve doğruluğu hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde edilmesi amacıyla, genel kabul görmüş bağımsız denetim standartlarında öngörülen gerekli tüm bağımsız denetim tekniklerinin uygulanarak, defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora bağlanmasını ifade eder.

Yıllık finansal tabloları bağımsız denetime tabi olan işletmeler arasında, pay senetleri menkul kıymet borsalarında ve/veya teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören anonim ortaklıklar, pay senetleri halka arz edilmiş olan veya arz edilmiş sayılan ortaklıklar, aracılık faaliyetlerine münhasır olmak üzere bankalar, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, yatırım fonları, emeklilik yatırım fonları, yatırım ortaklıkları, konut finansmanı fonları, varlık finansmanı fonları, İpotek finansmanı kuruluşları ile takas ve saklama kuruluşları yer almaktadır. Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca bağımsız denetim yapabilecek kuruluşlar Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşlarından oluşur ve bu şartlara haiz bağımsız denetim kuruluşlarına ilişkin liste kamuoyuna açıklanır.

Derecelendirme Kuruluşları

Sermaye piyasasında derecelendirme faaliyeti; kredi derecelendirmesi ve kurumsal yönetim ilkelerine uyum derecelendirmesi faaliyetlerini kapsamaktadır. Kredi derecelendirmesi; işletmelerin risk durumları ve ödeyebilirliklerinin veya borçluluğu temsil eden sermaye piyasası araçlarının anapara, faiz ve benzeri yükümlülüklerinin vadelerinde karşılanabilirliğinin derecelendirme kuruluşları tarafından bağımsız, tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması faaliyetidir. Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uyum derecelendirmesi ise, işletmelerin Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uyumlarının derecelendirme kuruluşları tarafından bağımsız, tarafsız ve adil olarak değerlendirilmesi ve sınıflandırılması faaliyetidir.

Konut Finansmanı Kurumları

Konut edinmeleri amacıyla tüketicilere kredi kullandırılması, konutların finansal kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması veya sahip oldukları konutların teminatı altında tüketicilere kredi kullandırılmasıdır.

Konut finansmanı kuruluşları konut finansmanı amacıyla doğrudan tüketiciye kredi kullandıran ya da finansal kiralama yapan bankalar ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından konut finansmanı faaliyetinde bulunması uygun görülen finansal kiralama şirketleri ve finansman şirketleridir.

İpotek Finansmanı Kuruluşları

potek finansmanı kuruluşları, konut ve varlık finansmanı kapsamında, türleri ve nitelikleri Kurulca belirlenen varlıkların devralınması, devredilmesi, devralınan varlıkların yönetimi ve varlıkların teminat olarak alınması ve Kurulca uygun görülen diğer faaliyetlerin yerine getirilmesi amacıyla kurulan anonim ortaklıklardır.

Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu

Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, Sermaye piyasası alanında faaliyet gösterecek kuruluşlar ile sermaye piyasası kurumlarının yönetici ve diğer çalışanlarının mesleki yeterliliklerini, bilgi ve becerilerini tespit etmek amacıyla lisanslama sınavları yapmak, ilgili ihtisas alanları itibarıyla mesleki yeterliliklerini gösterir lisans vermek, eğitim programları düzenlemek, sermaye piyasası çalışanlarının sicilini tutmak ve bunların denetimini yapmak amacıyla 2011 yılında kurulmuştur.

Yatırımcı Tazmin Merkezi

Yatırımcıları Tazmin Merkezi yatırım kuruluşlarının, yatırım hizmet ve faaliyetinden kaynaklanan nakit ödeme veya sermaye piyasası araçları teslim yükümlülüklerini yerine getirememeleri hâlinde, Sermaye Piyasası Kurulunca 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde alınan tazmin kararını yerine getirmek amacıyla kurulmuş olan kamu tüzel kişiliğini haiz bir kuruluştur.

Sermaye Piyasası Meslek Birlikleri

Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği

TSPAKB’nin amacı, sermaye piyasasının ve aracılık faaliyetlerinin gelişmesini, üyelerinin dayanışma ve sermaye piyasasının gerektirdiği özen ve disiplin içerisinde çalışmalarını, üyelerin iktisadi menfaatlerinin korunmasını, haksız rekabetin önlenmesini, mesleki konularda üyelerin aydınlatılmasını sağlamak üzere Sermaye Piyasası Kanunu ve bu statü ile verilen görevleri yerine getirmektir.

Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği

Bu kurum, gayrimenkul piyasasının ve gayrimenkul değerleme faaliyetlerinin gelişmesini sağlamak üzere araştırmalar yapmak, eğitim ve sertifika vermek, Birlik üyelerinin dayanışma ve mesleğin gerektirdiği özen ve disiplin içinde çalışmalarına yönelik meslek kurallarını ve değerleme standartlarını oluşturmak, haksız rekabeti önlemek amacıyla gerekli tedbirleri almak, kendisine mevzuatla verilen veya Kurulca belirlenen konularda düzenlemeler yapmak, yürütmek, denetlemek, Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği Statüsünde öngörülen disiplin cezalarını vermek, ilgili konularda üyeleri temsilen ilgili kuruluşlarla iş birliği yapmak, mesleki gelişmeleri, idari ve yasal düzenlemeleri izleyerek bu konuda üyeleri aydınlatmakla görevli ve yetkilidir.