Ünite 4: Akademik Sosyal Ağ ve Platformlar

Akademik Sosyal Ağ ve Platformlar

Günümüzde internet bilimsel bilgiye ulaşmayı kolaylaştırmıştır. Fakat bu süreç daha çok bilgi paylaşımı ile ilgilidir. Sosyal ağlar gibi Web 2.0 araçları tamamlanan bilimsel araştırmaları başkalarıyla da paylaşma olanağı sunmuştur.

Bu gelişmenin en önemli kısmı ise araştırmacıların başka bir kuruma ihtiyaç duymadan kendi bilimsel çalışmalarını internet ortamında paylaşabiliyor olmalarıdır.

Ayrıca, araştırmacı bu çevrimiçi platformlarda daha sonraki bilimsel çalışmalarına katkıda bulunabilecek diğer yerel ya da uluslararası araştırmacılarla tanışabilmekte ve birlikte yeni çalışmalara başlayabilmektedirler.

Günümüzde akademisyenlerin kendi çalışmalarını paylaşabileceği birden çok çevrimiçi platform bulunmaktadır. Akademik sosyal ağlar olarak nitelendirilen bu çevrimiçi platformlarda, akademisyenler yalnızca kendi çalışmalarını paylaşmakla kalmamaktadırlar aynı zamanda kendileriyle aynı ilgi alanında olan farklı araştırmacılarla da tanışabilmektedirler.

Geçmişte, akademisyenler farklı coğrafyalarda yaşayan akademisyenlerle iletişim kurmakta güçlük yaşıyorlardı çünkü iletişim teknolojileri bu kadar gelişmiş değildi. Ancak internetin bulunuşuyla birlikte bu sınırlamalar akademisyenlerin hayatından kalktı ve ilk aşamada akademisyenler e-posta yoluyla farklı coğrafyalarda yaşayan akademisyenlerle iletişim kurarak ortak çalışmalar yapmaya başladılar.

Öte yandan, sosyal ağların ortaya çıkmasıyla birlikte, akademisyenler farklı kıtalarda yaşayan daha önce hiç görmedikleri akademisyenlerle de tanışarak araştırma sonuçlarını paylaşmaya ve hatta birlikte yeni çalışmalar yapmaya başladılar.

Sosyal ağların en çok kullanılanları Facebook, Twitter, LinkedIn, YouTube, Instagram, Tumblr, Snapchat ve Whatsapp’dır.

Sosyal ağlar günümüzde birden çok sayıya ulaşmıştır, bunlar arasında akademik anlamda kullanılanlar sosyal etiketleme siteleri, araştırma-doküman paylaşma ağları, referans yönetim araçları, online eğitim hizmetleri, sanal sunucu çözümleri ve yararlı program, eklenti ve siteler olmak üzere altıya ayrılmaktadır.

Akademik Sosyal Ağlar

Ancak bir sosyal ağın akademik olması için belirli şartlar vardır. Buna göre bu sosyal ağda kişi profilleri, içerik, iletişim ağları ve ölçümler olması gereklidir. Akademik sosyal ağlar sayesinde kişi, özgeçmişine dayalı olarak bir profil oluşturmakta, yapmış oldukları yayınları, kullanmış oldukları kaynakçaları ve almış olduğu atıfları paylaşmaktadır. Daha sonra bu çevrimiçi grupta diğer akademisyenlerin ilgisini çekerek onlarla tanışabilmekte ve yeni ortak çalışmalara başlama şansını yakalayabilmektedir.

Araştırmacılar günümüzde akademik web siteleri, bilimsel arama motorları, bilgi ön işleme işlemleri, modelleme ve analizden yararlanmaktadır. Araştırmacı bilimsel araştırmasına başladığında öncelikle bilimsel arama motorlarından yararlanarak bilgi toplamaktadır.

Daha sonra, modelleme, analiz ve uygulama ile çalışmasını oluşturmaktadır. Bu şekilde internet ortamında verilere ulaşmakta, verileri şekillendirmekte ve sonuçları yine internet ortamında paylaşmaktadırlar.

Akademik Sosyal Ağ Platformları (Siteleri)

Bununla beraber, akademisyenlerin sosyal akademik platformlarda akademik çalışmalarını paylaşmaları sadece kişisel gelişimleri için önemli değildir, aynı zamanda bu sektörün gelişimine de yardımcı olmaktadır.

Akademisyenler, Academia, ResearchGate’de akademik çalışmalarını paylaşabilmekte, Hubzero, myExperiment’i araştırma yaparken kullanabilmekte, Slideshare, Scribd, Bulut Saklama Hizmetleri ile belge paylaşımı yapabilmektedirler. Araştırmacılar bibliyografyalarını hazırlarken çeşitli yönetim yazılımları, yer imi yöneticileri ve alıntı indekslerinden de yararlanırlar.

Örneğin, Mendeley ve Zotero bibliyografik başvuru yönetim yazılımlarından birkaçıdır. Araştırmacılar, Diigo ve Delicious gibi sosyal yer imi yöneticilerini kullanırken, Google Scholar Citations ve Microsoft Academic Research gibi alıntı indekslerini de akademik çalışmalarında kullanmaktadır.

Araştırma sonuçlarının çevrimiçi akademik platformlarda paylaşılmasıyla, akademisyen tanılırlığını arttırdığı gibi akademik çalışmalarından da daha fazla alıntı yapılmasını sağlamaktadır.

Sosyal Etiketleme

Social bookmarking olarak bilinen sosyal etiketleme sayesinde araştırmacılar ziyaret ettikleri sayfaları kaydedebilmekte böylece daha sonra o sayfalara erişim yapabilmektedirler. Araştırmacıların kullandığı sosyal etiketleme siteleri arasında CiteUlike ve BibSonomy bulunmaktadır.

Örneğin CiteUlike’da araştırmacılar kitap, yayın, makale gibi kaynakları anahtar kelimelerle etiketleyerek bireysel kütüphanelerine ekleyebilirler. BibSonomy ise yer imi ve yayın paylaşım sistemi olarak işlev görmektedir.

Araştırma Doküman Paylaşma Ağları

Araştırma-doküman paylaşım ağlarına ise Research Gate, Academia.edu ve Google Scholar örnek verilebilir. Research Gate’de araştırmacılar bir profil oluşturarak yayınlarını paylaşmakta, ilgi alanlarına göre farklı araştırmacılarla iletişim kurabilmektedir. Ayrıca Research Gate bir bilimsel semantik arama motoru olarak da işlev görmektedir. Academia.edu ise en çok kullanıcıya sahip sitedir çünkü akademisyenlerin yanı sıra lisansüstü öğrencilerde kendi web sayfalarını oluşturabilmektedir. Bu sitede kullanıcılar ilgi alanlarına göre sınıflandırılmaktadırlar ve araştırmacıların siteye yüklediği makalelere de erişilebilmektedir.

Google Scholar ise araştırmacıların alıntı yapmasını kolaylaştıran bir yapıya sahiptir. Google Scholar, araştırmacının taradığı makalelerin ne kadar alıntılandığını göstermektedir.

Referans Yönetim Araçları

Referans Yönetim Araçları ise araştırma metinlerinin bilimsel kurallara ve bilim etiğine uygun olarak yazımını sağlamaktadır. Bunlar arasında en sık kullanılan yazılım araçları EndNote, RefWorks, Zotero ve Mendeley’dir. Örneğin, EndNote bibliyografik bilgileri düzenlemeye yarayan bir araçtır ve farklı yazım stillerine (APA, Harvard, MLA) göre düzenlenebilmektedir.

Refworks bilimsel makaleleri derleyip düzenlemeye yardımcı olan ve tüm kaynakları referans listesi olarak sunmaya yarayan bir araştırma yönetimi aracıdır.

Zotero ise araştırmacıların kaynakça yönetimi yapmasını ve kaynakçaları göstermesini kolaylaştırmaktadır böylece araştırmacı kaynakça bölümünü daha iyi düzenleyebilmektedir.

Mendeley’de araştırma belgelerini paylaşmak, yönetmek, araştırma verilerini keşfetmek için kullanılan ve masaüstü bir uygulama olarak kullanılabilen bir internet programıdır. Aynı zamanda araştırmacıya kendisiyle aynı konularda çalışan diğer araştırmacılarla bağlantı kurmasını da sağlamaktadır.

Online Kurs/Eğitim/Üniversite Hizmetleri

Bunun yanı sıra online kurs/eğitim/üniversite hizmetleri veren farklı web siteleri de vardır. Bunlardan bazıları Open Education Consortium ve Tüba’dır. Open Education Consortium açık öğretim sistemini destekleyen bir kuruluştur. Açık öğretim modellerini sürdürülebilir kılmayı ve uluslararası işbirliklerini sağlamayı amaçlamaktadır.

Tüba ise ulusal açık ders malzemeleri sağlamaktadır. Günümüzde Tüba’nın öncülüğünde başlayan “Open Courseware Consortium” içerisinde 19 ülkeden 200’e yakın kuruluş yer almaktadır.

Tüba’nın sağladığı Açık Ders Malzemelerinden sadece öğrenciler yararlanmamaktadır; aynı zamanda akademisyenler de kendi anlattıkları ders içeriklerini diğer akademisyenlerinkiyle karşılaştırabilmektedir.

Udemy ise birden çok ders içeriğine sahip ve webinar, video gibi eğitim seçenekleri sunan bir eğitim sitesidir.

Coursera’da Stanford Üniversite’sindeki akademisyenler tarafından kurulan ücretsiz çevrimiçi eğitim veren bir kuruluştur.

Sanal Sunucu Çözümleri (Doküman Depolama Siteleri)

Sanal Sunucu Çözümleri kategorisinde ise google drive, icloud ve dropbox bulunmaktadır. Sanal sunucular akademisyenlerin çalışmalarını silinme ihtimaline karşı korumaktadır ve çalışmalarını saklamaktadır.

Google Drive kullanıcıların bir bulutta dosya saklamalarını ve dosyayı istediği kişilerle paylaşmasını sağlamaktadır. Icloud ise Apple’in 2011 tarihinde hizmete soktuğu bir depolama servisidir. 2016 tarihinde 782 milyon kullanıcısı vardır.

Icloud sayesinde kullanıcılar sakladıkları dosyalara iOS cihazlarından, Mac platformundan ya da iCloud.com sitesi üzerinden ulaşabilmektedir ve istedikleri dosyayı başka kullanıcılarla paylaşabilmektedirler.

Dropbox ise kullanıcılara 2GB’lık ücretsiz bir veri saklama alanı veren bir paylaşım ağıdır.

Yararlı Program, Eklenti ve Siteler

Evernote ve Google Keep gibi not alma site/uygulamaları sayesinde kullanıcılar metin, web sayfası, fotoğraf, ses kaydı, el yazması şeklinde not alabilmektedir.

Trello, Asana ve Slack gibi iş geliştirme/takım çalışması siteleri farklı bilgi, deneyim ve becerilere sahip kişileri aynı amaç etrafında toplamaktadır.

Akademisyenler tarafından en çok kullanılan blog ve websitesi oluşturma uygulamaları ise www.blogger.com, www.wordpress.com ve www. wix.com siteleri’dir.

Doküman Siteleri ve Uygulamaları ise isteyen herkesin içeriklerini başkalarıyla paylaşabileceği (kitap, ders notu, slayt vb.) ve diğerlerinin çalışmalarında yararlanabileceği içeriklerden oluşmaktadır. En sık kullanılanları archive.org, Google play books, prezi.com ve slideshare’dir.

Ücretsiz Ofis/Video Konferans/Anket Uygulamaları; Akademisyenlerin en çok kullandığı uygulamaların başında ise Microsoft Ofis Uygulamaları gelmektedir.

Anahtar Kelime/Kavram Teknoloji; Tez ve makalelerde istatiksel ilişkileri, benzerlikleri ve intihalleri ortaya çıkarmaya yarayan uygulamalardır. Bunlardan en çok kullananları Turnetin, Identicate ve Small Seo Tools gibi programlardır.