Ünite 6: Vergi Suçları

Kaçakçılık Suçu

Kaçakçılık suçu geçirdiği evrim itibariyle değerlendirildiğinde önceleri “zarar suçu” niteliğinde iken bugün itibariyle “tehlike suçu” haline dönüştürülmüştür. Kaçakçılık suçlarını şöyle tanımlayabiliriz: Vergi yükümlüsü, vergi sorumlusu veya suça katılma hallerinde üçüncü kişiler tarafından Vergi Usul Kanunu’nda yazılı fiillerle, devletin vergi alanında koymuş olduğu kuralları bozucu ve hukuk düzeninin kabul etmediği fiillere kaçakçılık suçları adı verilir.

Kaçakçılık Suçlarının Faili

Suçlar, faillerine göre adi suçlar ve özgü suçlar olarak da ayrılır. Kaçakçılık suçları bu kapsamda vergi yükümlüsü, vergi sorumlusu veya suça katılma hallerinde üçüncü kişiler tarafından işlenebilmesi nedeniyle adi suçlar kapsamı içerisinde yer alır. Vergi kabahatlerinden farklı olarak kaçakçılık fiilleri tüzel kişi organı olan gerçek kişi tarafından işlenmesi durumunda ceza tüzel kişi adına değil suç fiilini işleyen gerçek kişi adına kesilir.

On Sekiz Aydan Üç Yıla Kadar Hapis Cezası ile Cezalandırılacak Suç Fiilleri

Defter ve Kayıtlarda Muhasebe Hileleri Yapmak Muhasebe hileleri, muhasebe sisteminden beklenen ve işletmenin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir biçimde tutulması amacına engel olan fiillerdir. Muhasebe hilelerine şu fiilleri örnek gösterebiliriz:

• Gider yazılması gereken bazı masrafları aktifleştirmek,
• Doğmuş zararları bilançoya yansıtmamak,
• İşletmenin hisse değerini düşürecek bilgileri saklamak,
• Muhasebe hatasını kasıtlı ve sıkça yapmak,
• Belgesi olmayan kayıtlar yapmak.

Gerçek Olmayan veya İşlemle İlgili Olmayan Kişiler Adına Hesap Açmak : Gerçek olmayan kişiler veya işlemle ilgisi olmayan kişiler adına hesap açmak, aslında bir muhasebe hilesidir. Gerçekte olmayan kişiler adına hesap açmak; aslında var olmayan kimseleri alacaklı veya borçlu göstermektir. İşlemle ilgisi olmayan kişiler adına hesap açmak; alacaklı veya borçlu gösterilen kişi, aslında var olan kişilerdir. Fakat alacak veya borç ilişkisine taraf olmayan kişidir.

Defter, Kayıt ve Belgeleri Tahrif Etmek: Kaçakçılık suçunda usulüne uygun olarak tutulmuş defter, defter kayıtları ve belgeleri ya da üzerinde yazılı bilgi ve rakamları kazıyarak veya kimyasal maddelerle silinmesine tahrif etme denir.

Defter ve Belgeleri Gizlemek: Gizleme, varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında yazılı olarak istenilmesine rağmen, vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesidir.

Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenlemek : Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek, vergiye konu işlem meydana gelmiş olmasına rağmen bunun belgeye yansıtılması nitelik veya nicelik itibariyle gerçeği yansıtmayacak şekilde düzenlenmesidir.

Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Olarak Düzenlenmiş Belgeyi Kullanmak: Vergi hukukunda belge kullanmak, başkası tarafından düzenlenmiş belgenin hukuki sonuç doğuracak şekilde tutulması zorunlu olan defterlere muhasebe kaydı olarak yazılmasıdır.

Defter, Kayıt ve Belgeleri Yok Etmek: Yok etmek, defter, kayıt veya belgelerin maddî varlığına son vermektir. Defteri yakmak, faturayı yırtıp atmak yok etmek fiilini oluşturur.

Defter Yapraklarını Yok Ederek Yerine Başka Yaprak Koymak veya Hiç Yaprak Koymamak: Defter yapraklarını yok etmek, tutulması ve saklanması zorunlu olan bir defterin yapraklarını yırtarak imha etmektir. İmha etmek, bunun tekrar kullanılamayacak bir duruma sokulmasıdır.

Sahte Belge Düzenlemek: Sahte belge, işletmenin faaliyeti ile ilgili gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belgedir. Aslında kömür satmayan kişinin kömür faturası kesmesi sahte belge düzenlemek olarak kabul edilir.

Sahte Düzenlenmiş Belgeleri Kullanmak: Sahte belgeyi kullanma, ilgili belgenin vergisel sonuç doğuracak şekilde tutulması zorunlu olan defterlere kaydedilmesidir. Başka kişinin düzenlediği sahte belgenin, defterlere kaydedilmesi, sahte belgeyi kullanma fiilini oluşturur.

Anlaşması Olmadığı Halde Belge Basmak: “Vergi Usul Kanunu Uyarınca Vergi Mükellefleri Tarafından Kullanılan Belgelerin Basım ve Dağıtımı Hakkında Yönetmelik” hükümlerine göre, kullanılan belgelerin vergi dairesi başkanlıkları veya defterdarlıklarca kendileriyle anlaşma yapılan matbaalar tarafından basım ve dağıtımı yapılabilir. Verilmiş bir yetkisi olmamasına karşılık belge basan matbaa kaçakçılık suçunu işlemiş olur.

Sahte Belge Basmak: Sahte belge basmak fiili, vergi işlemlerinde kullanılan belgelerin matbaalar tarafından, gerçek yükümlülere veya işlemlere ait gibi basılması işlemidir. Sahte belge basmak, basılan belgeleri kullanma yükümlülüğünde olmayan kişiler ile belge bastırma izni bulunmayan gerçek veya tüzel kişiler adına basılmasıdır.

Anlaşması Olmayan Matbaanın Bastığı Belgeler ile Sahte Olarak Basılan Belgeleri Bilerek Kullanmak: Belge kullanmak, yükümlünün düzenleme yükümlülüğü altında olduğu belgelerin vergiye konu olan ilişkilerde düzenlenip karşı tarafa verilmesidir. Bu belgeleri kullanan yükümlülerin sahta olup olmadığını veya belgeyi basan matbaanın yetkili olup olmadığını bilemeyeceği için kanun koyucu bu bent nedeniyle sorumlu tutulabilmesi için “sahte olduğunu bilme” şartını istemiştir.

Kaçakçılık Suçlarında Kusurluluk

Kusurluluk, suç failinin suçun maddî unsurları ile kurulan kınanması gereken psikolojik ilişkidir. Kimi zaman da öngörülebilir netice istenmemekle beraber suç fiillerini işlemeye devam edilmesidir. Kaçakçılık, adlî yargı mercilerinde yargılanması, verilecek cezaların hapis cezası olması nedeniyle kastla işlenebilecek suçlar içerisinde yer alır.

Kastı unsurlarına ayıralım:

i. Hareket bilerek ve istenerek yapılır,
ii. Neticesi öngörülebilir,
iii. Fail neticeyi öngörür ve bunu ister.

Kaçakçılık Suçlarının Cezası

• Birinci grup ceza, onsekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasıdır.
• İkinci grup ceza, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.
• Üçüncü grup ceza ise, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.

Vergi Gizliliğine Uymama Suçu

Vergi İşlemleri ve Vergi İncelemesi ile Görevli Kişiler

Bu başlık altında, iki grup kişiden söz edilebilir. Bunlar, vergi işlemleri ile uğraşan memurlar; diğeri ise, vergi incelemesi ile görevli olan kişilerdir. Vergi işlemleri ile uğraşan memurlar, vergi yükümlülerine karşı sonuç doğuracak ve her biri idarî işlem niteliğinde bulunan işlemleri yapan kişilerdir. yürüten daktilo memurlarıdır. İkinci grup yükümlüler ise, vergi incelemesinde görevli kişilerdir. Vergi incelemesine yetkili kişiler şunlardır (Vergi Usul Kanunu md.135): Vergi müfettişleri ve yardımcıları, vergi dairesi başkanı veya defterdar ile Gelir İdaresi Başkanlığı merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlardır.

Vergi Yargı Mercilerinde Görevli Kişiler

Vergi yargı mercileri, ilk derece mahkemesi olarak vergi mahkemeleri, üst derece yargı yeri olarak da Bölge İdare Mahkemeleri (BİM) ile Danıştay’dır. Danıştay, bazı davalarda ilk derece mahkemesi olarak da görev yapmaktadır.

Vergi Kanunlarına Göre Kurulan Komisyonlara İştirak Edenler

Vergi kanunlarına göre kurulan komisyonlar, takdir, tadilat, uzlaşma, ziraî kazançlar il ve merkez komisyonlarıdır.

Vergi İşlerinde Kullanılan Bilirkişiler

Bilirkişi, özel teknik bilgi ve uzmanlığı gerektiren alanlarda bilgi sahibi olan kişilerdir. Bilirkişiye müracaat, idarî işlem sırasında olduğu gibi yargılama aşamasında da söz konusu olabilir. Yargılama aşamasında bilirkişi, gerek idarî yargı aşamasında vergi mahkemesi, bölge idare mahkemesi ve Danıştay’da; gerek ceza mahkemelerinde yargılama sırasında ve Yargıtay’da söz konusu olabilir.

Bilirkişiye başvuruyu mahkeme isteyebileceği gibi, taraflar da isteyebilir.

Vergi Gizliliğine Uyma Süresi

Vergi gizliliğine uyma yükümlülüğü, yukarıda sayılan kişilerin sadece görev ifa ettikleri süre ile sınırlı değildir. Bu görevleri ifa ettikleri süre içerisinde yasak kapsamı içerisinde oldukları gibi, görevden ayrılmaları halinde de yasak devam eder.

Görevleri ile İlişkili Olarak Öğrenmiş Oldukları Vergi Sırrı ve Gizli Kalması Gereken Hususların İfşa Edilmesi: Vergi sırrı ve gizli kalması gereken hususların ifşa edilmesi, yükümlü veya yakınları açısından gizli kalması gereken hususların üçüncü kişilere duyurulmasıdır. Suçun oluşması için, üçüncü kişilerin öğrenme hakkı olmamasına rağmen bazı hususlardan bilgi sahibi olması yeterlidir. Bu sırların, kullanılmış olma şartı yoktur. Suç faili, gizli kalması gereken sırrı bizzat kendi işlerini yaparken öğrenmiş olabileceği gibi, mesleği ile ilgili olmak kaydıyla diğer kişilerden de öğrenmiş olabilir.

Öğrenmiş Oldukları Sırların Kendileri veya Üçüncü Kişiler Yararına Kullanılması: Burada yer alan suç fiili, gizli kalması gereken bilgilerin ilgililer veya üçüncü kişiler tarafından kullanılarak bir yararın temin edilmesidir. Kullanma suçunun oluşabilmesi için sırrı kullanılan yükümlülerin zarar görme şartı yoktur. Sadece bu bilgilerin kullanılmış olması, suçun oluşumu için yeterli görülmektedir.

Vergi Gizliliği Kapsamı Dışında Kalan Haller

Yükümlü grupları itibariyle vergi cetvelleri ile ilân, gelir vergisi yükümlüleri ile kurumlar vergisi kapsamı içinde yer alan sermaye şirketlerini kapsar. İlan edilecek unsurların niteliği itibariyle yıllık gelir vergisi ile kurumlar vergisi beyannamelerinde gösterdikleri matrah, varsa zarar ve tarh olunan vergi miktarlarıdır.

Vergi Levhası Almak: Vergi levhası almak zorunda olan mükellefler şunlardır;

i. Ticarî kazanç sahipleri
ii. Yazıhane açmış ziraî kazanç sahipleri
iii. Serbest meslek erbabı

Adi ortaklık, kolektif şirket ve adi komandit şirket (komandite ortaklar için) şeklindeki işletmelerde her bir ortak için ayrı ayrı vergi levhası alınacaktır.

iv. iv. Kurumlar vergisi yükümlülerinden anonim, limited ve eshamlı (paylı) komandit

şirketler de vergi levhası almak zorundadır.

Vergi Gizliliğine Uymama Suçunun Cezası

Türk Ceza Kanunu 239’uncu maddesinde öngörülen ceza miktarı ise 6 aydan 2 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezasıdır.

Yükümlünün Özel İşlerini Yapma Suçunun Failleri

Yükümlünün özel işlerini yapma suçunun failleri, 363’üncü madde hükmüne göre 6’ncı maddenin son fıkrasında yasak kapsamı içine alınanlardır. Bunlar, vergi muameleleri ve vergi incelemesi ile uğraşan kişiler ile vergi yargı mercileri olan vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay’da görevli olan kişilerdir.

Yükümlünün Özel İşlerini Yapma Suçunun Cezası Suçun cezası

Türk Ceza Kanunu 257’nci maddeye atıf yapmak suretiyle belirlenmiştir. Suç faili bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.