Ünite 6: Yangın Kavramı, Tehlike ve Türleri

Giriş

Kimyasal bir olay olan yanma bir yakıtın oksijenle tepkimeye girmesi işlemidir. Kısaca, yanma; yanıcı maddenin, ısı ve oksijenle birleşmesi sonucu ortaya çıkar. Yanma olayının oluşabilmesi için yanıcı madde (yakıt), yeterli ısı ve oksijenin (hava) bir arada bulunması gerekir.

Kontrol dışında gerçekleşen yanma işlemine ise Yangın denir. Yanıcı madde, hava ve yeterli yanma sıcaklığının kontrolsüz bir şekilde ortaya çıkması sonucunda yangın başlar. Yangınlar ormanlık alanlarda, afetlerde, evde, iş yerinde, fabrikada ve tesiste, karşılaşılabilecek en ciddi tehlikelerdendir.

Yangının Temel Kavramları ve Nedenleri

Yanıcı maddenin tutuşma sıcaklığında oksijenle meydana getirdiği ekzotermik kimyasal zincirleme reaksiyona yanma denir. Maddenin özelliklerine göre yanma şekli alevli, korlu veya korlu alev şeklinde olabilir. Yanma sonucu farklı yoğunlukta ısı, ışık ve duman açığa çıkar. Kontrol dışına çıkmış yanma olayına yangın denir. Yangın nedenleri; bilgisizlik, dikkatsizlik ve ihmal, tedbirsizlik, sıçrama (çevredeki yangından sirayet), sabotaj, tabiat olayları ve kazalar olarak sıralanabilir.

Yangınları çeşitli gruplar altında toplamak için yapılan çalışmalar neticesinde en uygun ayrım yanıcı madde cinslerine göre yapılmıştır. Bu sınıflama şöyledir:

1. A sınıfı yangınlar: metaller dışındaki yanabilir katıların yangınlarını kapsar. Odun, ham mamul, tekstil madenleri, kâğıt, saman ve pamuk gibi korlu yanan yanıcı maddelere ait yangınlardır. Bu yangınların bir kısmında yanma yüzeyseldir (İBBİDB, 2009).
   1. Yanma, odun, kâğıt, tekstil ürünlerindeki gibi katı yüzeylere olur.
   2. Alevli ve korlu yangınlar olup sabit yerde yanarlar.
   3. A sınıfı yangınlarda, yanan maddelerin kimyasal yapısına bağlı olarak çok yoğun karbon monoksit ve benzeri yanıcı, boğucu ve zehirleyici gazlar açığa çıkar.
   4. Kor bütün A sınıfı yangınlarda ısı vericidir.
   5. Bu yangınlara müdahale daha kolaydır. Yanan yüzeyin söndürücü madde ile kaplanması ve oksijenle ilişkisinin kesilmesi yeterli olabilir.
   6. Rulo kumaş, saman balyası, rulo kâğıt, üst üste istiflenmiş malzemeler ve kömürde olduğu gibi içten yanmada olabilir. Bu noktada yangının nüfuziyeti önemlidir.
   7. Kolay şekil değiştirebilen kauçuk ve plastik gibi malzemelerin yangınların söndürülmesinde ayrı bir teknik gerekmektedir.
   8. Pahalı ve yerine konulması imkânsız eşyaların yangınlarında (müzeler ve koleksiyonlar gibi) yan etkisiz ve tahrip etmeyen bir uygulama gerekir.
   9. Hassas elektronik sistemlerin kullanıldığı bilgi işlem ve benzeri yerlerde de yan etkisiz ve tahrip etmeyen uygulamalar yapılmalıdır.
   10. Su ile teması hâlinde parlama, patlama ve yanıcı gazlar açığa çıkaran katı madde yangınlarında doğru söndürme maddesi kullanılmalıdır.
2. B sınıfı yangınlar: Yanabilen sıvıların sebep olduğu yangınlardır. Akaryakıt ve alkol yangınları bu sınıfa girmektedir. Ham petrol sıvı hâlde iken yanmaz. Ancak buhar hâline geçip hava ile belirli bir oranda karıştıktan sonra yanabilir.
3. C sınıfı yangınlar: Yanabilen gazların sebep olduğu yangınlardır. Hızlı karışan ve hızlı yayılabilen tehlikeli yangın gruplarındandır. LPG, havagazı, doğal gaz ve hidrojen gibi yanabilen çeşitli gazları kapsamaktadır. C sınıfı yangınlar alevlidir ve patlama ile karşılaşma ihtimali bir hayli fazladır.
4. D sınıfı yangınlar: Magnezyum, sodyum, potasyum, alüminyum gibi yanabilen metallerin yangınlarıdır. Bu tür yangınlar, işleme sırasında oluşan çapakların yağla karışması ve daha sonra üst üste toplanarak basınç altında kalmaları sonucunda yağın ve kırıntıların ısınmasıyla meydana gelir. Korlu yangınlardır, alev oluşturmazlar.

Yangın, Yanma, İtfaiye Tanımlamaları ve Terminolojisi

‘Tüm İtfaiyeciler Birliği Derneği’ tarafından hazırlanan yanma, yangın ve itfaiyecilik ile ilgili konularla ve diğer literatür kaynaklarından derlenen kavramlar, tanımlamalar ve terimler ders kitabınızın 121-128 sayfaları arasında verilmiştir.

Yangın Nedenleri

Genellikle yangınlar kasıtlı, kasıtlı olmayan ve doğal olmayan nedenlerden ortaya çıkmaktadır; Sabotaj ve kundaklama sonucu çıkarılan yangınlara kasıtlı yangınlar; ihmal ve kaza sonucu çıkan yangınlara kasıtlı olmayan yangınlar ve yıldırım, deprem gibi doğal olaylarla ile başlayan yangınlara doğal yangınlar şeklinde tanımlanabilir:

• Genel nedenler
  • Önlemlerinin alınmaması ve bilgisizlik
  • İhmal, kaza ve sabotaj
• Suni ısı kaynakları
  • Kimyasal ısı enerjisi
    • Yanma ısısı
    • Kendiliğinden ısınma
    • Bozulma ısısı
    • Çözülme ısısı
  • Mekanik ısı enerjisi
  • Elektriksel ısı enerjisi
• Doğal ısı kaynakları
  • Yıldırım kaynaklı yangınlar
  • Güneş ışığı kaynaklı yangınlar
  • Deprem kaynaklı yangınlar

Yangın Tehlikesi Etkenleri

Bacalar, sigara, kibrit, kıvılcım, elektrik, benzin, likit petrol gazı, doğal gaz, hayvanlar, yıldırım, güneş ışığı, yangın çıkmasında etken olan önemli tehlike ve nedenlerdendir.

Elektrik

Her yerde kullanılan elektrik çok yararlı ve vazgeçilmez bir enerji olmasına rağmen yanlış, ihmalkâr ve dikkatsiz kullanılması hâlinde de çok tehlikeli ve risklidir. Elektrik ülkemizde ve dünyada en sık görülen ve başlıca yangın etkenlerdendir (literatürde yangın etkenleri içerisinde ilk 3’te olduğu ifade edilmektedir). Bu nedenle yangın güvenliği yangından korunmanın öncelikli konusudur. Dolayısıyla elektrik kaynaklı yangınların oluşmasını, başlamasını engelleyecek tedbirler almak ve de elektrik kaynaklı yangınların ana sebeplerini bilmek öncelikli görevlerden olmalıdır.

Statik Elektrik: Bütün maddeler artı ve eksi yükle yüklüdür. Dengede olan artı ve eksi yükler sürtünme ile bozulur ve maddelerin elektriklenmesine sebep olur. Statik elektrik, tabiatta birbirinden farklı veya aynı, iletken veya yalıtkan iki maddenin temas etmesi ve sonra ayrılması veya sürtünme işlemi sonucunda, bu iki cisim arasında pozitif ve negatif elektronların serbest bırakılması ve işaretlerinin değişmesi ile kendiliğinden statik elektrik oluşur. Statik yükün voltajı çok fazla olmasın a karşın, ancak akımı çok zayıftır.

Elektrik Kaynaklı Yangın Önlemleri: Statik elektrikten kaynaklı yangınları önlemek için, sistemlerin topraklaması yapılmalı, statik elektrik oluşması muhtemel yerlerde çalışan personele, statik elektrik giderici elbise, eldiven ve ayakkabı giydirilmeli. Personel için belirli noktalarda “statik elektrik deşarj istasyonu” kurulmalıdır; Elektrik tesisatı ve elektrikli aletlerin bakımları düzenli yapılmalı, elektrik ile ilgili bakım ve tamirat dâhil tüm işler, konunun uzmanları tarafından yapılmalıdır. Kullanılan bütün elektrik malzemeleri en azından Türk Standartları Enstitüsü (TSE) standartlarına uygun olmalıdır...

Bacalar

Yanıcı malzemelerin yakılmasıyla ortaya çıkan duman ve gazları dışarı atmak için kullanılan kısımlara ya da iş yerlerinde imalat, boyama gibi işlem sonucunda oluşan atık gazların dışarıya atılmasını ve havalandırma amacıyla kullanılan kısımlara baca denilmektedir.

Bacalardaki Tehlikeler: Agrega türü malzemelerden yapılan bacaların özenle sıvanmaması, yüzeylerinin pürüzlü olması, kesitlerinin dar, eğimlerinin yeterli olmamasından ve de periyodik baca temizliğinin yapılmamasından dolayı iç çeperde is ve kurum birikmesine neden olmaktadır. Biriken bu kurumların tutuşması sonucunda yangınlara sebebiyet verirler.

Kurum ve Tutuşması: Yakıt maddesinde bulunan karbon ve uçucu maddeler (gazlar) havanın oksijeni ile birleşince yanma meydana gelir. Bu yanma tam yanma değildir, duman içerir. CO (Karbon monoksit) gibi zehirli gazlar içerir. Yanmamış kömür tozları ve kurum meydana getirir. Kurum yakıt maddesinin cinsine bağlı olarak muhtelif cins ve tertipte, yani levha, yapışkan, sert ve toz hâlinde olabilir. Levha hâlinde olan kurum odun ve maden kömürünün yanmasından ortaya çıkar.

Sigara

Basite alınan sigara ucundaki ateşinden dolayı, sahip olduğu yüksek sıcaklık (730-800 °C) sonucu, yangın riskini arttıran etkenlerden biri olup dikkatsizlik yüzünden çıkan yangınların sebepleri arasında en önemlilerindendir; söndürülmeden atılan sigaranın kolay yanıcı, patlayıcı ve parlayıcı maddelere teması neticesinde yanma üçgeninin tamamlanmasına ve neticesinde yangın çıkmasına neden olmaktadır.

Kıvılcım, Ateşli İşlemler

Yanan bir kütleden koparak etrafa sıçrayan küçük parçacıklara kıvılcım denir. Yanar veya kor hâlinde bulunan bu kıvılcımlar düştüğü yerdeki maddenin cinsine göre yanma olayının meydana gelmesine neden olmaktadır. Kıvılcımlar genellikle, mangallarda yanan ateşler, sobalarda yanan ateşler, bacalar, tren bacaları, motorların egzozları ve sönmemiş sigaralardan kaynaklanmaktadır.

Kazan Dairesi ve Yakıt Deposu

Endüstriyel tesislerde ve genellikle LPG yakıt ile kullanılan kazan daireleri, sıcak suyun işletmede proseslerde ve ısınma gibi amaçlar için kullanılır. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe göre bu tür kazan daire ve yakıt depoları için alınması gereken önlemler aşağıda verilmiştir:

Kazan daireleri;

1. Binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı bölmelerle ayrılmış olacaktır.
2. Kazan dairesi üzerinde kat yapılmaz. Kazan daireleri mesken ve genel kullanım binasına en az 20 m mesafede olacaktır. 20 m’den yakın yapılması gereken yerlerde koruma duvarı yapılacaktır.
3. Ehil personel tarafından kullanılmalı, tesis içinde en az üç ayda bir bakımı ve yılda bir akredite bir firma tarafından fenni muayenesi yaptırılmalıdır.

Yakıt tankları;

1. Kazan yanmaz bir duvar ile ayrılmalı, tank altına tank hacminin 1/3’ü hacmini alacak şekilde havuz tasarlanmalıdır.
2. Tank kenarlarında bakım amaçlı 40 cm boşluk bırakılmalı ve tank en az 10 cm’lik kaide üzerine oturtulmalıdır.
3. İki tank arasında en az 40 cm boşluk bırakılmalı ve tanklar kesinlikle duman kanalları ve ısı üretici cihazlar üzerine yerleştirilemez.
4. Endüstriyel tesis içinde ya da tank dışarıda olsa dahi, ancak mevzuatın öngördüğü miktarlarda yakıt depolanmalıdır.

Kolay Yanıcı Katı ve Sıvılar

Kolay yanıcı katı ve sıvılar yangın çıkmasında etken olan en önemli tehlike ve nedenlerdendir.

Katı yanıcı maddeler:

1. Belirli bir kütleleri olup ısı etkisi ile gaz veya buhar çıkartan maddelerdir.
2. Katı yanıcı maddelerden odun, kömür ve hafif metallerin yanması sonucu kor oluşur.
3. Kor hâlindeki katı yanıcılar yüksek ısı deposu hâline gelmişlerdir. Söndürme sırasında öncelikle ısının düşürülmesi gerekir.
4. Parafin, Mum ve Katı Yağlar yanma sırasında önce erirler ve daha sonra buharlaşarak yanarlar. Bu tür madde yangınlarında sıvı maddelere uygulanan yöntemler uygulanır.
5. Naftalin gibi bazı katı maddeler direkt olarak buhar hâline geçerler (Süblimasyon). Bu maddelerin yanma reaksiyonu gazlar gibi şiddetli olur. Bu tür maddelerle yapılan çalışmalarda dikkatli davranılmalıdır.

Sıvı yanıcı maddeler: Yanıcı sıvıların aşırı ısıtılması, olağan dışı proses sıcaklıkları, ısı kontrolünün devre dışı kalması gibi nedenler tutuşmalara neden olur. Sıvı maddeler ısı ile önce buhar olur daha sonra yanar. Yanan kısım sıvının yüzeyindeki buharıdır. Düşük sıcaklıklarda buharlaşan sıvılar daha tehlikeli yanma reaksiyonu gösterir.

Gazlar

Bu maddeler gaz hâlinde oldukları için hızlı yanma reaksiyonu gösterir. Gazların kapalı hacimlerdeki kaçakları, kıvılcım ile karşılaştığında patlama şeklinde yanarlar. Gazların alt patlama limiti ve üst patlama limiti vardır. Örneğin; LPG alt patlama limiti (LEL) 2.1, üst patlama limiti (UEL) ise 9,6 iken Doğal gaz alt patlama limiti 5 ve üst patlama limiti ise 15’dir.

Hayvanların Neden Olduğu Yangınlar

Açık ateş kullanılan yerlerde başıboş bırakılan hayvanlar yangın çıkarabilirler. Kedi ve köpek gibi bilhassa evlerde bulundurulan hayvanların gaz lambası, gaz ocağı, ispirto ocağı ve mangal gibi şeyleri devirmeleri, suretiyle yangına sebebiyet vermeleri mümkündür.

Yangının Yayılma Yönü ve Yapının Fiziki Durumunun Yangına Etkisi

Rüzgâr yön ve hızı yangını direk etkiler. Rüzgâr yön ve hızına bağlı olarak önce havanın nispi nemini, sonra yanıcı maddenin nem içeriğini değiştirir. Estiği yöne bağlı olarak yangının çıkmasına da sebep olabilir; yangının büyümesini de engelleyebilir.

Hava Durumunun Yangına Etkisi

Hava durumunun yangına direkt etkisi görülmektedir. Hava sıcaklığı, nispi nem oran, rüzgâr yön ve hızı, yağışkuraklık, atmosferik basınç, atmosferik kararlılık (kararsızlık) gibi hava durumu etkenleri yangınları etkilemektedirler.

Yangın Tehlike ve Riskleri

Yangınlardaki tehlike ve risklerin büyük oranı müdahale esnasında ortaya çıkmaktadır. Karşılaşılan tehlikelerin içinde en riskli olanı ise tehlikeli maddelerdir. Yangın yerindeki tehlikeler yanıcı madde özelliğine ve yangın çıkan ortamın şartlarına bağlı olarak, yangının büyüme hızı, yüksek sıcaklık tehlikesi, gazların oluşturduğu tehlikeler, patlama tehlikesi, çökme tehlikesi, elektrik tehlikesi, kimyasallar en çok karşılaşılan tehlikelerdir.

Yangın çok hızlı büyümektedir. İtfaiye araçlarının birinci derecede geçiş üstünlüğüne sahip olmasının en önemli nedeni yangının büyüme hızıdır.

Yangın yerinde meydana gelen ölüm olaylarının büyük bir kısmı da zehirli gazlar sebebiyle olmaktadır. Zehirlenme çoğunlukla soluma, nadiren de deriden soğurma yoluyla olur.

Yangın Türleri ve Müdahale Yöntemleri

Bina Yangını

Bu bakımdan binalardaki yangınları söndürme sırasında itfaiyecilerin dikkat etmesi gereken hususlar şunlardır:

1. Yangın çıkmış binanın öncelikle keşfinin yapılması, binanın yapım şeklinin, içinde bulunan malzemenin niteliğinin tespit edilmesi zorunluluğu vardır.
2. Tuğla yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangında yanan katların enkazlarının aşağı katlara dökülmesi ihtimali olabileceğinden söndürmede kullanılan suyun ağırlığı da buna eklenince enkazın yıkıldığı katın tabanında çökme tehlikesi belirecektir. Bu gibi durumlarda döşeme dayanıklılığını tehlikeye düşürmeyecek şekilde çalışılmalı ve zeminde su birikmesine engel olma önlemleri alınmalıdır.
3. Beton kirişli duvarları taş ve tuğla yığma binalarda çatı ve üst katlarda çıkan yangınlarda çoğu kez döşeme ve kiriş başlarının yanmasına neden olduğundan döşeme ve tavanın ani olarak çökmesi söz konusudur. Yangın söndürme çalışmalarında bu konuya dikkat edilmelidir. Bu tip binalarda tedbirli hareket etmek, tehlikeli katların altında bulunmamak, bulunmak zorunluluğu varsa kapı ve pencere altlarında ve duvar diplerinde durmak gerekir
4. Tümü ahşap binalarda döşeme ve bölme arası yangınları gizli olarak var olan hava akımı ile tüm binanın dış duvarı, bölmeleri, döşeme ve tavan aralarını sardığından binanın taşıma gücü çok azalır ve ani çökmelere neden olur. Bu tip yangınları anında anlamak için, bina içine girmek gerekiyorsa çok dikkatli hareket etmek ve açma işine başlamadan önce binanın güvenli yerlerinde boru bulundurmak gerekir.
5. Tümü kagir (Betonarme) binalarda döşeme üzerine yığılan enkaz ile söndürme için kullanılan su döşemenin taşıma gücünü azaltarak yükü taşıyamayacak hâle gelirse orta kolonlar askıda kalmak suretiyle döşemenin çöktüğünü, dış duvar veya bölme duvarlarının tehlikeli şekilde çatladığını görmek her an olasıdır. Döşeme üzerinde suyun birikmesine engel olmak için kapı ve merdiven önlerine yığılmış enkazı kaldırarak suyun boşaltılması veya döşemenin delinerek aşağı kata akıtılması gerekir. Olanak varsa döşeme üzerindeki eşyanın tamamen boşaltılması çalışma güvenliğini sağlar.
6. Etermit örtülü çatıların altındaki kısmın yanması ve etermit örtü üzerindeki boşluklara basmak yanan çatının içine düşülmesine neden olur. Bu tür çatılarda iki etermitin birleştiği yer ve altındaki kiriş ile bağlandığı noktalar en dayanıklı yerlerdir. Bunun dışındaki bölgeler normal ağırlıktaki insanı dahi taşıyamayacak kadar dayanıksızdır. Bu nedenle zorunlu olmadıkça çatı üzerinde dolaşmamak gerekir. Müdahale çatı arasından, hariçten otomatik merdiven ile veya diğer el merdivenleri ile yapılır.
7. Merdiven aydınlıkları üzerine gelen çatı kısmındaki demir veya ahşap çerçeveli camlar üzerine basıldığı an kırılarak basan kimsenin merdiven boşluğuna düşmesine neden olur. Bu aydınlık üzerinden geçilmesi gerekiyorsa merdiven veya kalas uzatılarak geçilmelidir.
8. Karlı ve aydınlık havalarda dik eğimli çatılar üzerinde yangın söndürülürken hortumların mutlaka bağlanması (hortum ipleri, cankurtaran ipleri vs.) gerekir. Çalışan personelin herhangi bir durumda düşmemesi için baca veya çatı kirişlerine emniyet kemerinden tespit edilmelidir.
9. Rabiç sıvaları genellikle ahşap bir iskelet üzerine rabiç teli veya kümes teli üzerinde 4-5 cm kalınlığında harç ile sıvanmasıdır. Bu sıvanın tutunduğu ahşap iskeletin yanması durumunda doğal olarak sıvalı tavanın dökülüp yıkılmasını gerektireceğinden tel sıvayı ateşe dayanıklı malzeme olarak sayamayız. Tavanları bu şekilde yapılmış oda ve salonların üstü yanarken tavan iskeletinin yanması sonucu çökme olacağından altında bulunmamak gerekir.
10. Fazla ısı ve duman bulunan kapalı yerlere girerken veya orada çalışırken girenlerin üzerinde daima koruyucu cihazlar ve belinde kılavuz ipleri bulunmalıdır. Koruyucu cihazlar yoksa bu gibi yerlere emekleyerek girilmesi duman ve ısıdan nispeten korur. Duman ve ısınan hava, normal havadan hafif olduğundan yüksek kısımlarda bulunacağından, ayakta yürüyerek girilmesi giren kişinin hareketine olanak vermez.

Orman Yangını

Yangınlar ormanların baş düşmanıdır, her yıl binlerce dönüm orman alanı yangınlar sonucu yok olup tükenmektedir. Çok iyi bilinmektedir ki yanarak kül olan bir orman alanında, yeni bir orman yetiştirmek uzun yıllar ve büyük uğraşı ister. Ormanları korumanın en iyi yolu da orman yangınlarına sebebiyet verebilecek dikkatsiz davranışlarda bulunmamak, bu tür hareket edenleri ikaz etmekle mümkündür.

Ormanların yanmasına neden olan etkenlerden en önemlileri şunlardır:

• Dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal ve bilgisizlik
• Avcılar
• Lokomotif ve fabrika bacalarından çıkan kıvılcımlar
• Kasıt
• Diğer nedenler

Ormanlarda çıkan yangınların çeşitli unsurlar vardır; bu unsurları altı grupta toplamak mümkündür. Bunlar;

• ağaç türü,
• ağacın yaşı,
• ormanın seyrek ve sık oluşu,
• ormanın düzenli ve karışık oluşu,
• mevsim ve
• hava durumlarıdır.

Orman yangınlarının çeşitleri: Orman yangınları meydana gelişlerine ve ormanda yaktıkları kısımlara göre esasen üç kısma ayrılır. Bunlar;

• Örtü yangını: Örtü yangınları toprağı örten ot, funda, yaprak, dal, kütük, ibre, yosun, çalı ve devriklerin yanması ile meydana gelen yangındır.
• Tepe yangını: Örtü yangınlarına zamanında müdahale edilmezse, tepe yangınına dönüşür.
• Gövde yangınları: Ağaçlara yıldırım düşmesi sonucu veya ağaçlardaki balları almak için ateş ve tütsü yakılması sonucu ağaçların gövdelerinde meydana gelir, zamanında söndürülemezse tepe yangını veya örtü yangınına sebebiyet verebilir.

Orman yangınlarına müdahale: Orman yangınlarının söndürülmesinde bazı bilgileri önceden edinmek çok faydalıdır. Mesela: Rüzgârın istikametini ve bilhassa hızını önceden bilmek, uygulanacak söndürmeye etki edecektir, ormanın çeşidini, arazi durumunu bilmekte söndürmede yararlı olacaktır

• Örtü yangınının söndürülmesi: Her çeşit ormanın yangınının başlangıçta söndürülmesi kolaydır, henüz çıkmış bir örtü yangını üç beş kişi tarafından kolayca söndürülebilir.
• Tepe yangınının söndürülmesi: Tepe yangını tehlikeli bir yangındır. Bu yangını söndürmek için bir taraftan örtü yangını ile de mücadele edilir.
• Gövde yangınının söndürülmesi: Tek tek yanan ağaçların gövdelerindeki kovuklara toprak doldurularak ateşin hava ile teması kesilir ve yangın söndürülür veya ağaç gövdeden kesilerek devrilir ve yerde söndürme yapılır.

Orman yangınlarına karşı alınacak tedbirler: Orman yangınlarına karşı alınması gereken önlemler; Yasalara ağır zorlayıcı tedbirler konulmalıdır; Halkın bu konuda eğitimine önem verilmelidir; Yangın gözetleme ve ihbar kulelerinin adedi artırılmalıdır; Motorlu ve seyyar söndürme ekiplerinin adedi artırılmalıdır; Yangın emniyet yolları açılmalıdır; Ormanlar bölümlere ayrılmalıdır; Ormanda kesimler iyi yapılmalıdır.

Akaryakıt Yangını

Günlük yaşantımızın türlü alanlarında kullandığımız benzin, gaz yağı, motorin uçak yakıtı fueloil yer altından çıkarılan ve adına ham petrol denilen ağır sıvı bir maddeden elde edilir. Yanıcı ve akıcı olduklarından genel olarak akaryakıt adı verilir. Yer altından çıkan ham petrolün rafinerilerde arıtılması sonucu benzin, mazot, uçak yakıtı, gaz yağı, katran, zift, fuel-oil, gibi akaryakıt maddeleri elde edilir.

Akaryakıt yangınlarının söndürülmesi: Akaryakıt yangınları genellikle dolum ve boşaltım tesisleri, depolama tesisleri (Depolama tankları) ve nakliye sırasında tankerlerde meydana gelmektedir. Akaryakıt yangınlarının söndürülmesinde kullanılan maddeler:

• Su: Su akaryakıt yangınlarında pulverize şeklinde kullanıldığı takdirde hem soğutucu hem de havayı kesici özelliği dolayısıyla yangınları söndürebilmektedir.
• Karbondioksitli, kuru kimyevi tozlu ve halojenli maddeler: Her üç maddeden karbondioksit ve halojenler gaz maddeler olup diğeri ise toz hâlindedir. Bu tür maddeler başlangıç hâlindeki yangınların söndürülmesinde önemli rol oynar.
• Köpük: Akaryakıt yangınlarının söndürülmesinde en etkili söndürücü köpüktür. Özgül ağırlık bakımından akaryakıt, yağlar ve sudan daha hafiftir.

Uçak Yangını

Uçak yangınlarında tehlikenin can ve mal kaybının fazla olması sebebiyle son derece etkin yangın önleyici tedbirler alınmıştır. Her şeyden önce uçaklarda tehlikeli yanıcı maddelerin çok olması, yolcuların dar bir alanda toplu olarak bulunması uçak yangınlarının önemini bir kat daha arttırmaktadır. Uçaklar çok çeşitli tipte ve değişik amaçlarla kullanılan büyüklü, küçüklü havadan ulaşımı sağlayan nakil vasıtalarıdır. Pervaneli, motorlu ve jet motorlu tipleri vardır. Çeşitleri ise; yolcu uçakları, nakliye uçakları, askerî uçaklar, keşif uçakları, araştırma ve bilimsel amaçla kullanılacaklar vb. çeşitleri mevcuttur.

Uçak yangınlarına karşı müdahale şu safhaları kapsar:

• Hazırlık ve çıkış safhası
• Durum kavrama ve pozisyon alma safhası
• Hücum safhası
• Kontrole alma safhası
• Kurtarma safhası

Yeraltı Çarşı, Pasaj ve Depo Yangını

Son zamanlarda ülkemizde, bilhassa büyük şehirlerimizde, çıkan yangınlar arasında yeraltı çarşıları, pasajlar ve benzeri yerlerde çıkan yangınlarda bir artış olduğu görülmektedir. Bu sebeple ve her geçen gün bu çeşit iş yerleri inşaatının artması sebebiyle yeraltı çarşıları, pasaj ve benzeri yerlerde yangın çıkma ihtimaline karşı gerekli önlemlerin alınması ve bu tür yangınlara müdahale yöntemlerinin geliştirilmesi gereklidir.

Gemi Yangını

Karada çıkan yangınlar kadar, açık denizlerde veya limanlarda bulunan gemilerde çıkan yangınlarda son derece önem arz etmektedir. Bilhassa büyük yolcu gemilerinde, patlayıcı madde taşıyan, kıymetli yük taşıyan veya petrol taşıyan gemilerle, tankerler de çıkan yangınlar çok büyük maddi zarara ve can kayıplarına neden olmaktadır. Son derece stratejik önem arz eden İstanbul Boğazı bilindiği üzere yıllardan beri yoğun deniz trafiği sebebiyle, deniz kazalarına ve denizlerde gemi yangınlarına sahne olmaktadır. Bilhassa tanker yangınları, denizde büyük tehlikeler meydana getirdiği gibi, kara güvenliğini de son derece tehlikeye maruz bırakılmaktadır.

Kapalı Çarşı Yangını

Üstü kapalı yerde kurulan alışveriş merkezleri kapalı çarşı olarak isimlendirilir. Kapalı çarşılar, yanıcı malzemelerin fazla ve yangın yükünün çok büyük olması, insan yoğunluğunun fazla, itfaiye araçlarının girişlerinin zor ve müdahale imkânlarının kısıtlı olması nedeniyle yangın riski en büyük olan yerlerdir. Ülkemizin birçok şehrinde, tarihî çarşılar bulunmakta olup; bunların bir kısmı tamamen kapalı bir kısmı ise kapalı çarşı niteliğindedir.