Ünite 8: QGIS ve GRASS Yazılımlarının Entegrasyonu

Giriş

Quantum GIS olarak da bilinen QGIS; veri görüntüleme, düzenleme ve analiz etme gibi yetenekleri olan ücretsiz ve açık kaynaklı bir Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) yazılımıdır. QGIS coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama konularında çalışan kişilere daha iyi hizmet verebilmek adına; PostGIS, GRASS ve Mapserver gibi diğer açık kaynak GIS paketleri ile tümleşme sağlamaktadır. Kullanıcı dostu bir program olan QGIS, ticari CBS ve uzaktan algılama yazılımlarının sahip olduğu birçok yeteneğe sahiptir.

QGIS Ortamında Raster Verinin Açılması

QGIS, birçok raster veri formatını okumak ve yazmak için GDAL kütüphanesini kullanmaktadır. GeoTIFF, ERDAS Imagine Images, ERDAS Compress Wavelets, Arc/Info ASCII Grid bunlardan bazılarıdır. Raster formatındaki veriler satranç tahtasına benzetilebilir. Her bir kare de raster hücresi (piksel) olarak düşünülebilir. Her bir raster hücresinin taşıdığı coğrafi özelliğe karşılık gelen kendine ait bir nominal değeri vardır ve her hücre bir renk depolar. Raster hücreleri ne kadar küçük olursa veri setinin çözünürlüğü ve kalitesi daha yüksek olur. Başka bir deyişle daha fazla detay bilgiye ulaşılabilmektedir. Hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri raster formatındadır. Raster veriler, kısayolu tıklanarak veya Katman/Katman Ekle/Raster Katman Ekle menü seçeneğinden açılarak yüklenir. Ctrl veya Shift tuşlarına basılarak birden fazla raster veri eklenebilir. Tübitak UZAY’ın tasarladığı ve idamesini sürdürdüğü GEZGİN Portal’ından indirilen RST_20131022_316_15_Pansharp klasörü içerisinde yer alan image_keskin_L3 görüntüsü yüklenir. Katmanlar adlı pencereden yüklenen görüntü/ler yönetilebilmektedir. Görüntü isminin sol tarafında yer alan X işaretinden görüntü kapatılıp tekrar açılabilir. Aynı işlem göz şeklinde görselleştirilmiş butondan da yapılabilmektedir. Görüntüyü harita alanından kaldırılmak için araç çubuğundaki butonu kullanılır. Görüntü üzerinde gezdikçe ekranın alt kısmında yer alan Koordinat penceresindeki değişimler gözlenir. Görüntü isminin üzerinde sağ klik yapılarak çıkan diyalog penceresi incelenir (Şekil 8. 1). Yüklenen görüntü Adıyaman il sınırları içerisinde bulunmaktadır ve Atatürk Baraj Gölü’nün kuzey kısmını kapsamaktadır. Görüntü ismine sağ klik yapılarak, Yeniden Adlandır ifadesi tıklanır. Bu çalışmada, görüntünün sol üst köşesindeki yerleşim alanı olan “Kahta” ilçesinin ismi yazılmıştır. Görüntü açılarak image_keskinL3 isimli görüntü sağ klik yapılarak Kaldır ifadesiyle harita alanından çıkarılır.

QGIS Katman Özellikleri Penceresi

Raster katman özelliklerini görmek ve değişiklik yapmak için söz konusu katmanın üzerine çift tıklanır veya sağ klik yapılarak Özellikler ifadesi seçilir. Böylece Genel, Stil, Şeffaftık, Piramitler, Histogram ve Değişim Verisi (metadata) sekmelerinin bulunduğu Katman Özellikleri penceresi (Şekil 8.3) açılmış olur. Katman bilgisi kısmından katman adı, katman kaynağı, satır ve sütun sayısı bilgilerine ulaşılabilir. Katman Kaynağı kısmından görüntünün hangi dizinde olduğu bilgisi edinilebilir. Koordinat Referans Sistemi (KRS) ise görüntünün hangi koordinat sistemine ait olduğu bilgisini verir Genel sekmesinde yer alan en son seçenek Ölçek Bağımlı Görünürlük’tür (Şekil 8.4). İşlem yapabilmek için ifadenin sol tarafında yer alan kutucuk tıklanır ve X işareti belirir. Görüntüyü hangi ölçekler arasında görmek istiyorsak elle yazılabileceği gibi işaretinin açacağı alandan da seçim yapılabilir. Bu alıştırma için 1:50.000 ve 1:1.000 ölçek aralığı seçilmiştir. Apply (Uygula) ve OK düğmelerine basılarak tekrar ana ekrana dönülür. Sağ alt köşede yer alan Ölçek kutucuğunun yanında yer alan listeden değişiklikler yapılarak bu fonksiyonun nasıl çalıştığı daha iyi anlaşılabilir. Bu ayarlamayla birlikte, görüntü artık sadece 1:50.000 ve 1:1.000 arasındaki ölçeklerde ekranda belirecektir. Örneğin, 1:500.000 ölçeği seçildiğinde görüntü ekrandan kaybolacaktır. Aynı durum 1:500 ölçeği seçildiğinde de gerçekleşecektir. Fare tekerleği yardımı ile görüntü uzaklaştırılıp yakınlaştırılarak ölçekteki değişiklikler gözlenebilir.

Bazen seçili ölçekler arasında bir değer girilmesine rağmen görüntüleme yapılamadığı durumlar olabilir. Özellikler/Genel/Ölçek Bağımlı Görünürlük seçeneği pasif hâle getirilerek, görüntü ekrana getirilir. Tekrar Ölçek Bağımlı Görünürlük aktif hâle getirildiğinde istenilen işlem gerçekleştirilebilir.

Stil seçeneğinin ilk kısmı Band Rendering (Bant gerçekleme) fonksiyonundan oluşmaktadır. QGIS’te Çok bantlı renk, Paletted, Tek Bant Gri ve Tek Bant Yalancı olmak üzere toplam 4 adet Render seçeneği bulunmaktadır. Çok bantlı renk, eğer raster katmanı çok bant içeriyorsa (örn: RASAT-pansharp, Landsat 8) kullanılmaktadır. Paletted, eğer tek bantlı veri palet dizini ile geliyorsa (örn: sayısal topografik haritalar) kullanılmaktadır. Tek Bant Gri, görüntünün tek bandı açılmak isteniyorsa kullanılmaktadır. Tek Bant Yalancı, yükseklik haritaları gibi haritaları oluşturmakta kullanılır. Stil seçeneğinde kırmızı, mavi ve yeşil olmak üzere 3 bant seçeneği sunulmaktadır. Tek başlarına açıldığında siyahbeyaz görünen bant görüntüleri, uzaktan algılama yazılımları ile kırmızı-yeşil-mavi renk kanallarına yerleştirilerek renkli görüntüler sunmaktadır (Şekil 8.5). Gerçek renklerde (true color) görüntü oluşturabilmek için elektromanyetik spektrumun kırmızı dalga boyunda kaydedilmiş görüntünün (Bant 1) Kırmızı Kanal’a, yeşil dalga boyunda kaydedilmiş görüntünün (Bant 2) Yeşil Kanal’a ve mavi dalga boyunda kaydedilmiş görüntünün (Bant 3) de Mavi Kanal’a yerleştirilmesi gerekmektedir. Kontrast Zenginleştirme isimli açılan listeden istenilen metot seçilerek (Stretch to MinMax, Strech and clip to MinMax ve Clip to min max) görüntüde zenginleştirme yapılabilir. İyileştirmeler görüntülerin daha kolay görsel yorumlanmasını sağlamak için kullanılırlar. Stil seçeneği, Load min/max values ayarlarının değiştirilmesiyle raster katmanının görünümünü değiştirmede oldukça fazla seçenek sunmaktadır. RASAT görüntüleri 8 bitlik görüntülerdir. Bu nedenle parlaklık değerleri 0-255 arasında değişmektedir. Histogramda parlaklık değerleri x ekseni boyunca gösterilirken, sıklık değerleri (frekans) y ekseni boyunca gösterilir. Cumulative count cut değerleri otomatik olarak %2’den %98’e olarak ayarlanmıştır. Bu ayar ile %2’lik dilime giren en düşük ve en yüksek değerler elenmektedir. Bazı veriler çok düşük veya çok yüksek değerler içermektedir. Cumulative count cut seçeneği ile bu verilerin hesaplamalara katılması engellenmiş olur. No enhancement seçeneği ise görüntüde herhangi bir zenginleştirme yapılmayacağı durumlarda kullanılır. Bant aralıklarını bulmak için önce Dış Sınırlar/ Tam ve Doğruluk/Hesapla (hızlı) seçeneğine, daha sonra Yükle ifadesine tıklanır. Yukarıdaki adımlar tamamlandıktan sonra, Kontrast Zenginleştirme seçeneklerinden Stretch to MinMax tıklanır ve Apply (uygula) / OK butonlarına basılır. Açık tonlarda görünen alanlar daha açık, koyu tonlarda görünen alanların ise daha koyu bir ton aldığı görülür. Görüntünün kontrast ayarı değiştirilerek daha kolay görsel yorumlama yapılmasını sağlar. Bu yöntemin görüntüye uygulanmasıyla; piksel değerleri en küçük ve en büyük değerlere göre tekrar hesaplanır, bütün aralıkları doldurmak için gerilir. Böylece otomatik olarak ekrana gelen Cumulative count cut ayarları ile en düşük ve en yüksek %2’lik değerler elenerek, germe (strecth) işlemi uygulanmış olur (Şekil 8.6). Yansıma değerlerinin 0-255 arasında olabilmesi için bütün piksel değerleri değiştirilmiş olur. Load min/max ayarlarından Mean +/- standard deviation ifadesi seçilir ve Yükle butonuna tıklanır. Bu işlemin temel amacı diğer hücre değerlerine göre daha yüksek bir veya birkaç anormal değer varsa bu değerleri elemektir. Bu işlem yapıldıktan sonra görüntü daha koyu (sature) olarak ekrana gelir. Diğer bir Kontrast Zenginleştirme seçeneği ise Clip to MinMax’tır. Açılan listeden Clip to MinMax yöntemi seçilerek, önce Yükle sonra Apply ifadeleri tıklanır. Bu seçenek ile daha önce bahsedilen %2’lik dilime giren en düşük ve en yüksek değere sahip hücreler görüntüden çıkarılır (Şekil 8.7) ve Şekil 8.8 ile gösterilmiş görüntü elde edilir. Diğer Render Type seçeneği ise Tek Bant Gri’dir. İstenilen bir bant açılır listeden seçilir. Bu alıştırma için kırmızı bant seçilmiştir. Color Gradient ayarından Siyahtan beyaza (Şekil 8.9) seçeneği seçilir. Actual (slower) seçeneği tıklanarak en küçük ve en büyük değerler yüklenir. Piksel değerleri 0-255 arasında olan bir görüntüde “0” siyah rengi, “255” ise beyaz rengi temsil eder. Arada kalan tonlar ise beyaz, gri ve siyahın derecelendirilmiş tonlarından oluşmaktadır. Siyah bir alana ikonuyla yaklaşarak, Objeleri belirle ifadesi seçilir. Yaklaşılan alanda herhangi bir piksele tıklanır. Otomatik olarak harita alanının sol kısmına yerleştirilmiş olan Obje menüsünden (Şekil 8.10) piksel değerlerine bakılır. Aynı işlem beyaz bir alana yaklaşılarak da yapılır. Piksel değerlerinin nasıl bilgiler taşıdığı anlamaya çalışılır. Eğer Obje menüsü bulunmuyorsa araç çubuklarının bulunduğu alanda boş bir alana sağ klik yapılır, Obje menüsü eklenir.

QGIS ortamında bütün raster veriler şeffaf hâle getirilerek üst üste gelen verilerin karşılaştırılmasın sağlanabilmektedir. Örneğin, ortorektifikasyonu yapılmış görüntünün referans görüntü ile karşılaştırılmasında veya arazi sınıflandırması sonuçlarının uydu görüntüleri ile karşılaştırılmasında oldukça sık kullanılmaktadır. Genel Şeffaftık ölçeğinden verilmek istenen şeffaflık derecesi ayarlanabilmektedir.

Bazı raster veri setleri yüksek mekânsal çözünürlüğe sahip oldukları için dosya boyutları çok büyüktür. Görüntü piramidi veriyi daha çabuk görüntülemeye ve işlemeye yardımcı olur. Görüntü piramidi söz konusu veriden daha büyük piksel boyutlarına sahip veri oluşturmayı sağlar. Görüntü piramitleri orijinal görüntünün düşük çözünürlüklü versiyonları olarak da düşünülebilir. QGIS’te görüntü piramitlenirken birçok yeniden örnekleme yöntemi (En yakın komşu, Ortalama, Gauss, Kübik, Mod) kullanılabilir (Şekil 8.11).

Görüntünün üstüne iki kere tıklanarak Katman Özellikleri penceresi açılır ve Histogram menüsü seçilir. Görüntüye ait histogramı görebilmek için butonuna basılır. Histogram, her bandın bütün piksel değerlerini grafiksel olarak gösterir. Şekil 8.12’teki histogramda “Kahta” isimli RASAT görüntüsünün kırmızı, yeşil ve mavi batlarda piksel değerlerinin dağılımı gösterilmektedir. Sol alt köşede bulunan Save plot butonuna tıklanarak histogram farklı formatlarda (bmp, png, jpeg, tiff gibi) kaydedilebilir. Açılır listeden jpeg formatı seçilerek, “Kahta_histogram” yazılıp Kaydet butonuna basılır. Eğer her bir bant için ayrı ayrı histogram çizdirilmek istenirse Prefs/Actions butonuna tıklanarak, Görünürlük seçeneğinden Seçili bandı göster ifadesi seçilir. Set min/max style for butonuna basılarak kırmızı bant olan Bant 1 seçilir. Ekrana sadece kırmızı banda ait histogram gelir. Tekrar Prefs/Actions butonuna basılarak, Görüntü seçeneğinden Draw as lines ifadesinin yanında yer alan X işareti kaldırılır. En büyük ve en düşük değerleri gösteren belirteçleri kaldırmak için Min/Max Options menüsünden Always Show min/max markers ifadesinin üzerine tıklanır (Şekil 8. 13). Histogram menüsündeki fonksiyonları daha iyi kavramak adına mavi bandın histogramını çizgi olarak çizerek ve en büyük/en küçük değerlerin gösterildiği belirteçleri de ekleyerek *.tiff formatında kaydediniz.

Değişim Verisi, Katman Özellikleri penceresinin son menüsüdür. QGIS’in İngilizce ara yüzünde Metadata olarak ifade edilen Değişim Verisi aslında Türkçede üst veri olarak tanımlanmaktadır. Metadata “veri hakkında bilgi” anlamına gelmektedir. RASAT görüntüsünün üstüne çift tıklanarak Değişim Verisi menüsü seçilir (Şekil 8.14). Söz konusu görüntü ile ilgili toplanabilen bütün bilgiler bu alanda saklanmaktadır. Verinin çeşidine bağlı olarak bu alanda yer alan bilgi yoğunluğu değişim göstermektedir. En son ifade olan Özellikler seçeneğinden; Sürücü, Veri takımı Açıklaması, Bant 1, Bant 2, Bant 3, Boyutlar, Merkez, Piksel boyutu, Veri Değeri, Veri tipi gibi birçok istatistiki bilgiye ulaşılabilir.

Açıklama kısmına görüntünün ismi yazılarak ek bilgiler vermeye başlanabilir. Başlık olarak görüntünün adı (ilçe ve il olarak) yazılır. Özet kısmına ise görüntü hakkında ve kullanma amacı ile ilgili eklemeler yapılabilir. Anahtar kelime Listesi’ne ise hatırlatıcı bilgiler niteliğinde kısa bilgiler yazılabilir. Data Url kısmına görüntünün indirildiği internet adresi yazılır. Apply ve Ok ifadeleri tıklanarak pencere kapatılır. Ana menü çubuğunda yer alan Proje/Kaydet ifadesi tıklanarak proje dosyası “Unite_8_proje” ismiyle Save butonuna basılarak kaydedilir. Tekrar açmak için Proje/Aç ifadesi tıklanarak açılacak olan proje dosyası seçilir ve Open ifadesine tıklanır.

GRASS GIS Yazılımın QGIS Yazılımı ile Bütünleştirilmesi

QGIS programının kurulum sırasında masaüstüne eklediği kısa yol tıklanarak, program açılır. En üst menüde yer alan Eklentiler / Eklentileri Yükle ve Yönet (Şekil 8.15) sekmesi tıklanır. Çıkan pencereden eklentilerin (plugin) durumu kontrol edilebilir. Mevcut eklentilerin Tümü sekmesinden görülebileceği gibi yüklenen eklentiler ve yüklenmeyen eklentiler de kontrol edilebilir. Araştır sekmesinden anahtar kelime girilerek ihtiyaç duyulan eklenti sorgulanabilir. Örneğin; GRASS kelimesi yazılarak, yüklenmiş olup olmadığı sorgulanabilir (Şekil 8.16). Sol tarafında X işareti bulunuyor olması yüklenmiş olduğu anlamına gelmektedir. GRASS eklentisinin üzerine çift tıklanarak menüden kaldırılabilir, tekrar çift tıklanarak aktif hâle dönüştürülebilir. GRASS eklentisi GRASS GIS veri tabanına ve fonksiyonlarına ulaşmayı sağlar. GRASS araç çubuğunda yer alan temel fonksiyonlar Şekil 8.17’de gösterildiği gibidir.

GRASS yazılımı diğer CBS ve Uzaktan Algılama yazılımlarından farklı bir çalışma mantığına sahiptir. GRASS’ın bir projeyi başlatabilmesi için GISDBase olarak da tanımlanan bir veri tabanına bağlanması gerekmektedir. Veri tabanına bağlandıktan sonra ise Location (Mevki) klasörüne bağlanması gerekmektedir. Veri tabanı klasörünün içinde yer alan Location koordinat sistemini veya harita koordinat sistemini kaydeden klasördür. Location klasörünün içinde de coğrafi verilerin bulunduğu Mapset dosyaları bulunmaktadır. Her Location klasörünün içindeprogramın otomatik oluşturduğu Permanent klasörü bulunur. GRASS ortamında işlem yapabilmek için raster ve vektör verilerin bir veri tabanı tanımlanarak Location ve Mapset dosyalarına aktarılması gerekmektedir. “Unite 8” adında bir dosya oluşturulur. Daha sonra Unite_8_veriler adında ham verilerin ve işlenmiş verilerin saklanacağı bir dosya daha oluşturulur. İki adet dosya oluşturularak “ham_veriler” ve “unite8veritabani” isimleri verilir. Dosya yapısı Şekil 8.21 ile belirtildiği gibi olmalıdır.

Mapset dosyaları farklı kullanıcıların aynı verilerle çalıştığı durumlarda kullanılabilir, böylece karışıklıklar önlenmiş olur. Bazı durumlarda GRASS modüllerinde yer alan (r.external ve v.external) ifadeler kullanılarak veriler aktarılmadan da işlem gerçekleştirilebilir. Ancak veriler salt-okunur (read only) olacaktır. Ham verilerin saklanacağı dosyaya, Landsat8 verilerini içeren “LC8173034201311 4LGN01” klasörü kopyalanır. GRASS araç çubuğunda yer alan ifadesine tıklanır, ekrana gelen pencereden Göz at ifadesine tıklanarak “unite8veritabani” dosyası seçilir ve Next tuşuna tıklanır (Şekil 8.22). Yeni Mevki Oluştur ifadesinin karşına “unite8” yazılır. Böylelikle veri tabanı olarak kullanılacak olan “unite8veritabani” dosyasının alt dosyası olarak “unite8” adlı dosya oluşturulmuş olur. Tekrar Next butonuna tıklanarak projeksiyon sisteminin seçileceği pencereye geçilir. Süzgeç ifadesinin karşısında yer alan kutucuğa 37N yazılarak, Koordinat Referans Sistemi yazan alandan WGS84/UTM zone 37N isimli koordinat sistemi seçilir (Şekil 8.23). Bir sonraki pencereye geçmek için Next butonuna tıklanır. Mevki dosyası olarak tanıtılan “unite8” adlı dosyaya girdi sağlama üzere kuzey-güney ve doğu-batı sınırlarının belirlenmesi gerekmektedir. Açılan pencereden “Turkey” bulunarak, Ayarla/Next ifadelerine tıklanır (Şekil 8.24). Bir sonraki pencere Yeni Harita Takımı’nın tanımlanacağı penceredir. İsteğe bağlı bir isim yazılabilir, bu uygulama için “kullanici_1” isminde bir dosya oluşturulacaktır (Şekil 8.25). Next ifadesi tıklanarak bir sonraki pencereye geçilir. Son pencere olan bu pencerede, yeni oluşturulan dosyaların isimleri yer almaktadır. Şekil 8. 26’da gösterilen dosyalara ek olarak QGIS otomatik olarak Permanent dosyası oluşturmuştur. Projenin çekirdek verilerini saklamak üzere tasarlanmış olan bu dosyada konumsal boyut ve koordinat sistemi bilgileri de yer almaktadır. Harita takımlarının oluşturulmasından sonra dosya yapısı Şekil 8.27 ile gösterildiği gibi olmalıdır. Oluşturulan harita takımlarının içerisinde bir adet Wind dosyası bulunmaktadır. Bu dosya yine program tarafından oluşturulmuş olup, sınır koordinat bilgilerini ve çözünürlük bilgilerini içermektedir. Her kullanıcı kendi dosyasında çalışıp düzenleme yapabilmektedir. Diğer kullanıcının verilerini salt-okunur olarak açabilmektedir. Yani; 1 numaralı kullanıcı, 2 numaralı kullanıcının verilerini görebilir ancak değiştirme işlemi yapamaz.

İşlenecek olan verilerin GRASS ortamına aktarılması gerekmektedir. Bu işlem diğer programlarda olduğu gibi kopyala-yapıştır yöntemiyle yapılamamaktadır. Bütün raster ve vektör verilerin tek tek tanıtılması gerekmektedir. QGIS programı başlatılır ve GRASS araç çubuğunun yüklenmiş olup olmadığı kontrol edilir. GRASS araç çubuğunun ilk fonksiyonu olan Harita Takımı Aç ikonuna tıklanır. İlk kısımda tanımlanan veri tabanı, mevki (location) dosyaları seçilir. Bu uygulama için harita takımı olarak kullanici_1 seçilir ve ardından OK ifadesine tıklanır (Şekil 8.28). GRASS araç çubuğunda yer alan GRASS Araçlarını Aç ifadesine tıklanır. İşlenmemiş verilerin bulunduğu “ham_veriler” klasöründe yer alan LANDSAT8 Uydusuna ait görüntülerin tüm bantları “kullanici_1” klasörüne transfer edilecektir. İkinci sekme olan Modül Listesi sekmesine tıklanarak Süzgeç’e  r.in.gdal yazılır (Şekil 8.29). İçeri Aktarılacak Raster Dosya seçeneğine tıklanarak “ham_veriler” dosyasından sonu “01” ile biten Landsat 8 görüntüsünün ilk bandı olan “B1” ifadesiyle biten görüntü seçilir. Çıktı raster haritasının adı seçeneğine ise, Bant_1 yazılır. Show advanced options kutucuğuna tıklanarak, gelişmiş ayarlar açılır. Daha önce tanımlanmış olan projeksiyon sistemini kullanması için Projeksiyonun üstüne yaz ifadesi işaretlenir. Çalıştır tuşuna basılır. Çıktı başarıyla oluşturulmuşsa ekranda Raster map created ifadesi yer almalıdır. Aktarma işlemi bittikten sonra Çıktıyı görüntüle tuşuna basılarak, Band_1 isimli görüntü harita alanında görüntülenir. Close tuşuna basılarak ekran kapatılır.

Görüntüler ekrana hiçbir iyileştirme yapılmadan gelecektir ve bu nedenle çok koyu görünecektir. Bu durumu iyileştirmek için ilk ünitede anlatılan iyileştirme ayarlarını uygulamak gerekmektedir. Katmanlar menüsünde yer alan görüntünün üstüne iki kere tıklanarak Katman Özellikleri penceresi açılır. Stil seçeneğinden, Render Type olarak Tek Band Gri ifadesi seçilir. Kontrast Zenginleştirme’nin yanında yer alan açılır listeden Strectch to MinMax iyileştirme seçeneğine tıklanır. Yükle ve ardından Apply tuşlarına basıldıktan sonra ekran kapatılır. Aynı işlem bütün bantlar için uygulanarak program kapatılır.

Landsat görüntüleri/bantları tek tek açıldığında siyahbeyaz olarak görünürler. Ancak 3 veya daha fazla bandı birleştirilerek renkli görüntüler elde edilebilir. Farklı renlerdeki bu görüntüler alanla ilgili yorumlama kolaylığı sağlayarak görüntüden daha fazla anlamlı bilgi türetmeye yardımcı olmaktadır. Bu bilgiler özellikle, kontrollü / kontrolsüz sınıflandırma yaparken veya NDVI gibi indeksler uygularken önem kazanmaktadır. Her bir bant farklı spektral özelliğe sahiptir ve farklı disiplinlere hitap etmektedir. Harita Takımı Aç ikonuna tıklanarak, kullanici_1 isimli harita takımı açılır. GRASS Raster Katmanını seç tuşuna basılarak dokuzuncu bant olan “Band_9” isimli bant seçilir. Bant 9, diğer Landsat serisi uydularda bulunmayan bir banttır. Sadece 10nm’lik bir bant aralığına (1.363-1.384 µm) sahiptir. Bu bant aralığında yeryüzü neredeyse görünmez. Bu bant aralığında bir objenin görülebilmesi için çok parlak ve/ve ya atmosferin üstünde olması gerekmektedir. Landsat 8, bu durumu bir avantaja dönüştürmüştür. Çok ince, tülümsü ve yüksek irtifada, bulutların tespit edilmesi amacıyla bu bandı oluşturmuştur. Bu bulutlara sirrus bulutları denilmektedir. Bant 9 ismini (cirrus) buradan almıştır. GRASS Raster Katmanı Ekle komutuna tıklanarak aktarılan diğer bantlar da harita alanına yüklenir. GRASS araç çubuğunda yer alan GRASS Araçlarını Aç seçeneği tıklanır. İkinci sekme olan Modül Listesi seçeneğine tıklanır. Süzgeç’e r.composite yazılarak arama gerçekleştirilir araç çubuğunda butona tıklanarak bir sonraki adıma geçilir. Çıkan pencerede kırmızı kanala 4. bant, yeşil kanala 3. bant, mavi kanala 2. bant yerleştirilir. Bu haritanın bölgesini kullan ifadesine tıklanarak projeksiyon sistemi seçilmiş olur. Çıktı raster haritasının projeksiyonu 4. Bant için ne tanımlandıysa aynı projeksiyon sistemi olacaktır. Oluşturulacak yeni görüntünün adını belirlemek için Çıktı raster haritasının adı ifadesinin alt kısmında yer alan kutucuğa “landsat8_432” yazılır. Bu görüntü 3 bandın birleştirilmesiyle oluşturulan bir görüntü olup doğal renklerle ekrana gelecektir. Çalıştır butonuna basılır ve işlem bittikten sonra Katmanlar menüsüne yeni oluşturulan görüntüyü eklemek için Çıktıyı görüntüle ifadesine tıklanır. Oluşturulan görüntünün özelliklerini inceleyebilmek için GRASS Araçları ikonuna tıklanır. En sondaki Gözatıcı sekmesine tıklanır. Raster klasörünün altında yer alan “landsat8_43” isimli görüntüye tıklanır. Bu alanda görüntünün kaç adet satır ve sütundan oluştuğu, mekânsal çözünürlüğü gibi bilgilere ulaşılmaktadır. Veri tanımı kısmında verinin hangi araç kullanılarak oluşturulduğu yazmaktadır. Yorumlar kısmında ise söz konusu görüntünün hangi bantlar, hangi renk kanallarına (RGB) yerleştirilerek oluşturulduğu bilgisi yer almaktadır. En son olarak Proje-Kaydet ifadesine tıklanır ve “Bant_Birleştirme” ismi verilerek oluşturulan proje kaydedilir. Yukarıdaki işlem adımları takip edilerek doğal olmayan renk kompozitleri oluşturulacaktır. Landsat 7’de 4-3-2 (RGB) bantlarının birleştirilmesiyle oluşturulan yakın kızılötesi kompoziti Landsat 8’de 5-4-3’e tekabül etmektedir. Yeni bir proje oluşturmak üzere QGIS programı açılır. Harita takımını aç ifadesine tıklanarak kullanıcı_1 isimli harita takımı açılır. Birleştirilecek olan bantları harita alanında görüntülemek için Raster Katmanı Ekle tuşuna basılır ve Band_3, Band_4, Band_5 isimli bantlar açılır. GRASS Araçlarını Aç - Modül Listesi seçeneklerinden r.composite fonksiyonuna ulaşılır. Kırmızı kanala Band 5, mavi kanala Band 4 ve Yeşil kanal Band 3 yüklenerek ifadesine tıklanır. Çıktı kısmına oluşturulacak olan haritanın adı yazılır. Bu uygulama için “landsat8_543” yazılabilir. Görüntünün birleştirme işlemi için Çalıştır butonuna basılır ve işlem bittikten sonra Çıktıyı görüntüle - Kapat - Close ifadelerine tıklanarak görüntü harita alanında görüntülenir. Bitki örtüsü tanımlama ve dağılımını inceleme konularında uzaktan algılama teknikleri sıkça kullanılmaktadır. Bitkiler de diğer cisimlerde olduğu gibi fiziksel ve kimyasal özelliklerine bağlı olarak farklı yansıma özellikleri göstermektedir. Bitkiler hücre yapılarına, bünyelerinde barındırdıkları su miktarına, yaprak boyutuna ve bulundukları konuma bağlı olarak çeşitli dalga boylarında ışığı yansıtırlar veya yutarlar. Bitkiler genellikle, ışığın görünür bölgesi olan 0,4-0,7 µm dalga boyu aralığında ışığı yutarlar. Yakın kızılötesi aralığında ise ışığı çok düşük oranda absorbe ederek, ışığı yansıtırlar. Bu nedenle kırmızı kanala yüklenen NIR bant (Bant 5) sağlıklı bitkileri kırmızı renkte gösterecektir. Daha açık kırmızı renkte görünen bölgeler henüz büyümeye başlamış bitki örtüsüne ait alanlar olabilir. Su kütleleri ise koyu renktedir.