Ünite 8: Tur Operatörleri ve Ulaştırma

Tur Operatörleri

Kitle turizminin yaygınlaşması ile tur operatörleri seyahat sektörünün en önemli işletmeleri haline gelmiştir. Çünkü tur operatörleri, üstlendikleri tüm seyahat hizmetlerini tek bir pakette toplayarak, uygun fiyatlarla tüketiciye ulaştırma görevleri ile insanların turizm hareketine katılmalarını sağlamaktadır. Aynı zamanda tüketicilerin turistik ürün ve hizmetleri seçmelerinde onlara yardımcı olarak danışmanlık hizmeti vermektedirler. Ürün ve hizmetlerini sattıkları turizm işletmelerinin ve tur düzenledikleri destinasyonların bir anlamda tanıtım ve pazarlama faaliyetlerine katkıda bulunmaktadırlar.

Tur operatörlüğü, seyahat endüstrisinin önemli bileşenleri olan konaklama, ulaşım, yeme-içme ve eğlence gibi turistik ürün ve hizmetlerin bir araya gelmesinden oluşan paket turların önceden hazırlanıp (herhangi bir talep olmadan) pazarlanması faaliyetlerini içerir.

Tur operatörleri, tatil amaçlı yer değiştirmeyi sağlamak için gerekli hizmetleri bir araya toplayarak, paket bir ürün halinde halka satan üreticilere denir. Tur operatörleri potansiyel turistler için her çeşit tur düzenleyen turizm işletmeleridir.

Tur operatörlerinin tüketicilere sağladığı avantajlar;

• Maliyetlerin bilinmesi,

• Tasarruf,

• Uygunluk ve daha az endişe,

• Refakat ve paylaşılan kazançlar,

• Konaklama tercihi,

• Gezinin yönlendirilmesi ya da yönetilmesi olarak sayılabilir.

Tur operatörlerinin üreticilere sağladığı avantajlar ise şunlardır;

• Tur operatörleri ürünlerini toptan satın alırlar ya da rezervasyon yaptırırlar.

• Tur operatörleri önceden yaptıkları satın almalar için, üretici işletmelere ön ödeme yaparak finansal kaynak sağlamaktadırlar.

Tur Operatörleri ve Havayolları

Turizm pazarında kitlesel hareketlere neden olan uçak koltuklarının kısmen ya da toplu olarak tur operatörlerine satışı olmaktadır. Tur operatörleri özellikle charter işletmelerden koltuk kiralarlar. Bu kiralama işlemi üç şekilde gerçekleşmektedir:

• Tam (Full) Charter: Bu durumda uçağın tüm koltukları tek bir tur operatörüne kiralanır. Doluluk riski kiralayan şirkete aittir.

• Kısmi (Part) Charter: Bu durumda charter firması, uçağın koltuklarını bölümler ayırarak birden çok operatöre kiralama yoluna gider. Her kiracı işletme kendi kiraladığı kadar koltuğun doluluk riskini taşır. Charter işletmesi bu durumda riski birden çok kiracı işletmesi arasında paylaştırmış ve aksi takdirde gerçekleşmeyecek bir uçuş için uçağını pazarlamış olur.

• Koltuk (Ad Hoc) Charterı: İstisnai bir durumdur. Charter işletmesi belirli tarihlerde uçuş yapacağını bildirir ve seyahat acentelerinden koltuklarını belirli bir yolcu kesimine satmasını talep edebilir. Bu durumda uçağın doluluk riski tümüyle charter işletmesinin üzerinde kalmaktadır.

Bütünleşme ekonomik anlamda, işletmelerin bir araya gelmesini ifade etmektedir. Bütünleşmenin amacı, verimli bir örgütlenmeye imkân vermek; pazarlama, personel ve finansman konularında ekonomik fayda yaratmaktır. Seyahat işletmeleri farklı şekillerde bütünleşme yoluna gitmektedir. En çok görülen bütünleşme türleri yatay bütünleşme ve dikey bütünleşmedir. Daha çok tur operatörlerinin dikey bütünleştikleri görülmektedir. Genellikle charter havayollarının bir tur operatörü kurması pek görülen bir uygulama olmasa da genellikle tur operatörlerinin charter havayolları ile bütünleşme (dikey bütünleşme) yoluna gittikleri görülür. Bir tur operatörünün dikey bütünleşmesi kendi cinsinden olmayan turizm işletmeleriyle bütünleşmesi şeklinde olur. Havayolu şirketi, oteller, tatil köyleri, alış-veriş merkezleri gibi turistin harcama yapmasını sağlayan hizmetleri sunan diğer üreticilerin tek bir elde toplanması, turistin harcadığı tüm paranın tek bir çatı altında toplanması anlamına gelecektir. Bazı tur operatörleri doğrudan havayolu şirketi alırken, diğerleri kendi bünyelerinde havayolu şirketi kurmayı tercih edebilir.

Paket Turlar

Paket tur, değişik tatil unsurlarının bir araya getirilmesi ile oluşturulan ve tüketicilere tek bir fiyat ile satılan ürün ve hizmetlerin birleşimidir. Bu unsurlar, konaklama, ulaşım, yeme içme ve eğlence etkinliklerini içerir. Üreticiler paket turları önceden hazırlarlar ve tüketicilere satarlar. Tek bir fiyatı olan bu turlar, ulaştırma, konaklama, ek hizmet fiyatları, genel masraflar, satış geliştirme masrafları ve seyahat organizatörünün kârı gibi fiyatları içermektedir. Bu kapsamda bir paket tur tipik olarak aşağıdaki unsurlardan iki ya da daha fazlasını içerir.

• Bir ya da daha fazla ulaşım (uçak/karayolu; karayolu/uçak; uçak/gemi; otobüs turları ve demiryolu tur paketleri)

• Konaklama

• Yeme-içme

• Çekicilikler ve özel olaylar ( gezme-görme; ticari, tarihi ya da doğal çekiciliklere giriş; eğlence; rekreasyon ve değişik olaylara katılma)

• Ekstralar (transfer, bagaj taşıma, bahşişler, vergiler, profesyonel tur yöneticisinin ve rehberin hizmetleri, restoran ve mağazalarda indirim kuponları gibi)

İlk paket turlar 1841 yılında Thomas Cook tarafından İngiltere’de düzenlenmeye ve satılmaya başlanmıştır. Bu turlarda o dönem ulaşım aracı olarak demiryolları kullanılmıştır. 20. Yüzyılın başlarına gelindiğinde buharlı gemi turları düzenlenmeye başlanmış ve popüler olmuştur. Dünya Savaşı’ndan sonra ise hava taşımacılığı devreye girmiş, yolcular artık daha ucuza, daha hızlı, konforlu ve güvenilir koşullarda taşınabilir hale gelmiştir.

Paket Turların Özellikleri ve Çeşitleri

Paket turların en önemli özelliği, talep ortaya çıkmadan oluşmalarıdır. Ürün ve hizmetlerin önceden hazırlanması, hem tüketiciye hem de satıcıya zaman ve para tasarrufu sağlar.

Bütün turlar içeriklerine, mesafelerine, tüketicilerin seyahat amacına göre gibi farklı şekillerde sınıflandırılabilirler. Paket turlar; Kapsamlı turlar (IT), Tam Kapsamlı Turlar (FIT) ya da –eğer uçuş kapsıyorsa- Hava Kapsamlı Turlar (AIT) olarak isimlendirilmektedir. Yine düzenlenme sıklıklarına göre paket turlar Tekil, Paket Turlar, Seri Paket Turlar ve Ardışık Paket turlar olarak kategorize edilmektedir. Ama genel olarak niteliklerine göre paket turları üçe ayırırız:

1-Bağımsız Turlar

Bu turlar kişilerin kendi başlarına, aileleriyle veya arkadaşlarıyla küçük bir grup halinde yaptıkları; uçuş planı, otel konaklamaları, belirli güzergâhları bilinen; ancak günlük gezi programlarında kişilerin kendilerine kendi programlarını ve zaman kullanımlarını düzenleme olanağı veren turlardır.

2-Gözetimli Turlar

Bunlar kültürel etkinliklerden ziyade dinlenceyi tercih eden turistlere yönelik olarak hazırlanan turlardır.

Temel olarak belirli bir noktaya gidip orada tatil süresini tamamlayıp geri dönme esasına dayanırlar. Amaç; güneşten, kumdan, denizden, termal olanaklardan, ormandan, dağdan vb. yararlanmak olabilir.

3-Yönetilen Turlar

Genellikle kültürel amaçlarla seyahat edeceği öngörülen potansiyel turistler için yapılandırılmış turlardır. Bu turlar en katı şekilde yapılandırılmışlardır. Ulaşım, transferler, konaklama, yemekler ve çevre gezilerini kapsarlar. Yönetilen turlar, Eşlikli ve Rehberli turlar olmak üzere ikiye ayrılır. Eşlikli turlarda, turun turist gönderen ülkedeki başlangıç noktasından itibaren tur operatörünün bir görevlisi, turun sonuna kadar grupla birlikte bir grup üyesi gibi yolculuk yapar. Rehberli turlarda ise rehberlik hizmetleri, turist alan ülkede verilir. Grubun destinasyona varışından itibaren burayı terk edinceye kadar geçen süre içinde turist alan ülkenin yurttaşı olan bir rehber, turistlere gerek yol gösterme gerekse bilgi aktarımı ve tanıtım yönünden yardımcı olacaktır.

Paket Turu Oluşturan Unsurlar

Paket turlar tüketicilerin tatilleri süresince ihtiyaç duydukları turistik ürün ve hizmetleri içeren unsurlardan oluşmaktadır. Bu unsurlar;

• Konaklama,

• Ulaştırma,

• Yeme içme,

• Çevre gezileri/ rehberlik hizmetleri,

• Eğlence,

• Alışverişdir.

Bu unsurlar içinde olmazsa olmaz iki unsur konaklama ve ulaşımdır.

Havayolları ve Paket Turlar

Havayolları kullanılarak yapılan paket turlar temel olarak ikiye ayrılır;

• Tarifeli seferlerle yapılan paket turlar (ITX)

• Charter seferleriyle yapılan paket turlar (ITC)

Tur operatörlerinin paket turlarında charter havayollarını tercih etme sebepleri vardır. Bu sebepler charter havayollarının sahip olduğu avantajlardır. Bu avantajları;

• Charter havayollarının dolaylı işletme maliyetlerinin düşük olmasından dolayı tarifeli taşıyıcılara göre daha ekonomik olmaları (Fiyat avantajı)

• Kiralama kolaylıkları,

• Ödeme kolaylıkları,

• Planlama avantajları,

• Charter havayolu işletmelerinin uçaklarının tarifeli havayoluna ait aynı uçaklar ile karşılaştırıldığında sık oturma düzeni benimsenmesi sebebi ile daha çok yolcu alabilmesi.

• Charter havayollarında yolcuların tek sınıf sistemi ile uçmaları (ekonomik sınıf), birinci sınıf ve iş adamı sınıfının bulunmaması olarak sayabiliriz.

Paket Tur Maliyetleri İçinde Ulaşım

Tur operatörleri için hazırladıkları paket turların başarısı doğru bir maliyetlendirmeden geçer. Belirlenecek fiyat pazara uygun olmalı ve diğer rakiplerin paket tur fiyatları ile karşılaştırılmalıdır. Maliyetlendirmenin doğru yapılması, işletmenin yaşamını devam ettirebilmesi açısından çok önemlidir. Bir paket turun maliyetleri; turist veren ülkedeki maliyetler, ana ulaşım maliyetleri ve yerel operasyon maliyetleri olmak üzere üçe ayrılır.

Turist Veren Ülkedeki Maliyetler

Turist veren ülkedeki maliyetlere baktığımızda, satış ve organizasyona yönelik maliyet kalemlerinden oluştuğu görülmektedir. Bu maliyet unsurları içinde ulaşıma dair tek kalem yolcuların transferleridir. Bu maliyetler, turistlerin paket turlarına başlarken ana ulaşım araçlarına transfer maliyetleridir. Personel maliyetleri, katalog (broşür) maliyetleri, tanıtım, pazarlama ve satış maliyetleri, genel giderler ve transfer maliyetlerinden oluşmaktadır.

Ana Ulaşım Maliyetleri

Ana ulaşım maliyetleri ise başlı başına turistleri kalkış noktalarından tatillerini geçirecekleri destinasyondaki varış noktasına götürecek ve tur bitiminde tekrar kalkış noktalarına geri getirecek olan ana ulaşım araçlarının maliyetleridir. Bu maliyetler ulaşım aracının bilet ücretleri ve vergilerdir (havaalanı ve diğer vergiler).

Yerel Operasyon Maliyetleri

Yerel operasyon maliyetleri içinde yer alan transfer giderleri, turistlerin varış noktalarından kalacakları konaklama işletmesine olan transferlerinde kullanılacak ulaşım araçlarının maliyetleridir. Yerel ulaşım giderleri ise, turistlerin konaklayacakları yerlere varışlarından sonra, turun niteliğine göre yapılan gezilerde kullanılan ulaşım araçların maliyetleridir.

Tur maliyetlerinin hesaplanmasında, turların muhtemel doluluk oranları da dikkate alınmalıdır. Genellikle %80 doluluk oranı benimsenir ve ardışık operasyonlarda Türkiye yönelimi için 33 civarında kişi sayısı temel alınır. Kimi grupların kişi sayılarının limitli olması, örneğin 26 kişinin üstüne çıkmaması gibi durumlarda temel alınacak sayı bu özel sınırlama sayısı olacaktır.

Ulaşım Maliyetlerini Etkileyen Faktörler

Uluslararası turizm pazarında havayolu ulaştırma fiyatları son derece etkin bir rol oynamaktadır. Çünkü turizmde fiyatlar doğrudan doğruya ulaştırma türüne olan talebi etkilemektedir. Günümüzde zaman ve bütçelerinin kısıtlı olması, havayolu ulaştırmasına olan talebi etkileyen en önemli faktörlerden biridir.

Ulaştırma maliyetlerini etkileyen temel faktörleri beş gruba ayırmak mümkündür:

• Uçakların koltuk kapasitesi

• Uçakların kullanılma süresi ve personel giderleri

• Uçakların doluluk oranı (Load factor)

• Terminal imkânlarından yararlanma giderleri

• Uçuş yoğunluğu