Ünite 6: İlaçlama Makinaları

İlaçlama Makinalarının Kısımları

Üretim dönemlerinde bitkilerin hastalık ve zararlılardan korunmaları işlemlerine tarımsal savaş adı verilmektedir. Tarımsal savaşta söz konusu olan unsurlar; zararlı böcekler, hastalıkları oluşturan organizmalar, mantarlar ve yabancı otlardır. Tarımsal savaş yöntemleri, kültürel savaş, biyolojik savaş, fiziksel savaş ve kimyasal savaş olarak gruplandırılabilir. Kimyasal savaş, kimyasal ilaçlarla yapılır. İnsan sağlığına zararlı etkileri söz konusu olmasına karşın günümüzde çok yaygın olarak uygulanır. Oldukça geniş tarım alanlarında yaygın uygulandığından bu kimyasalların gerektiği yerlerde ve gerektiği miktarlarda kullanılmasını sağlayacak yöntemler geliştirilmektedir. Tarım ilaçları böceklere karşı kullanılan ilaçlar (insektisitler), yabancı otlara karşı kullanılan ilaçlar (herbisitler) ve mantarlara karşı kullanılan ilaçlar (fungusitler) olmak üzere üç ana gruba ayırılırlar. Kimyasal ilaçların atılmasında kullanılan makinalara ilaçlama makinaları denilmektedir. İlaçlama makinaları, atılan ilacın özelliğine göre, sıvı ve katı ilaç dağıtan ilaçlama makinaları olarak iki büyük gruba ayrılabilirler. İlaçlama makinalarının ilaç deposu, pompa ve memeler olmak üzere 3 önemli ünitesi bulunmaktadır. Hava deposu, regülatörler, vanalar, hortumlar, çatı ise makinanın tamamlayıcı unsurlarıdır. Bitkilere atılacak ilaç, tipi ve miktarı belirlendikten sonra ilaçlama makinasının deposuna doldurulur ve üzerine su ilave edilir. Püskürtülecek sıvı ilaç, ilaçlama yapılacak araziye depoların içinde taşınır. Pülverizatörlerin ilaç depoları şekillendirilirken ilaç birikmesi olmasın diye keskin köşelerden kaçınılır; oval, silindirik ve dikdörtgen prizma şeklinde imal edilir. Pülverizatör depolarının içinde bulunan karıştırıcılar, ilaçlama süresince depodaki ilacın konsantrasyonunun aynı kalmasını sağlar. Karıştırıcılar; hidrolik, mekanik ve pnömatik olarak üç tipte olabilir. Pülverizatörlerin üzerinde bulunan süzgeçler ilaçlı sıvı içindeki iri parçacıkları tutarak pompa ve vanaların geçiş noktalarında ve meme deliklerinde tıkanmayı engellerler. Genel olarak depo girişinde 12-50 meş (mesh), sirkülasyon sisteminde 25-50 meş ve meme girişinde 50100 meş ölçülerinde süzgeçler kullanılırlar. Pülverizatörlerde, depodan ilacın emilmesini ve püskürtme elemanına basınçla gönderilmesini sağlayan bir pompa bulunur. Pompalar tasarım biçimlerine göre Santrifüj pompalar, dönel pompalar ve alternatif hareketli pompalar olmak üzere üç grupta toplanabilirler. Santrifüj pompalarda salyangoz kabuğuna benzer disk şeklindeki bir gövde içerisinde yüksek hızda dönen bir fan bulunmaktadır. İlaç, fan merkezinden içeriye doğru emilerek santrifüj etkisiyle fan çevresine savrulur ve çıkış bölümlerine doğru yönlendirilir. Dönel pompalar, dönerek çalışan parçaları ile girişteki sıvıyı hapsederek çıkış bölmesine doğru zorlarlar. Alternatif hareketli pompalarda ise bir silindir içerisinde öteleme hareketi yapan bir piston bulunmaktadır. Bu piston belirli bir hacimdeki sıvıyı her strokta basabilecek şekilde tasarlanmıştır. Pülverizatörlerde kullanılan pompanın, püskürtme çubuğuna giden sıvı miktarını ve hidrolik karıştırma için gerekli sıvıyı sağlayabilecek kapasitede olması gerekir. Püskürtme memeleri pülverizatörün en önemli elemanıdır. Çünkü ilacın etkinlik derecesi büyük ölçüde pülverizasyon kalitesine bağlıdır. Memelerin görevi, basınçlandırılmış sıvıyı parçalayıp ince zerreler halinde bitkilerin üzerine iletmektir. Memeler bahçe pülverizatörlerinde püskürtme tabancalarına, tarla pülverizatörlerinde ise püskürtme çubuklarına takılır. İmalatçılar memelerin tanıtılmasını sağlayan kodlama sistemleri geliştirmişlerdir. Bu sistemlerde malzemeyi belirtmek üzere değişik renkler kullanılmakta, meme tipi, standart püskürtme açısı, meme debisi gibi ifadeler yer almaktadır. Pülverizatörlerde kullanılan memeler yelpaze huzmeli memeler, konik huzmeli memeler, döner diskli memeler ve özel amaçlı memeler olmak üzere dört gruba ayrılır. Konik huzmeli memeler, içi boş konik huzmeli memeler olup etkili böcek ve hastalık mücadelesi gerektiğinde ve ilaç sürüklenmesinin bir sorun oluşturmadığı koşullarda kullanılmaktadır. Döner diskli memelerde damlacık oluşumunda santrifüj etkisinden yararlanılmaktadır. Son yıllarda memeler üzerinde önemli yenilikler tasarlanmış ve çok sayıda yeni tip meme kullanıma sunulmuştur. Özel amaçlı memelerde çift akışlı hava emişli memeler ince damlacıkların sürüklenme risklerini artırmadan bitkiler üzerinde kaplama alanını iyileştirmek için geliştirilmişlerdir.

İlaçlama Makinalarının Çalışma İlkeleri

Tarla ya da bahçede bir hastalık ya da zararlı tespit edildiğinde öncelikle hangi ilacın atılacağı belirlenmelidir. Daha sonra bu ilacın hangi miktarda ne kadar bir alana atılacağı saptanır. Pülverizatörlerde su ile karıştırılarak hazırlanmış olan ilaçlama sıvısı depodan alınır ve pompa ile basınçlandırılarak püskürtme memelerine iletilir. Basınçlı sıvı memelerden bitkilere atılırken parçalanarak küçük damlacıklar haline getirilir. Günümüzde sıvı ve toz ilaç uygulamalarında, sırtta taşınan motorlu sırt atomizörleri de kullanılmaktadır. Bunların bazı modellerinde, sıvı ve toz ilaç uygulamaları yanında granül ilaç, gübre ve tohum serpme işleri de yapılabilmektedir. Daha küçük çaplı damlacıklarla ilaçlamaya karar verildiğinde kullanılan sisleyicilerde soğuk ve sıcak sisleme olmak üzere iki yöntem uygulanır. Soğuk sisleme yapan makinalarda, yüksek konsantrasyonlu olarak hazırlanan ilaç, bir hava akımı içine yerleştirilen yüksek devirle dönen bir disk üzerine düşük debili olarak gönderilir. Merkezkaç kuvvet ve hava akımı etkisi ile ilaç çok küçük damlacıklara ayrılır. Sıcak sisleme yapan makinalarda ise kızgın su buharı çıkışına gönderilen ilaç sıvısı buharlaşarak parçalanır. Suyla karıştırılmış sıvı ilaçların yanında bazı ilaçların toz olarak atılması gerekir. Tozlayıcı da denilen katı ilaç dağıtma makinalarında, toz ya da granül halindeki ilaç depodan alınarak bir hava akımı yardımıyla ince parçacıklar halinde bitkilere ulaştırılır.

İlaçlama Makinalarının Sınıflandırılması

Pülverizatörler taşınma ve hareket etme özelliklerine göre elde taşınan pülverizatörler, elle çekilen pülverizatörler, sırtta taşınan pülverizatörler, hayvanla çekilen pülverizatörler, traktörle çekilen pülverizatörler, traktöre asılan pülverizatörler, kendi yürür pülverizatörler ve uçak veya helikopterle taşınan pülverizatörler olarak sınıflandırılmaktadır. Sıvı ilacın damlalar şeklinde parçalanarak hedefe iletilme şekline göre pülverizatörler hidrolik pülverizatörler, hava akımlı hidrolik pülverizatörler, hava akımlı pnömatik pülverizatörler, santrifüj etkili döner tipli pülverizatör, hava akımlı santrifüj etkili pülverizatörler ve ısı etkisiyle çalışan pülverizatörler (sisleyiciler) olarak sınıflandırılmaktadır. Elle çalıştırılan pülverizatör ve atomizörler, küçük alanlarda ve traktörün giremeyeceği eğimli ve taşlı alanlarda kullanılır. Ancak, dozaj elle ayarlandığından uygulanan ilaç normu düzensizdir. Sırt pülverizatörleri motorlu ve motorsuz olarak yapılabilmektedir. Tarla pülverizatörleri, düz ve geniş arazilerde, kısa boylu bitkilerin ilaçlanmasında tarla pülverizatörleri kullanılmaktadır. Depo kapasiteleri 100- 4000 litre olabilen bu pülverizatörler, traktörle çekilen, traktöre asılan ve kendi yürür olarak imal edilebilmektedirler. Bahçe pülverizatörlerinin temel yapısı tarla pülverizatörlerine benzer. Bahçe pülverizatörleri bahçelerde meyveliklerin ilaçlanması için kullanıldıklarından yüksek basınçlıdırlar.Basınçlandırılmış ilaçlı sıvı, uzun hortumlarla püskürtme tabancaları ile ağaçlara püskürtülür. Bağ ve meyve bahçesi pülverizatörlerinde püskürtme borusu, bitkinin taç ve görünüşüne uygundur. Meyve bahçesi atomizörlerinde, genellikle aksiyal bazen de radyal vantilatörlerle hava akımı elde edilir. İlaç damlalarını bitkiye taşıyan hava akımı çıkış biçimi bitki görünümüne uygun olmalıdır. Havadan tarımsal savaş, geniş alanlarda tarla ya da bahçe tarımında (pamuk, zeytin, hububat vb.) uçak ya da helikopterle ilaçlama yapılabilmektedir. Bu amaçla, havadan sıvı ya da toz ilaçlama donanımı uçağa ya da helikoptere monte edilmektedir. Bunlar genel olarak ilaçlama amacına uygun uçak ve helikopterlerdir. Toz ve sıvı ilacın istenilen yüzeye atılması, uçak ve helikopter üzerine takılan özel düzenlerle yapılır.

İlaçlama Makinalarının Çalışmaya Hazırlanması

Pülverizatörlerle tarlada ilaçlamaya başlanmadan önce yapılması gereken işlemler vardır. Asılır tip ilaçlama makinası traktöre bağlanırken önce traktörün sabit (ayarlanamayan) alt bağlantı koluna, sonra ayarlanabilen alt bağlantı koluna ve son olarak da üst bağlantı koluna bağlanır, emniyet pimleri takılarak sabitlenir. Alt bağlantı kollarının gergileri kontrol edilir. Alt bağlantı kollarından pülverizatörler için çok önemli olan sağ ve sol paralellik ayarı yapılır. Daha sonra pompa, karıştırıcı gibi hareketli elemanları çalıştırmak için mafsallı milin bir ucu pülverizatöre diğer ucu ise traktör tarafına takılır. Güvenlik önlemleri alınır. Çalışma sırasında traktör hidrolik sisteminin ön seçme kolu pozisyon kontrol konumuna getirilir. Pülverizatör çalışmaya hazırlanırken ilk olarak deposu su ile doldurulur. Pompa, manometre ve memelerin çalışıp çalışmadığı, sistemde kaçaklar olup olmadığı kontrol edilir. Her meme için sıra aralığı ve her sıradaki meme sayısına göre ilaçlama genişliği belirlenir, ilaçlama hızı seçilir. Her bir memenin debisi ölçülür.

Değişken Oranlı Uygulamalar

Değişken oranlı uygulama teknolojisi tarlanın değişik bölümlerine o bölgenin gereksinim duyduğu kadar girdinin (tohum, gübre, ilaç vb.) uygulanabilmesini hedeflemektedir. İnsan sağlığının ve ergonomik uygulamaların önem kazandığı günümüzde bu teknolojinin ilaçlama makinalarındaki kullanılma gerekliliği giderek önem kazanmaktadır. Bu teknoloji ile ilacın tüm tarlaya atılması yerine hastalık ve zararlıların olduğu kısımların tanımlanarak buralara atılması amaçlanmaktadır.

Tarımsal İlaçlamada İnsan Sağlığı ve Çevre Güvenliği

Tarım ilaçlarının yanlış kullanılmaları çevreye, hayvanlar ve insanlara zararlı etkilere yol açmaktadır. Bu nedenle; tarım ilaçlarının depolanması, taşınması, tarlada uygulanması, ilaç artıklarının yok edilmesi gibi konularda çıkarılmış yönetmeliklere mutlaka uyulmalıdır. Tarım ilaçlarının zararlı etkilerden korunmak için tarımda kullanılan kimyasal ilaçların etiketlerinde bulunan açıklamalara kesinlikle uyulmalıdır. Tarım ilaçları cilt ile temas ettiğinde bölgesel etki yapabildiği gibi bu yolla insan vücuduna girerek genel etkilere de yol açabilmektedir. İlaçlar, ciltteki gözenekler yoluyla, ağız yoluyla veya solunum yoluyla etkili olmaktadır. Sık görülen zehirlenme belirtileri ise aşağıdaki gibidir;

• Aşırı halsizlik ve yorgunluk,
• Ciltte tahriş ve yanma,
• Aşırı terleme ve alerjik döküntüler,
• Gözlerde kaşıntı, yanma, sulanma ve görme güçlüğü veya bulanık görme,
• Sindirim sisteminde ağız ve boğazda yanma hissi, aşırı salya, bulantı ve kusma,
• Sinir sistemine bağlı olarak ortaya çıkan, yürürken sendeleme ve konuşma güçlüğü, bayılma ve kasılma gibi huzursuzluk halleri,
• Solunum sisteminde öksürük, göğüs ağrısı ve sıkışma hissi.

Tarlada rüzgâra karşı ilaçlama yapılmamalıdır. Ayrıca, ilaçlamadan sonra en az 24 saat ilaç yapılmış alana girilmemelidir. İlaçlamadan belirli bir süre geçtikten sonra hasat yapılmalıdır. İlaçlama yapıldıktan sonra makinanın içi ve dışı bol suyla yıkanmalıdır. İlaçlamada alınacak tedbirler, güvenli kulanım yanında etkili ve verimli kulanım için de gereklidir.