VERGİ CEZA HUKUKU - Ünite4: Vergi Kabahatlerinin Özel Görünüş Şekilleri Özeti :

PAYLAŞ:

Ünite4: Vergi Kabahatlerinin Özel Görünüş Şekilleri

Ünite4: Vergi Kabahatlerinin Özel Görünüş Şekilleri

Kabahatlerin Özel Görünüş Biçimleri

Kabahatler her zaman yalın haliyle karşımıza çıkmaz. Kabahati oluşturan fiilin niteliğinden veya süresinden kaynaklanan bazı özel durumlar ve görünüş şekilleriyle karşılaşılabilir.

Birleşme

Hem kabahat hem de kabahate kesilecek cezalar bakımından meydana gelebilir.

Kabahatlerde Birleşme

Kabahat sayılan fiillerle ortaya çıkan her sonuç, ilke olarak bağımsız bir kabahati oluşturur. Ancak tek fiille farklı kabahat veya suçlara sebebiyet verilmesi halinde kabahatlerin kendi arasında veya suçlarla birleşip birleşmemesine göre ele alınması gerekir.

Birleşme, tek fiille meydana gelen ihlaller sonucunda ortaya çıkan farklı kabahatlerin tek bir kabahat teşkil edecek şekilde birleşip kaynaşması konusundaki kuralları ortaya koyar. Bu konuya ilişkin hükümler VUK m.355 ve 340’da düzenlenmiştir.

Birleşmesi Kabul Edilmeyen (Birleşmeyen) Kabahatler

Vergi kabahatleri ile Türk Ceza Kanunundaki veya diğer kanunlardaki suçlar birleşmez. Hem kabahat hem de suç varlığını korur ve cezaları ayrı ayrı verilir.

Vergi kabahatleri ile VUK’da yer alan vergi suçları birleşmez. Aynı fiille VUK’a göre hem kabahat hem de suç işlenmesi halinde birleşme olmaz. Aynı kanundan kaynaklansa bile kabahatin ve suçun cezaları ayrı ayrı verilir. VUK’da aynı fiilden dolayı vergi ziyaı kabahati ile vergi kaçakçılığı suçuna ceza verilebilmesi açısından özel bir düzenlemeye yer verildiği görülmektedir. İlgili düzenlemede, aynı fiille failin vergi ziyaı kabahati ile vergi kaçakçılığı suçunu işlemesi durumunda cezanın kesilmesine engel olmayacağı belirtilmiştir.

Tek bir fiille vergi ziyaı kabahati ile özel usulsüzlük kabahati meydana gelmesi halinde bunlar birleşmez.

Tek bir fiille farklı vergilerde vergi ziyaı kabahati meydana gelirse birleşme olmaz.

Birleşmesi Kabul Edilen (Birleşen) Kabahatler

Tek fille farklı kabahatlerin ortaya çıkması halinde her kabahate ayrı ayrı mı yoksa kabahatlerden sadece birine mi ceza verileceği konusunun çözülmesi gerekir. Kabahatlerden biri vergi ziyaı diğeri genel usulsüzlük olursa bunların birleşmesi kabul edilmiştir. Birleşme sadece vergi ziyaı ile I. veya II. derece fillerden kaynaklandığı fark etmeksizin genel usulsüzlük kabahati arasında yapılır. Vergi zıyai ve genel usulsüzlük arasındaki birleşmede fikri içtima geçerli kılınmıştır. Birleşmenin gereği olarak kabahatlerden biri elenir, diğerine ceza verilir. Ceza verilmeyen kabahat ise, cezalandırma kimliğini kaybettiği için bunun hakkında yapılacak bir şey olmaz. Cezada da hangi kabahatin cezası miktar olarak fazla ise, birleşme o kabahat itibariyle gerçekleşir ve onun cezası kesilir.

Genel usulsüzlük kabahatinin cezası kesildikten sonra aynı fiilin vergi ziyaı kabahatine sebebiyet verildiği anlaşılırsa, iki cezanın karşılaştırılarak noksan kesilme durumuna düşen miktar için cezanın tamamlanması sağlanır.

Cezalarda Birleşme

Cezalarda birleşme (içtima) aynı kişinin birden fazla kabahatten dolayı birden fazla cezalandırmasını konu almakla beraber verilecek cezanın üst sınırı konusunda bir ölçü getirilebilir. Getirilen üst sınıra ilişkin durum gerçek birleşme kavramıyla da ifade edilir. Vergi kabahatleri açısından özel usulsüzlük kabahatinin belirli fiilleri itibariyle yer verildiği görülmektedir. Bu filler belge vermeme ve almama, düzenlememe ve bulundurmama, belge basımı ile bildirim görevini yerine getirmeme ile tahsilat ve ödemelerin banka, postane ve bazı kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilmemesi fiilleridir.

Alınmayan ve verilmeyen belgelere ilişkin kesilen cezalarda birleşme: Fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzunu vermeme, almama veya farklı meblağlara yer verme eylemlerinin cezalarına bir takvim yılında (1 Ocak-31 Aralık) içindeki her bir belge türüne ilişkin kesilecek cezalara belli bir tutarı aşamayacak şekilde sınır getirilmiştir.

Kanundaki parasal sınıra ulaşılması veya parasal sınırın aşılması halinde artık işlenen özel usulsüzlük kabahati açısından ceza verilemeyecektir.

Düzenlenmeyen ve bulundurulmayan belgeler ilişkin cezalarda birleşme: Perakende satış fişi, ödeme kaydedici verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi, taşıma irsaliyesi, yolcu listesi, günlük müşteri listesi ile Maliye Bakanlığı’nca düzenleme zorunluluğu getirilen belgelere ilişkin düzenlememe-bulundurmama fiillerinden kaynaklanan özel usulsüzlük kabahatleri için verilecek cezaların toplamı her belge türü için tespit başına 2018 yılımda 12.000 tl ‘yi geçmemek üzere yine 2018 yılı için fillerin işlendiği takvim yılında 12.000 tl’yi aşamayacaktır.

Belge basımı ile ilgili bildirim görevinin yerine getirilmemesi nedeniyle verilen cezalarda birleşme: Bildirilmeme fiili kaç kere meydana gelmişse o kadar sayıda kabahat meydana gelir Ancak matbaa kaçıncı defa bildirmemiş olursa olsun bir takvim yılı içinde verilecek ceza miktarı 2018 yılı için 180.000 tl’yi geçemez. Bu üst sınırı aşan cezalar eriyip yok olur.

Tahsilat ve ödemelerin banka vb. finans kurumları veya posta idarelerinde düzenlenen belgelerle tevsik edilmemesi nedeniyle verilen cezalarda birleşme: Tevsik etme zorunluluğuna uymama kaç işlem veya tutar için yapıldığı önemli olmaksızın bir takvim yılı içinde kesilecek toplam ceza 2018 yılı için 1.200.000 tl’yi geçemeyecektir. Bu sınıra kadar ceza kesildikten sonra bu fiil kapsamında bir daha ceza kesilmeyecektir.

Tekerrür

Daha önce işlemiş olduğu kabahatten dolayı tekrar yeni bir kabahat işleyen kişiye uygulanacak ceza politikasının ne olduğunu göstermek için kullanılan bir kavramdır. Böyle bir durumda, kabahati defalarca işleyen kişiye her defasında ilk kez işliyormuşçasına ceza verilmez, daha ağır bir ceza verilir.

Tekerrür kişinin kabahat işleme ısrarına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Tekerrür halinde verilecek cezanın arttırılmasını daha önce verilen cezanın ıslah edici olmadığı ve ödevlinin kabahat işleme konusundaki ısrarını sürdürmesinin bir sonucu olarak görmek gerekir. Tekerrür çeşitli ölçütlere göre ayrımlara tabi tutulmaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

·Gerçek tekerrrür-Mefruz (varsayılan) tekerrür: Gerçek tekerrür önceki cezanın infaz edilmiş olma şartını ararken, mefruz tekerrür kesinleşmesini yeterli görür.

·Genel tekerrür-Özel tekerrür: Genel tekerrür önceki kabahatle sonradan işlenen kabahatin aynı olmasını aramazken, özel tekerrür iki kabahat arasındaki aynılığı aramaktadır.

·Süreli tekerrür-Süresiz tekerrür: Süreli tekerrür kabahatin işlenmesinden sonraki kabahatin belirli bir süre içinde işlenmesini ararken, süresiz tekerrürde sonraki kabahat ne zaman işlenirse işlensin tekerrüre esas alınır.

Tekerrürün Şartları

Vergi kabahatleri açısından tekerrürün aranmasının şartlara bağlandığı görülmektedir.

Kabahatin Vergi Ziyaı veya Genel Usulsüzlük Olması

Tekerrüre esas alınacak olan usulsüzlük genel usulsüzlüktür. Özel usulsüzlük kabahati tekerrür dışında tutulduğundan, önceki veya sonraki kabahatin özel usulsüzlük olması halinde tekerrür hükümleri uygulanmayacaktır.

Vergi ziyaı veya genel usulsüzlük kabahati hangi fillerle işlenmiş olursa olsun öngörülen süreler içinde yine aynı türden kabahatin işlenmesi durumunda tekerrürden söz edilecektir. Önceki kabahatle sonraki kabahatin aynılığının aranması tekerrürü özel tekerrür haline sokmuştur.

Önceki Kabahatin Cezasının Kesinleşmiş Olması

Tekerrürün önceki cezanın kesinleşmiş olmasına bağlanması kesinleşme tarihinin tespitini önemli hale getirir. Kesinleşme ile iç hukuk bakımından gidilebilecek hiçbir hukuki yolun kalmaması ifade edilir. Aşağıdaki durumlardan birinin meydana gelmesi halinde ceza kesinleşir:

·Cezanın itirazsız ödenmesi

·Uzlaşma sağlanması

·Cezalarda indirimden yararlanılarak cezanın indirimli ödenmesi

·Cezaların 30 günlük dava açma süresi içinde dava konusu edilmemesi

·İlk derece mahkemesinin ret kararı üzerine süresi içinde kanun yollarına gidilmemesi

·Cezaya karşı, süresinde dava açılmakla birlikte davanın reddedilmesi üzerine kanun yoluna gidilmişse bu süreçte verilen mahkeme kararının tebliği anında kesinleşmiş sayılır.

Kesinleşme,rızai ödeme halinde ödemenin yapıldığı anda; dava açma süresinde dava açılmamışsa dava açma süresinin bitiminde; uzlaşmaya gidildiğinde uzlaşma tutanağının imzalandığı tarihte; davaya ilişkin itiraz veya temyiz veyahut karar düzeltme üzerine verilen kararın tebliği anında; bu yollara gidilmezse gidilme sürelerinin sona erdiği anda meydana gelmiş sayılır.

Tekerrür halinde önceki cezanın kesinleşmesi şart olup, tahsil edilmesi şart değildir. Bu nedenle mefruz tekerrür söz konusu olur.

Sonraki Kabahate İlişkin Cezanın Belirli Süre İçinde Kesilmesi

Önceki kabahatin cezasının kesinleştiği tarihten itibaren sonraki kabahate ilişkin cezanın belirli süre içinde kesilmesi gerekir. Bu nedenle süreli tekerrür esası benimsenmiştir.

Sürelerin hesaplanmasında takvim yılına göre belirleme yapılmıştır. Buna göre, önceki kabahatin kesinleştiği tarihi takip eden takvim yılının başından başlamak üzere; sonraki kabahat vergi ziyaı ise beş; genel usulsüzlük ise iki yıl içinde cezanın kesilmesi gerekir.

Tekerrürün Cezası

Normal Durumda Ceza

Cezası tekerrür nedeniyle artırılacak kabahat doğal olarak sonra işlenen kabahatin cezası olur. Tekerrür nedeniyle asıl cezada yapılacak artırım miktarı sonraki kabahatin cezasının belli bir oranı olarak hesaplanır. Vergi ziyaında ceza aslının %50’si, genel usulsüzlükte ceza aslının %25’i kadardır.

Aynı Takvim Yılında İşlenen Genel Usulsüzlük Kabahatinde Ceza

Genel usulsüzlük kabahati aynı takvim yılı içinde aynı neviden birden fazla işlendiği takdirde birden fazlasının her biri için birincisine ait cezanın dörtte biri kesilir. Böylece azaltılmış ceza olarak nitelendirilecek daha az ceza kesilme yoluna gidilmektedir.

Genel Usulsüzlüğün Re’sen Takdiri Gerektirmesi Durumunda Ceza

Cezanın kesilmesiyle ilgili olarak genel usulsüzlük fiilinin re’sen takdiri gerektirmesi halinde, bağlı cetvelde yazılı cezaların iki kat kesileceği kanun hükmü gereğidir (VUK. m. 352/1). Tekerrüre esas alınacak cezanın ise normal ceza miktarı üzerinden hesaplanması gerekir.

İştirak (Katılma)

Vergi ceza hukukunda kabahate iştirak, bir kişi tarafından işlenebilen bir kabahatin, katılma iradesi ve işbirliği içinde birden fazla kişi tarafından beraberce işlenmesini ifade eder.

Vergi kabahatleri açısından iştirak şartları Kabahatler Kanunu itibariyle iki, VUK itibariyle bir tane olup şöyledir:

·İştirak edilen fiilin hukuka aykırı olması

·İştirakçi veya iştirakçilerin fiilin işlenmesine bilerek katılmaları

·İştirak edilen kabahatin ağır nitelikli fiillerle işlenen vergi ziyaı olması

İştirak, vergi ziyai kabahati için öngörülmüş olup, onun da tüm fiilleri için kabul edilmemiştir. Orta ve hafif nitelikli fiillerle işlenen vergi ziyai kabahati ile genel ve özel usulsüzlük kabahatlerinde iştirak söz konusu olmaz.

Temsil ilişkisi çerçevesinde kişilerin yaptıkları iştirak müessesi ile açıklanamaz.

Teşebbüs

Kabahate teşebbüs, kabahatin hazırlık ve icra hareketlerinin başlanılmasına rağmen neticenin gerçekleşmemesi, yani kabahatin tamamlanmamış olmasıdır. VUK’da kabahatler açısından teşebbüse ilişkin bir hüküm bulunmadığı dikkate alındığında vergi kabahatlerine teşebbüs halinin cezalandırılması mümkün değildir.