Ünite 6: Yeni Medya ve Spor

Yeni Medya

Yeni medya kavramını açıklamaya başlamadan önce geleneksel medyadan bahsetmek gerekir. Geleneksel medya yazılı, sesli ve görüntülü öğeleri içinde barındıran, kitlesel iletişimde için kullanılan gazete, dergi, kitap, radyo, sinema ve televizyon gibi ortamlardır. Kitlesel medya olarak da adlandırabileceğimiz geleneksel medya ortamları iletileri bilgisayar desteği olmadan aktaran iletişim araçlarıdır.

Yukarıda bahsettiğimiz geleneksel medya ortamlarında çoğunlukla karşımıza metin, ses, resim, hareketli resim ve hareketli resim-ses gibi formatlar çıkmaktadır.

Çağımızda teknolojide yaşanan gelişmeler sonucunda geleneksel medya ortamlarının formatlarında da gelişmeler izlenmiştir. Bilgisayar kullanımının artması ve dünya geneline yayılması bu gelişmenin en önemli etkenidir. Önceleri metin, resim, ses gibi formatlarda bulunan iletiler bilgisayarla birlikte sayısal verilere dönüşmüştür. Sayısallaşan bu veriler yeni medya döneminin ilk adımları olarak kabul edilmektedir. Geleneksel medya ortamlarının bilgisayarlar vasıtasıyla sayısal verilere dönüşmesi, işlenmesi, saklanması ve yeniden üretilmesi gerçekleşse de; yeni medya kavramı verilerin bilgisayarlarla sayısallaştırılmasından çok daha geniş ve karmaşıktır.

Yeni medya kavramının geniş ve karmaşık yapısını incelemeden önce medya ortamlarının ya da araçlarının gelişimine göz atmak gerekir. Kitle iletişiminin en bilinen ve en eski bireyi olan kitabın matbaanın icadından sonra seri olarak basılması medya tarihinin ilk adımı olarak görülebilir. Günümüzde hem elektronik hem de basılı olarak ulaşabildiğimiz kitap, kitle iletişiminin en önemli unsurlarındandır.

Diğer bir önemli kitle iletişim aracı olan gazetenin yayınlanmaya başlaması en az kitabın seri olarak basılması kadar önemlidir. Kitap gibi gazetede hem geleneksel hem de yeni medyada kendine yer bulmuştur. Elektronik olarak ücretsiz ve kolayca ulaşılabilen gazetenin okunurluğu sürekli artmaktadır.

1839 yılında Paris’te Louis Degauerre tarafından büyük bir kalabalığa tanıtılan buluş ilk ticari fotoğraf işleme ünitesi olmuştur. Bu olay hem ilk fotoğrafçılık olayı hem de medya çılgınlığının başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Bu olayları ilk ses kaydı, ilk taş plaklar, ilk radyo yayını, ilk film stüdyosu, ilk televizyon yayını ve 1980’li yıllarda da bilgisayarın yaygın olarak kullanılması takip etmiştir.

Geleneksel medya ve tarihçesinden bahsettikten sonra yeni medyanın tanımını yapmak daha kolay olacaktır. Yeni medyanın tanımına yönelik çeşitli yaklaşımlar vardır. McQuail (2005)’e göre yeni medya geleneksel medya unsurlarının ortadan kaybolmadan, yapılan değişiklikler ile birlikte digital (sayısal) bir boyuta evirilmesidir. Bu sayede geleneksel medya unsurları (metin, ses, görüntü gibi) sayısal ortamlarda harmanlanmış olarak işlenip, saklanıp, kullanılmaya hazır hale getirilmiştir.

Flew (2008) de yeni medyayı, analog (sayısal olmayan) ortamlarda üretilen ses, metin ve görüntü gibi iletilerin bilgisayar ve bilgisayar destekli ortamlar aracılığıyla kitlelere iletilmesini sağlayan bir araç olarak açıklamıştır.

Yeni medya kitle iletişim araçlarını doğrudan etkilemiştir. Buna paralel olarak birçok kez pasif izleyici konumundan öteye geçemeyene bireyler yeni medya araçları sayesinde hem içeriğe hem de uygulamalara etki edebilen unsurlar haline gelmiştir. Başka bir deyişle, geleneksel medya unsurları yeni medya ile birlikte daha interaktif (etkileşimli) hale gelmiştir.

Yeni Medya Araçları

Yeni medya yapısı gereği teknolojiden çok etkilenen ve teknoloji ile iç içe geçmiş bir kavramdır. Bu yüzden iletişim teknolojilerinin hayatımıza kattığı her yeni ortam (unsur) yeni medya kavramını biraz daha geliştirmekte ve genişletmektedir. Bu bağlamda yeni medya araçları şu şekilde sıralanabilir:

1. Akıllı Taşınabilir Ortamlar
   Akıllı taşınabilir ortamlar iletişim uygulamalarında gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Alanında mobil iletişim (seyyar iletişim) olarak da adlandırılan yöntem akıllı taşınabilir araçlar yardımıyla gerçekleştirilmektedir. Aşağıda başlıca akıllı taşınabilir ortamlar yer almaktadır.
   • ​​​PDA (Personal Digital Assistant-Kişisel Sayısal Yardımcı)
   • GSM (Cep) Telefonlar
   • Tablet Bilgisayarlar
2. İnternet ve Sanal Ağlar
   Kısaca Web adı verilen World Wide Web (www) Dünya üzerindeki en önemli sayısal ağdır. Web teknolojisi kullanıcılarına bir adres üzerinde sisteme bağlanma olanağı sunar ve "www" ile başlayan adreslerdeki sayfaların görüntülenmesini sağlayan bir hizmeti ifade eder.
3. İkinci Kuşak Web Hizmetleri (Web 2.0)
   Günümüzde yaygın bir biçimde ikinci kuşak web hizmetleri kullanılmaktadır. İkinci kuşak web hizmetleri kısaca şunlardır:
   • Bloglar
   • RSS (Really Simple Syndication)
   • Wiki
   • Sosyal ağlar
4. Sayısal Görsel Oyunlar
   Geleneksel kültürlerde oyunlar bir iletişim aracı olarak da kullanılmaktaydı. Yeni medya oyun kültürüne de çok değişik boyutlar getirmiştir. Yeni medya araçlarıyla oynanan oyunlar hem bireysel hem de bireylerarası olabilmektedir. Sosyal ağların yeni medya oyunlarının yaygınlaşmasındaki etkisi yatsınamaz boyuttadır.

Spor ve Yeni Medya

Teknolojik gelişmeler birçok spor için taraftarları ile çevirimiçi iletişim kurma olanağı sağlamıştır. Resmi internet sayfaları ve sosyal ağlar üzerinden taraftarlarına ulaşan kulüpler çeşitli uygulamalar sayesinde farklı deneyimler yaşama olanağı sunmaya başlamıştır. Dünyanın neresinde olursa olsun aynı takımı destekleyen taraftarlar birbirleriyle özgürce ve çok kısa süreler içinde iletişime geçme şansına sahip olmuşlardır. Sadece birbirleriyle iletişime geçmekle kalmamış; takımlarının maçlarını internetten izlemeye ve hayranı oldukları sporcularla sohbet etmeye başlamışlar. Ayrıca birçok uygulama sayesinde maç öncesi, sırası ve sonrasında yaşanan gelişmelerden anında haberdar olmaktadırlar.

Yeni medyanın ilişki halinde olduğu en önemli spor dallarının başında futbol gelmektedir. Birçok turnuvanın maç bilgileri, fikstürleri, seyirci sayıları oyuncu istatistikleri gibi bilgiler takipçiler ile turnuva öncesi, sırası ve sonrasında paylaşılmaktadır. Bunlara ek olarak gollerin, önemli anların ve röportajların video görüntüleri yine internet üzerinden paylaşılmaktadır. Bir örnek verecek olursak; 2014 yılında Brezilya’da düzenlenen Futbol Dünya Kupası’nın Twitter’da 76 bin takipçisi varken; Facebook üzerinden bu turnuva hakkında yorum yapanların sayısı yaklaşık 77 bin civarındaydı.

Dünya futbolunun yanı sıra Türk futbolunun da yeni medya ile olan ilişkileri sürekli gelişmektedir. Süper Lig ve diğer ulusal liglerde yer alan takımların neredeyse hepsinin taraftarları tarafından yakından takip edilen sosyal medya hesapları bulunmaktadır. Bu siteler sayesinde taraftarlar hem takımları hakkında güncel ve arşiv bilgilere ulaşabilmekte hem de kendi aralarında paylaşımda bulunabilmekteler. Galatasaray, Beşiktaş, Fenerbahçe ve Trabzon takımlarının sosyal medya dışında takip edilebilecek televizyon ve radyo kanalları da mevcuttur.

Yeni medya ve spor ilişkisi sadece futbol ile sınırlı değildir. Dünyanın en çok izlenen motor sporu olan Formula 1 de yeni medya araçları sayesinde dünyanın her yerinden takipçiye sahip küresel bir organizasyondur. Formula 1’de yer alan her unsur yeni medya araçları sayesinde paylaşılmakta, organizasyon sahipleri, sporcular, sponsorlar ve takipçiler arasında interaktif bir platform oluşturulmaktadır. Ayrıca dünyaca ünlü yazılım şirketleri Formula 1 için çeşitli uygulamalar da geliştirmiştir.

Dünya çapında büyük bir izleyici ve hayran kitlesine sahip olan Amerikan Basketbol Birliği (NBA) de yeni medya araçlarını yoğun şekilde kullanan diğer bir spor dalıdır. 2007 yılında yayın hakları ile ilgili yapılan antlaşma sonucunda yeni medya araçlarının yayın yapmaları hukuksal temele oturtulmuştur. NBA’in her yıl düzenlediği All-Star karşılaşmalarına seçilecek oyuncuları seyirciler sosyal medya ve benzer platformlar üzerinden verdikleri oylar ile belirlemektedirler. Bu dev organizasyon içinde yer alan özel karşılaşmalarda yer alan oyuncular sergileyecekleri performanslar hakkında takipçilerinden sürekli iletiler alıp bu doğrultuda gösteriler yapmaktalar. Yeni medya araçları sayesinde oyuncular takipçilerini belli konularda yönlendirme şansına da sahiptir. Ülkemizde basketbola olan ilginin sürekli artması yeni medya araçlarının etkinliğini de arttırmıştır. Türkiye Basketbol Liginde yer alan birçok takımın sosyal medya ve diğer platformlarda takip edilebilen sayfaları bulunmaktadır.

Yeni medya araçları spor ve video oyunlarını da yeni boyuta taşımıştır. Bu oyunların tasarımcılarına yeni özellikler yaratmada ortam sağlamıştır. Yeni nesil oyun cihazları internete bağlanabilir özelliktedir. Bu sayede internet bağlantısı olan her oyun cihazı yeni medya araçları sayesinde dünyanın farklı şehirlerinde yer alan oyuncularla iletişime geçip, karşılıklı oyunlar oynayabilmektedir. Ayrıca internet üzerinden indirilen yeni dosya ve özellikler sayesinde oyuncular güncel fikstürlerde yer alan maçları oynayabilmekte ve performans açısından gelişim gösteren oyuncuların yetenek puanları da eş zamanlı olarak internet üzerinden oyunların içine aktarılabilmektedir.

Oyun cihazları üzerinden oynanan oyunların dışında çevrimiçi oynanan spor oyunları da bulunmaktadır. Bu oyunlarda gerçek şartlara en yakın sanal ortamlar yaratılmaktadır. Bu tür oyunlara en iyi örnekler MyFootBallClup ve Hattrick gösterilebilir. Bu çevrimiçi oyunların dünyanın her yerinden kullanıcıları vardır ve günün her saati kendi aralarında iletişime geçip takımları, sporları ve sporcuları hakkında konuşmaktadırlar.

Yeni medya araçlarından belki de en önemlisi olan GSM telefonlar sporun birçok dalı hakkında istenilen bilgilere ulaşılabilen ortamlar sunmaktadır. Sağladıkları skor ve haber olanakları ile birçok spor takipçisinin bilgi kaynağı olmaktadır. Bunun yanında birçok spor kulübü tasarladığı cep telefonu uygulamaları sayesinde taraftarlarına çok daha çabuk ulaşabilmekte ve onlarla daha kolay iletişime geçebilmektedir.

Cep telefonları ve bilgisayarlar dışında her ikisinin de bazı özelliklerini barındıran akıllı taşınabilir ortamlar bulunmaktadır. Bu cihazlar için geliştirilmiş çok çeşitli uygulamalardan söz edilebilir. Bu uygulamalar sayesinde spor takımları ve takipçileri arasında ya da herhangi bir spor dalını takip edenler için güncel haber ve sonuçları paylaşmaya dayalı bir iletişim ağından bahsetmek mümkündür.

Yeni medya araçlarının belki de en sıkı ilişkide olduğu unsurlar Twitter ve Facebook gibi sosyal medya platformlarıdır. Spor yıldızları ile hayranlarını buluşturan bu elektronik ortamlar birçok açıdan sporcular ile hayranlarının etkileşim halinde olmasına zemin hazırlar. Sporcuların antrenman ya da önemli müsabakalardan önce ya da sonra attıkları mesajlar ve paylaşımlar birçok kez spor haberi niteliği taşımaktadır. Bu gelişmeler sayesinde spor haberlerinde de olumlu gelişmeler yaşanmıştır.

Özetle, yeni medya ve spor arasındaki ilişki analog ortamlardan dijital ortamlara doğru kaymıştır. Geleneksel medya araçları hala etkinliğini korusa bile yeni medya araçlarının hızına ve etkisine çoğu zaman yetişememektedir.