Ünite 6: Sosyal Hizmetlerde İnsan Kaynakları Yönetimi

İnsan Kaynağı Kavramı

İnsan kaynağı kavramı, bir kurumdaki yöneticiden başlayarak o kurumun en alt görev basamağında yer alan vasıfsız işçiye kadar tüm çalışanları içine alır.

İnsan Kaynakları Yönetimi

İnsan kaynakları yönetimi, kurumda yer alan çalışanlarının mevcut bilgi, beceri, yetenek ve deneyimlerini kuruma, bireye ve çevreye yararlı olacak en iyi şekilde kullanımını sağlamak ve bu kalifiye özellikleri en üst düzeye çıkartarak iş yaşamını geliştirme faaliyetlerinin tümünü planlamayı kapsar.

İnsan kaynakları yönetimi bir kurumda;

• Çalışacak insan kaynağının bugün ve gelecek için nicelik ve niteliğinin planlanması,
• İhtiyaçları karşılayacak insan kaynağının kurum içinden veya dışından temini,
• Adaylar arasından işe en uygun olanlarının seçilmesi,
• Seçilen bireylerin işe uyum sürecinin desteklenmesi,
• Uygun olarak ücretlendirilmeleri,
• Gerekli mesleki eğitim ve gelişimin sağlanması,
• Performanslarının değerlendirilmesi,
• Motivasyonlarının güçlendirilmesi gibi çalışmaları kapsar.

İnsan Kaynakları Yönetimi Fonksiyonları

Sosyal hizmet kurumlarında insan kaynakları yönetiminin önemli ve öncelikli fonksiyonları;

1. İnsan kaynakları planlaması
2. İşe alma
3. Personel bulma
4. Personel seçme
5. Oryantasyon (işe alıştırma)
6. Eğitim ve geliştirme
7. Performans yönetimi
8. Ücret Yönetimi
9. Kariyer Yönetimi
10. Motivasyon

Sosyal Hizmet Kurumlarında İnsan Kaynakları Yönetimi ve İnsan Kaynağı Yetkinlik ve Görevleri

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı stratejik amaçlarına ulaşma amacıyla, insan kaynakları yönetimi konusunda Personel Daire Başkanlığı’nı yetkili kılmıştır. Personel Daire Başkanlığı’nın bu bağlamdaki insan kaynakları yönetimindeki görevleri aşağıdaki gibi tanımlanabilir:

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın insan gücü planlaması ve personel politikasıyla ilgili çalışmalar yapmak.
• Personel sisteminin geliştirilmesiyle ilgili tekliflerde bulunmak.
• Bakanlık personelinin atama, özlük ve emeklilikleriyle ilgili işleri yapmak, konuyla ilişkili kuruluşların çalışmalarını takip ve koordine etmektir.

Yetkinlikler, mükemmel performansa ulaşılmasında ayırt edici olan bilgi, beceri ve performansı içeren gözlemlenebilir davranışlardır.

• Bilgi: Yetkinlikte yer alan kavramsal boyuttaki bilgi düzeyidir.
• Beceri: Yetkinliğin tecrübe ve eğitimi barındıran yetenek boyutudur.
• Kişilik özellikleri, karakter, inanç ve değerler gibi bireysel özellikler.

Sosyal hizmet kurumlarında çalışanların alanlarında yetkin olmalarının yanı sıra:

• İnisiyatif alabilme
• Analitik düşünebilme
• Etkili iletişim kurabilme
• Yaratıcılık
• Ekip çalışmasına yatkınlık
• Güvenilirlik
• Örgüte bağlılık
• Stres altında çalışabilme ve üretebilme
• Özgüven
• Çatışma çözme gibi yetkinliklere de sahip olmaları beklenmektedir.

Sosyal çalışmacı mesleki rollerini Sheafor ve Horejisi (2003) sıralamışlardır. Bu sıralamada uzmanların on rolü bulunmaktadır:

• Bağlantı kurucu rolü
• Savunucu rolü
• Öğretici rolü
• Danışman rolü
• Vaka yöneticisi rolü
• İş yükü yöneticisi rolü
• Personel geliştirici rolü
• Yönetici rolü
• Sosyal değişme ajanı rolü
• Profesyonel rolü

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlüklerinin insan kaynakları konusundaki görev ve sorumlulukları; Bakanlığın illerdeki temsilcisi olan Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri tarafından yürütülür.

Bu müdürlük hizmetlerin niteliklerine ve çeşitlerine göre şubelerden oluşur. Bu şubelerinden örnekler vermek gerekirse;

• Koruyucu, önleyici ve aile yanında destek hizmetleri şubesi
• Çocuk bakım hizmetleri şubesi
• Kadın hizmetleri şubesi
• Aile yanında ekonomik destek ve özel çocuk bakım merkezleri şubesi
• Engelli ve yaşlı bakım hizmetleri şubesi
• Aile ve toplum hizmetleri şubesi
• Engelli evde bakım hizmetleri şubesi
• Protokol/erişebilirlik/gençlik ve spor hizmetleri şubesi
• Basın ve Halkla İlişkiler Şubesi
• Eğitim ve yayın şubesi
• Personel atama ve özlük işlemleri şubesi
• Mali işler şubesi
• İdari işler Şubesi
• Strateji geliştirme şubesi
• Personel disiplin ve soruşturma şubesidir.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdürlüğünün görev ve sorumlulukları şunlardır:

• Kendilerine verilen görevleri yapmak, görev alanındaki kuruluşları incelemek, hizmetlerin daha iyi yürütülmesi için kendi yetkisi dahilinde olanları yapmak,
• Müdürlük bünyesindeki iş bölümünü ve hizmet kalitesini sağlamak,
• Görev alanına giren konularda istenilen bilgilerin ilgili makamlara iletilmesini sağlamak,
• Korunmaya, bakıma, yardıma muhtaç kişiler ile sosyal hizmetlere ihtiyaç duyan diğer kişileri belirlemek ve gerekli işlemleri yerine getirmek,
• Çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtlarındaki çocuk ve gençlerin eğitim ihtiyaçlarını ve mesleki ihtiyaçlarını planlamak, gerekli tedbirleri almak,
• Sosyal hizmetlerin, ihtiyaç gruplarına etkin, verimli ve zamanında ulaştırılabilmesi için gerekli işlemleri yapmak,
• Özel eğitim, rehberlik ve danışmanlık hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi ve grupların ihtiyaçlarının giderilmesi için gerekli çalışmaları düzenlemek,
• Kurumlarda bakım altında olan kişilerin sağlıklı gelişimleri açısından gerekli önlemleri almak,
• Kadınlara yönelik sorunların çözümü için gerekli rehberlik ve danışmanlık hizmetlerini sağlamak,
• Sosyal hizmet kuruluşlarının kurulmasında yetkileri ve sorumlulukları dahilinde gerekli işlemleri yerine getirmek,
• Sosyal hizmetlerin tanıtımını yapmak ve halkın gönüllü katılımını destekleyerek gerekli hizmetlere kanalize etmek,
• Gerekli görülen alanlarda istatistiki bilgilerin toplanması, değerlendirilmesi ve gerekli yerlerle paylaşılmasını sağlamak,
• İl müdürlüklerinde görevli personel için gerekli işlemleri yapmak,
• Alt birimlerde görevli personelin sicil işlemlerini gerçekleştirmek,
• Personelin terfi, disiplin, emeklilik işlemlerini gereğince yerine getirmek,
• Aday memurların asalet işlemlerini yerine getirmek,
• Eğitim ve sosyal amaçlı tesislerin açılması için gerekli düzenlemeleri yapmak,
• İl müdürlükleri ve bağlı kuruluşların bütçe teklifleri ile ilgili gerekli işlemleri yapmak,
• Ayni-nakdî bağışların belirlenen esaslar doğrultusunda kullanılmasını sağlamak,
• Kuruluşların afetlere karşı korunması için gerekli tedbirleri almak,
• Yasal usullerle iletilen diğer görevleri yerine getirmek.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İl Müdür Yardımcılarının Görev, Yetki ve Sorumlulukları; il müdürüne yardımcı olmak, müdürün verdiği görevleri yerine getirmek ve müdür bulunmadığı zamanlarda ona vekalet etmektir.

Sosyal çalışmacının Görev, Yetki ve Sorumlulukları ise;

• İhtiyaç duyanlara uygulanacak sosyal hizmet yöntem ve tekniklerini belirlemek ve mesleki çalışmalarda bulunmak,
• Sosyal hizmete ihtiyaç duyan kişiler hakkında inceleme yapmak ve sosyal inceleme raporu hazırlamak,
• Hazırlanan sosyal inceleme raporlarını ilgili makamlara sunmak,
• İstenilen bilgi ve belgelerin ve hazırlanan raporların gizlilik prensibine bağlı kalınarak korunmasını sağlamak,
• Sosyal hizmete ihtiyaç duyanlar için gerekli mesleki uygulamaları gerçekleştirmek,
• Görevli olduğu sınırlar içerisinde sosyal hizmet alanındaki konularda inceleme ve araştırma yapmak,
• Geri kalmış bölgelerdeki toplumsal sorunların çözümüne yardımcı olmak,
• Kadın ve aile sorunlarının çözümünde mesleki çalışmalarda bulunmak,
• Uygulanan hizmet programlarına ilişkin değerlendirmeler yapmak ve geliştirici önerilerde bulunmak,
• Toplum bilincinin geliştirilmesi ve toplumun eğitilmesi çalışmalarını yürütmek,
• Yıllık çalışma programının hazırlanması ve uygulanmasında görev almak,
• Gönüllü kuruluşlara rehberlik etmek,
• Mesleği ile ilgili verilen diğer görevleri yerine getirmek.

Psikoloğun Görevi Yetki ve Sorumlulukları ise;

• Yapılacak olan çeşitli faaliyetlerde mesleğinin gerektirdiği çalışmalarda bulunmak,
• Diğer meslek grupları ile eş güdüm içinde çalışarak verilen görevleri yerine getirmek,
• İl müdürlüğünün yıllık çalışma programının hazırlanmasına ve uygulanmasına katkıda bulunmak,
• Psiko-sosyal gelişim ve eğitim programlarının hazırlanmasına katkıda bulunmak.

Çocuk Gelişimcinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları ise;

• Sosyal hizmete ihtiyaç duyan çocuklarla mesleğinin gerektirdiği çalışmalarda bulunmak,
• Kreş ve Gündüz Bakım Evleri ve Çocuk Kulüpleri hizmetleriyle ilgili müracaat edenlere yardımcı olmak,
• Psiko-sosyal gelişim ve eğitim programlarının hazırlanmasına yardımcı olmak,
• İl müdürlüğünün yıllık çalışma programının hazırlanmasına ve uygulanmasına katkıda bulunmak,
• Diğer meslek grupları ile eş güdüm içinde çalışarak verilen görevleri yerine getirmek,

Diyetisyenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları ise;

• Hizmet sunulan kişilerin beslenmesi ile ilgili plan, program ve uygulamaları yapmak,
• Gerekli alanların hijyen kurallarına uygun olarak işetilmesi ve kişilerin bu kurallara uygun davranmaları için gerekli eğitimi vermek ve kontrolü sağlamak,
• Yiyeceklerin depolanması ve korunmasında beslenme kuralları ve hijyen koşullarının uygulanmasını sağlamak ve gerekli denetimleri yapmak,
• Satın alınacak yiyecek maddeleriyle ilgili gerekli değerlendirmeleri, kontrolleri yapmak ve eğitimleri sağlamak,
• Kuruluşlara hazır yemek veya pişirme hizmeti satın alınması halinde gerekli değerlendirmeleri ve işlemleri yerine getirmek.

İl Müdürlüklerinde Görevli Diğer Personelin Görev, Yetki ve Sorumlulukları ise;

Yürürlükteki yasal mevzuata uygun olarak İl Müdürlüğünce verilen kendi alanlarıyla ilgili işleri yapmakla görevli ve sorumludurlar.