Ünite 4: Uluslararası Çalışma Örgütünün Yapısı, Organları, Etkinlik Alanları ve Kural Üretme Süreci

Üçlülük İlkesi

Üçlülük ilkesinin özünde, sendikal hak ve özgürlükler vardır. Sendika özgürlüğü, üçlü yapının onsuz olmaz bir koşuludur. Sendika özgürlüğünün tanınmaması, üçlülük kavramının anlamını yitirmesine yol açar. Üçlülük ilkesi, “ulusal” temelli bir ilkedir. Çünkü her üye devletin üç kanattan seçtiği temsilcilerin UÇK’ye katılımını öngörür. Bu ilkenin sosyal kanatlar açısından özelliği ise, özgür ve bağımsız sendika özgürlüğü ilkesine dayanmasıdır. Üçlülük, ne Birleşmiş Milletler ailesi içinde, ne de başka bölgesel kuruluşlarda ve denetim sistemlerinde -örneğin Avrupa Sosyal Şartı denetim mekanizmasında- benzeri olan bir ilkedir. Üçlü yapı ve üçlü danışma ilkesi, ulusal düzeyde de geçerlidir. UÇÖ’nün anayasal organlarının üçlü yapısının amacına uygun olarak işlemesi, bu ilkenin ulusal düzeyde tam olarak uygulanmasına bağlıdır.

Genel Olarak Üçlülük İlkesi

Üçlülük, çalışma dünyasının sorunlarının düzenlenmesiyle doğrudan ilgisi bulunan üretim güçlerinin temsilcileri ile hükümet temsilcilerini bir araya getirmeyi amaçlayan bir ilkedir. İşçi ve işveren temsilcilerinin, kendilerini ilgilendiren ve etkileyen kararlara hükümet temsilcileriyle eşitlik temelinde katılımını sağlar. Üçlülük ilkesinin yaygın biçimde uygulanmasıyla, devletlerin “diplomatik/siyasal” temsilcilerinin yanı sıra “sosyal” temsilcilerinin de yer aldığı bir kurumsal yapı ortaya çıktı. Anayasal organlarla sınırlı kalmayan bu yapı, Örgüt’e güçlülük ve dinamiklik, kural ve kararlarına da giderek artan bir saygınlık kazandırdı. Özellikle işçi temsilcilerinin katılımı, bir dinamiklik ve ilerilik öğesi oluşturdu.

Üçlülüğün Anayasal Temelleri

Anayasa’nın çeşitli maddelerinde ve Filadelfiya Bildirgesi’nde, üçlülük ilkesiyle ilgili aşağıdaki kurallara yer verilmiştir:

• Anayasal organlardan ikisinde üçlü yapı öngörüldü.
• Filadelfiya Bildirgesi, her ülkede, işçi (çalışan) ve işveren örgütlerinin ekonomik ve sosyal politikaların hazırlanmasında ve uygulanmasında işbirliği yapmasını öngördü.
• Anayasa, her üyenin (hükümetin), sözleşmeleri yetkili makamlara sunduklarına ilişkin bilgiler ile onaylanan ve onaylanmayan sözleşmelere ilişkin raporları en çok temsil gücü olan çalışan ve işveren örgütlerine göndermesini öngördü.
• Anayasa, çalışan ve işveren örgütlerine, onayladıkları sözleşmeleri uygulamadıkları gerekçesiyle taraf devletlere yönelik yakınmalarda (şikâyetlerde) bulunma yetkisi tanıdı.

Üçlü Danışmaya İlişkin Düzenlemeler

UÇK’nin 1919’da kabul ettiği ilk sözleşmelerde, değişik üçlü danışma yöntemlerine yer veren kurallar öngörüldü. Ne var ki üçlülük ilkesinin uygulanması konusundaki ilk özel düzenlemenin yapılması, ancak 1960 yılında gerçekleştirilebildi. Bu da, “sözleşme” niteliğinde bir belge değildi. Üçlü danışma konusunda ilk düzenleme, UÇK’nin 1960 yılında kabul ettiği 113 sayılı Sınai ve Ulusal Düzeylerde Danışma Tavsiyesi ile yapıldı. Üçlü danışmaya ilişkin ikinci düzenleme, UÇK’nin 1971 yılında kabul ettiği kararla yapıldı. Tüm UÇÖ Etkinliklerinde Üçlülüğü Güçlendirme Kararı, üçlülüğün temel ilkelerini yeniden doğruladı UÇK, 1977 yılında da, Örgüt’ün diğer iki etkinlik alanı olan “teknik işbirliği” programları” ile kural üretme etkinliklerinin denetiminde üçlülüğü güçlendirmek için ikinci bir Karar kabul etti. 2002 yılında, Üçlülük ve Sosyal Diyalogla İlgili Karar ile yeni bir düzenleme yapıldı. Kararda, Örgüt’ün kuruluşuyla yaşıt olan bu geleneksel ilke ve değerlerin, küreselleşme çağında yeniden ve istisnai bir önem kazandığı vurgulandı. 2002 kararı, sosyal ortakların üstlendikleri rolün şu konularda temel olduğunu yineledi.

Üçlü Danışmalar Sözleşmesi: Üçlü danışma konusunda hukuksal yükümlülük doğurmaya yönelik ilk düzenleme, ancak 1976 yılında yapıldı: 144 sayılı Uluslararası Çalışma Kurallarına İlişkin Üçlü Danışmalar Sözleşmesi. Aynı yıl, sözleşmeyi tamamlayan 152 sayılı UÇÖ’nün Etkinliklerine İlişkin Üçlü Danışmalar Tavsiyesi de kabul edildi. Sözleşme, onaylayan devletler için, uluslararası çalışma kuralları konusunda ulusal düzeyde alınacak önlemlerin her biri için üçlü danışmalar yürütme ve gerçekleştirme yükümlülüğü getirdi. Türkiye, 144 sayılı sözleşmeyi 25 Şubat 1993 tarihinde onayladı. Aralık 2018’de, sözleşmeyi onaylayan devlet sayısı 144’tür.

Örgüt’ün Anayasal Organları

UÇÖ, Anayasası’nın Başlangıç Bölümünde ve Filadelfiya Bildirgesi’nde açıklanan programı gerçekleştirmeye çalışmakla yükümlü sürekli bir örgüt olarak kuruldu (m. 1). İkisi üçlü yapı ilkesi uyarınca oluşturulan üç anayasal organı vardır:

1. Üye devletlerin temsilcilerinden oluşan Uluslararası Çalışma Konferansı
2. UÇK’nin seçtiği Yönetim Konseyi (YK)
3. Konsey’in yönetimi altında çalışan uluslararası Çalışma Bürosu (UÇB).

Bu organlardan UÇK ve YK, “2+1+1” formülüne göre oluşur. Üçüncüsü olan UÇB ise, uluslararası memur ve uzmanların çalıştığı organdır. Dolayısıyla UÇB, Örgüt’ün tam anlamıyla uluslararası nitelik taşıyan organıdır.

Uluslararası Çalışma Konferansı

UÇÖ, “ulus devlet” modeline göre oluşturulan bir kuruluştur. Örgüt’ün bu özelliği, öncelikle tüm üye devletlere eşit temsil olanağının tanındığı, en yüksek ve yetkili organının oluşumunda görülür. UÇK, UÇÖ’nün en yüksek organıdır. Çalışma yaşamına ilişkin konular ile toplumsal sorunların tartışıldığı, uluslararası sosyal politikanın genel çizgileri konusunda görüşlerin dile getirildiği uluslararası bir forumdur. UÇK, yılda en az bir kez ve Haziran ayının ilk haftalarında toplanır. Konferans toplantıları, 1919’dan 2018’e değin, yalnızca yedi kez Cenevre dışında toplandı. Üye devletlerin üç kanattan gelen ulusal temsilcilerinden/delegelerinden oluşan Konferans’ta, her üye devletin dört temsilcisi vardır. Üyelerin ikisi hükümet, ikisi de eşit sayıda, yani birer olmak üzere işçi (çalışan) ve işveren kanatlarından seçilir. Örgüt’ün kuruluşundan beri değiştirilmeyen formülü bir kez daha anımsayalım: 2+1+1=4. Her üç kesimin delegelerine, teknik danışmanlar eşlik eder. Danışmanların sayısı, gündemdeki her ayrı konu için en çok ikidir. Anayasa, UÇK’de özellikle kadınları ilgilendiren sorunların tartışılması durumunda, teknik danışman olarak belirlenen kişilerden en az birinin kadın olmasını zorunlu tutmuştur. UÇK, her üç kanadın birer temsilcisinden oluşan Yetkileri Denetleme Komisyonu aracılığıyla, delege ve teknik danışmanların yetkisini denetler. Delegeler, UÇK’nin tartışmasına sunulan tüm sorunlar konusunda bireysel olarak oy hakkına sahiptir. Üye devletler, Örgüt’ün harcamalarına katkısını ödemekte gecikirse, geciktiği toplam katkı tutarı geçen iki yılın katkısına eşit ya da daha yüksek ise, bu devlet UÇK, YK ya da komisyonlardaki oylamaya ve YK üyelerinin seçimine katılamaz. UÇK, Anayasa’nın başka maddelerinde ya da başka bir sözleşmede yahut kendisine yetkiler tanıyan başka bir belgede daha yüksek bir çoğunluğun getirilmediği tüm durumlarda, hazır bulunan üyelerin verdiği oyların basit çoğunluğu ile karar alır.

Yönetim Konseyi

UÇÖ’nün ikinci anayasal organı olan Yönetim Konseyi, icra organıdır, yürütme kuruludur. YK, Örgüt’ün tüm etkinliklerini eşgüdümler, çeşitli toplantıların gündemini belirler, özellikle UÇK gündemini saptar. Çeşitli komisyon üyelerinin atamasını yapar. Kuralların yerine getirilmesinin denetlenmesinde önemli bir rol oynar. Teknik işbirliği politikasını belirler, çeşitli programların yürütülmesini izler. Bütçeyi kabulünden önce inceler. Yalnızca kendisine karşı sorumlu olan UÇB Genel Müdürü’nü seçer. UÇB’nin çalışmalarını yönetir ve ana çizgileriyle çalışma programını belirler. YK, sendikal örgütlerin ve üye devletlerin yakınmalarını (şikâyetlerini) ilgili hükümete iletir ve sorunu incelemek üzere, gerektiğinde soruşturma komisyonu oluşturur. Konsey üyelerini, üç yılda bir UÇK seçer. Eğer herhangi bir nedenle bu sürenin sonunda YK seçimleri yapılamazsa, görevini seçimler yapılıncaya değin sürdürür. YK’nin, 1974 yılından beri toplam 56 asıl üyesi vardır. “2+1+1” formülüne göre, 56 üyenin hükümet ile işçi ve işveren kanatlarına dağılımı şöyledir: 28+14+14=56. 66 yedek üyenin dağılımı da şöyledir: 28 hükümet, 19 işçi ve 19 işveren. 1986 Anayasa değişikliğiyle, YK’nin toplam üye sayısı iki kat artırılarak 112’ye çıkarıldı. 1986 değişikliğinde, 56 hükümet temsilcisinin 54’ünün nasıl dağıtılacağı da gösterildi. Konsey, Sonbaharda (Kasım), İlkbaharda (Mart-Nisan) ve UÇK sonrasında (Haziran) olmak üzere, yılda normal olarak üç kez ve kendi saptayacağı dönemlerde toplanır. YK üyeleri, UÇK’deki her kanadın kendi delegelerince seçilir. YK’nin 28 hükümet temsilcisinin 10’u seçimsizdir. YK’nin belirlediği “sınai/endüstriyel önemi en büyük olan 10 devletçe atanır. Konsey, gerektiği her zaman en büyük on sanayi devletini belirler. YK’nin bu belirlemesine karşı, her üye devlet UÇK’ye başvurabilir. UÇK karar vermedikçe, Konsey’in açıklaması geçerlidir. Seçimlik olan 18 temsilciyi ise, UÇK’nin hükümet kanadı delegeleri (10 büyük sanayi ülkesi delegeleri dışında olmak üzere) belirler. YK’nin 1919’da toplam 24 olan üye sayısı, UÇÖ’ye üye olan devlet sayısının artması üzerine, izleyen yıllarda yapılan Anayasa değişiklikleriyle giderek artırıldı. Toplam üye sayısı ile hükümet kanadı üyeleri içinde başlangıçta çok yüksek olan “Avrupalı üye” sayısı, zamanla azaldı. Türkiye, 1996-1999 döneminde, YK’nin seçimli 18 üyesinden biri idi. 10 Haziran 2002 tarihinde yapılan seçimler sonucunda ise, yedek üyeler arasında yer aldı. Türkiye, 2011-2014 döneminde üç gruptan hiçbirinin asıl ve yardımcı üyeleri arasında yoktur. İşveren grubunun ise yedek üyelerindendir. 12 Haziran 2017’de yapılan seçimlerde, asıl üyeler arasında olmayan Türkiye, YK’nin hükümet kanadının 28 yardımcı üyesinden 1’i olarak belirlendi. YK’nin, toplam altı komisyon ve komitesi vardır ve şunlardır: Sendika Özgürlüğü Komitesi; Program, Bütçe ve Yönetim Komisyonu; Hukuksal Sorunlar ve Uluslararası Çalışma Kuralları Komisyonu; İstihdam ve Sosyal Politika Komisyonu; Sektörel, Teknik ve Bağlı Sorunlar Toplantıları Komisyonu, Teknik İşbirliği Komisyonu. Bunlara, Yapı Alt-Komitesi ile Çokuluslu İşletmeler Alt-Komisyonunu da eklemek gerekir.

Uluslararası Çalışma Bürosu

Uluslararası Çalışma Bürosu, Örgüt’e “uluslararası” niteliğini kazandıran sürekli anayasal organdır. Bu yönüyle, Örgüt’ün ulusal delegelerden oluşan organları UÇK ve YK’den ayrılır. UÇB görevlileri görevlerini Örgüt’ün merkezinin bulunduğu Cenevre’de yerine getirirler. UÇB, Örgüt’ün sürekli sekreterliğidir. Çalışanların durumunun ve çalışma rejiminin uluslararası düzenlemesiyle ilgili tüm bilgileri toplama ve yayma işlevlerini yerine getirir. Özellikle, sözleşme ve tavsiyeler kabul etmek amacıyla UÇK gündemine yazılan sorunları inceler. UÇK ya da YK’nin kararlaştırdığı özel anketleri yapar. Yasama işleviyle ilgili hiçbir doğrudan yetkisi olmamakla birlikte, bu süreç boyunca raporlar, sözleşme ve tavsiye taslakları hazırlayarak önemli katkı sağlar. Çalışma/emek ve sosyal politika sorunları ile ilgili araştırma, inceleme ve yayınlar yapar. Teknik işbirliği ve yardım çalışmalarını yönetir. UÇÖ’nün sürekli bürosu olan UÇB, Anayasa’da sayılan görevlerini, YK’nin yönetimi altında yerine getirir. UÇB’nin başında, YK’nin atadığı (seçtiği) bir Genel Müdür (Directeur général/General Director) vardır. Genel Müdür ve UÇB personelinin işlevleri, “münhasıran” uluslararası nitelik taşır. Bunun anlamı şudur: Hiçbir hükümetten ve yabancı makamdan talimat almazlar. Üye devletler, görevin uluslararası niteliğine saygı gösterir ve görevlerinin yerine getirilmesinde, onları etkilemeye çalışmazlar.

Örgütün Öteki Organları

UÇÖ’nün, kurumsal yapısı içinde etkinliklerine yardımcı olması için belirlenen çeşitli komisyonlar vardır. UÇK ve YK’nin kendi yapıları içinde oluşturduğu komisyonlardan başka komisyonlar da bulunmaktadır.

Kimileri üçlü yapı taşımayan Konferans komisyonları şunlardır:

• Öneri Komisyonu
• Yetkileri Denetleme Komisyonu
• Konferans Redaksiyon Komitesi
• Maliye Komisyonu
• Konferans Komisyonu

UÇÖ’nün örgütsel yapısı içinde, birçok uluslararası uzman kuruluşun yetkisine giren bazı sorunlar konusunda örgütlerarası komite ya da komisyonlar da oluşturulmuştur. Bunlar, “ortak komiteler” olarak anılır ve bazıları şunlardır:

• ILO/UNESCO Ortak Komitesi
• ILO/OMS (Dünya Sağlık Örgütü) Ortak Uzmanlar Komitesi
• Kamu Görevi Ortak Komitesi

UÇÖ’nün kurumsal yapısı içinde önemli bir yeri olan organlardan biri de sanayi komiteleri dir. 2. Dünya Savaşını izleyen dönemde, üçlü temsil ilkesine (2+1+1 formülüne) göre oluşturulan sürekli komitelerdir. Belirlenen sınai sorunları ya da etkinlikleri inceler. Genellikle 20-30 üyelidir ve üyeler beş yılda bir belirlenir. Oluşumunu ve toplantı süresini YK belirler. Belirli teknik konularda Yönetim Konseyi’ne kılavuzluk yapmak için teknik toplantılar düzenlenir. Farklı coğrafi bölgelere özgü sorunları incelemek amacıyla bölgesel toplantılar (konferanslar) yapılmaktadır. YK’nin kabul ettiği Bölgesel Toplantılar Yönetmeliği’ ne göre, toplantıların gündemini YK belirler. Üç gün süren her bölgesel toplantı, UÇK gibi her üye devletin 2 hükümet ve 1’er çalışan ve işveren kanatları temsilcilerinden oluşur. Bu delegelere, teknik danışmanlar eşlik edebilir. Çalışan ve işveren delegeleri ile teknik danışmanlar, en çok temsil yeteneği bulunan sendikal örgütlerle anlaşarak belirlenir. UÇÖ’nün, Cenevre’deki sürekli sekretaryası olan UÇB dışında, kırkı aşkın ülkede bölgesel, yerel ve iletişim büroları da vardır. Avrupa ve Orta Asya bölgesinde yerel bürolar; Ankara, Roma, Bon, Londra, Madrid ve Paris’te haberleşme büroları; Brüksel’de Avrupa Birliği ile irtibat bürosu bulunmaktadır. UÇÖ’nün örgütsel yapısı içinde iki inceleme ve eğitim kuruluşu vardır.

• Uluslararası Sosyal İncelemeler Enstitüsü
• Uluslararası İleri Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi

Kural Üretme Etkinliği ve Aşamaları

UÇÖ, 1919’dan beri, uluslararası sosyal politikanın kaynaklarını oluşturan belgeler (sözleşmeler, tavsiyeler, bildiriler ve kararlar) kabul eder. Kural üretme, Örgüt’ün geleneksel görev ve etkinliklerinin başında gelir. Kural üretme süreci, üç anayasal organın yetkili ve görevli olduğu bir süreçtir. UÇÖ sözleşme ve tavsiyeleri, başka uluslararası kuruluşlarda olduğu gibi “hükümetlerarası” nitelik taşıyan “diplomatik konferanslar”da hazırlanmaz. Hükümet kanadının resmi temsilcileri ile işçi ve işveren kanatlarının temsilcilerinin katıldığı bir süreç içinde oluşturulur. UÇÖ’de kural üretme sürecinin bir özelliği de, siyasal ve sosyal ortaklar arasında sağlanan uzlaşmanın sonucu olmasıdır. Üçlü yapının gereği olarak, siyasal ve sosyal ortaklar arasında sağlanan uluslararası bir uzlaşma söz konusudur. Kural üretme sürecinde, UÇK ve YK’nin yanı sıra, UÇB de vardır. Hazırlık ve oluşum sürecinin her aşamasında, hazırladığı inceleme, rapor, sözleşme ve tavsiye taslakları ile yer alarak önemli bir katkı sağlar.

Sürecin Aşamaları

UÇÖ sözleşme ve tavsiyeleri, sorunun UÇK’nin gündemine yazılmasından kabul edilip imzalanmasına değin süren çeşitli aşamalardan geçer. Bu uzun ve kendine özgü süreç, kabul edilecek kuralların gelişmişlik düzeyi farklı üye devletlerde uygulanmasının ve evrenselliğinin gerçekleştirilmesinin bir gereğidir.

Sorunun UÇK Gündemine Yazılması

Sözleşme ve tavsiyelerin hazırlanmasında ilk aşama, uluslararası bir kuralla düzenlenmesi öngörülen sorunun UÇK gündemine yazılması dır. Sorunu, Genel Müdür’ün önerisi üzerine gündeme almanın ölçütleri şunlardır: Sorunun uluslararası niteliği, ivediliği, güncelliği, olgunluğu ve çeşitli çalışan kesimleri birbiri ardına ele almayı amaçlayan denge kaygısı. O alandaki uluslararası hukuksal boşluk ya da var olan kuralın yetersizliği, etkilenen çalışan sayısı, en elverişsiz ekonomik kesimlerin çıkarı/yararı ve sorunun ağırlığı (önemi) gibi ölçütler de yeni kurallar üretilmesinde rol oynar. Sorunun gündeme yazılması önerisi, YK’nin toplantıya katılan üyelerinin oybirliğiyle kabul edilmezse, bir sonraki toplantıda karara bağlanır. UÇB, duruma göre, sorunla ilgili olarak yürürlükteki yasalar ile uygulamaları kapsayan kısa bir rapor hazırlar. YK, bu rapor üzerine karar verir. YK’nin sorunu gündeme almadan bir teknik konferans düzenlemesi olanaklıdır. BM ile uluslararası sendikal örgütler de, herhangi bir sorunun gündeme alınmasını önerebilirler. UÇÖ sözleşme ve tavsiyeleri, kural olarak, çift tartışma yöntemiyle görüşülür ve kabul edilir. Çift tartışma, UÇK’nin gündemine yazılan sorunu (konuyu), üst üste iki yıl görüşüp tartışmasıdır. Ancak YK, UÇK gündemine yazdığı bir sorunun “tek tartışma” yöntemiyle görüşülmesine de karar verebilir. Bunun için özel bir ivedi durum olmalı ya da tek tartışmayı haklı gösteren başka koşullar bulunmalıdır.

UÇB’nin Rapor Hazırlaması

Kural olan çift tartışma yönteminde, sorunun UÇK gündemine yazılmasından sonraki ikinci aşama, UÇB’nin ilk tartışma için bazı raporlar hazırlamasıdır. Kendi içinde üç alt aşamadan oluşur.

1. UÇB bu amaçla, bir ön rapor hazırlar.
2. UÇB’nin hazırladığı ön rapor ve soru kâğıdı, UÇK toplantısının yapılmasından en az on sekiz ay önce hükümetlere gönderilir.
3. UÇB, hükümetlerden aldığı yanıtlara dayanarak yeni bir rapor hazırlar.

İlk Tartışmanın Yapılması

Kural üretme sürecinin üçüncü aşaması, UÇK’nin üst üste yapacağı çift tartışmanın birincisinin yapılmasıdır. İki alt aşaması bulunan ilk tartışma/görüşme, UÇB’nin ön raporu ile hükümetlerin yanıtları üzerine hazırladığı raporlar temelinde yapılır.

1. UÇK, önce kendi içinden oluşturduğu üçlü yapıda özel bir teknik komisyon olarak sorunu inceler
2. Bu inceleme ve tartışma sonucunda, UÇK sorunun bir sözleşme veya tavsiye ile düzenlenmeye elverişli olduğuna karar verirse, ikinci tartışma için sorunu gelecek UÇK gündemine yazar ya da bunu YK’den ister.

UÇB’nin Sözleşme ve Tavsiye Metinleri ve Son Raporu Hazırlaması

Kural üretme sürecinin dördüncü aşamasında, UÇB ikinci ve son tartışmaya temel olmak üzere bazı belgeler hazırlar. Aşağıdaki dört alt aşamadan oluşur:

1. Bu belgelerden biri, UÇK’deki ilk tartışmaya ve hükümetlerin soru kâğıdına verdikleri yanıtlara dayanarak hazırlanan sözleşme ve tavsiye metinleridir
2. UÇB’nin hazırladığı bu taslaklar, süresi içinde hükümetlere gönderilir. Hükümetler, en çok temsil gücü olan işçi ve işveren örgütlerine danışarak, süresi içinde olası değişiklik önerileri ile gözlem ve yorumlarını UÇB’ye iletir.
3. UÇB, hükümetlerin yanıtlarını göz önüne alarak son rapor u hazırlar. Bu rapor, her üç kanadın gözlemlerine göre gerekli değişiklikler yapılarak hazırlanır. Raporda, sözleşme ve tavsiye metinleri de yer alır.
4. Son rapor, sorunun tartışılacağı UÇK toplantısından en az üç ay önce ken dilerine ulaşacak biçimde hükümetlere gönderilir.

İkinci Tartışmanın Yapılması, Sözleşmenin Kabul Edilmesi ve İmzalanması

Kural üretme süreci, ilk tartışmanın yapıldığı ertesi yıl, ikinci tartışmanın yapılmasından sonra sözleşme ve/ya da tavsiyenin kabul edilmesiyle sonlanır. Üç alt aşamadan oluşur:

• UÇK bu aşamada, isterse kabul edilecek sözleşme ve tavsiyelerde yer alan genel ilkeler konusunda bir tartışma yapabilir. Ardından da, şu kararlardan birini alır:
  • Tartışmalarında, sözleşme ya da tavsiye metinlerini temel almak isteyip istemediği
  • Bu metinlerin Genel Konferans’ta incelenmesi ya da rapor hazırlaması için bir komisyona gönderilmesi
• UÇK’nin kabul ettiği sözleşme ya da tavsiyeler, son ve kesin metinlerinin hazırlanması için UÇK Redaksiyon Komitesi’ ne gönderilir. Komitece kaleme alınıp onaylanan sözleşme ve tavsiye metinleri son oylama için UÇK’ye sunulur. Hazırlanan bu metinler delegelere dağıtılır ve üzerindeki değişiklik önerileri kabul edilmez. Ancak başkan, üç başkan yardımcısına danışarak, değişiklikleri son oylamadan önce Konferans’a sunabilir.
• Kabul edilen sözleşme ve tavsiye metinlerinin iki örneği, UÇK Başkanı ve UÇB Genel Müdürü’nce imzalanır. Bu prosedür, diplomatik antlaşmaların devletlerce imzalanması işleminin yerini tutar. İmzalanan iki örnekten biri UÇÖ arşivine konur, biri de BM Genel Sekreteri’ne verilir. Genel Müdür, her üye devlete sözleşmenin onaylı bir örneğini gönderir.

Üye devletler, her Genel Konferans’ın kapanmasından sonra Genel Müdür’ün kendilerine gönderdiği sözleşme ve tavsiyeleri, süresi içinde yetkili makama (Türkiye’de TBMM’ye) sunmakla yükümlüdür .