Ünite 6: Photoshop ile Grafik Tasarımı

Giriş

Özellikle bilginin veri adı altında sayısal sistemler ortamında kolaylıklar depolanabilir, düzenlenebilir ve kullanılabilir olması, hayatın birçok alanında olduğu gibi fotoğrafçılığı da pozitif yönde etkilemiş ve uzun bir süre klasik fotoğraf filmlerine bağlı olarak – bir bakıma mekaniksel – yaşamını sürdüren fotoğrafçılık alanı yerini sayısal fotoğrafçılığa (digital photography) bırakmıştır.

Sayısal Fotoğrafçılık – Sayısal Fotoğraf İşleme Kavramları

Sayısal (dijital) fotoğraf işleme, sayısal ortamda tutulan fotoğraflar – fotoğraf verileri üzerinde gerçekleştirilebilen genel düzeltme – düzenleme işlemlerine verilen genel bir isimdir.

Fotoğraf manipülasyonu – fotomontaj görsel veri niteliğinde olan, özellikle fotoğraflar üzerinde yapılan ve düzeltme – düzenleme – değiştirme yoluyla yeni ürünlerin elde edilebilmesine de imkân veren işlemler için kullanabilecek genel bir kavramdır.

Sayısal (dijital) fotoğrafçılık, nesnelere ait görüntülerin yakalanması aşamasında sayısal – bilgisayar tabanlı tekniklerin uygulanmakta olduğu fotoğrafçılık yaklaşımıdır.

Sayısal fotoğrafçılık ve sayısal fotoğraf işleme süreçlerinde yapılabilecek işlemler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Klasik yaklaşımlarla elde edilmiş, ancak sayısal ortama aktarılmış fotoğraflar üzerinde genel düzeltmeler
• Sayısal yaklaşımlarla elde edilmiş fotoğraflar üzerinde genel düzeltmeler
• Sayısal ortamdaki fotoğrafların renk, biçim, çözünürlük gibi özellikleri üzerinde güncellemeler
• Sayısal ortamdaki fotoğraflara eklemeler ve/veya fotoğraflardan yapılabilecek çıkarmalar (örneğin, istenmeyen unsurların silinmesi – düzeltilmesi)
• Sayısal ortamdaki fotoğraflar içerisinde fotoğraf manipülasyonu – fotomontaj tabanlı çalışmalar gerçekleştirerek yeni fotoğrafların üretimi,
• Farklı görsel bileşenlerin işe koşulmasıyla yapay bir fotoğrafın elde edilmesi.

Adobe Photoshop Programı ve Arayüzü

1987 yılında Thomas Knoll ve John Knoll tarafından geliştirilen ve 1988 yılında lisansı Adobe firmasına satılan Photoshop programı, yaygın bir şekilde kullanılan sayısal fotoğraf işleme programlarından birisidir.

Photoshop varsayılan olarak neredeyse bütün resim dosyaları türlerini desteklemekle birlikte, kendi dosya uzantısı olan .PSD ve .PSB uzantıları üzerinden de çalışmaktadır. GIMP, Paint Shop Pro, Affinty Photo, Pixlr, Photoscape gibi programlar ’un alternatifleridir.

Photoshop programının genel pencere (window) yaklaşımına sadık kalan ve ilgili özellikler – işlevlere göre çeşitli paneller, çubuklar ve pencerelerle desteklenen bir program olduğu ifade etmek mümkündür. Photoshop’un başlıca arayüz bileşenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Start Workspace (Başlangıç Çalışma Alanı)
• Workspace (Genel Çalışma Alanı)

Start Workspace (Başlangıç Çalışma Alanı), Photoshop programı açıldıktan sonra ekrana gelen ve kullanıcıların çalışma sürecine nasıl devam edeceğini belirleyebildiği (varolan bir çalışmayı açmak veya yeni bir çalışma oluşturmak) bir alan / arayüzdür.

Start Workspace (Başlangıç Çalışma Alanı) ekranında gerekli seçim işlemi yapıldıktan sonra, Photoshop programının esas çalışma alanı olan Workspace (Genel Çalışma Alanı) açılmaktadır. Workspace’in bileşenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Application Bar (Uygulama Çubuğu)
• Control Panel (Kontrol Paneli)
• Tools (Araçlar)
• Document Window (Doküman Penceresi)
• Panels (Paneller)

Photoshop ile Temel Fotoğraf İşleme ve Fotoğraf Manipülasyonu – Fotomontaj

Photoshop programı temel odak noktası olan fotoğraf işlemenin yanında görsel tasarımların oluşturulması yönünde de sıklıkla kullanılmaktadır.

Photoshop ile yapılabilecek fotoğraf manipülasyonu – fotomontaj çalışmaları, ilgili programın birkaç aracını kullanarak, ezbere sonuç elde etmek değil, üzerinde çalışılacak fotoğraf ya da görsellerin teknik detaylarını bilerek ve ne yapıldığının farkında olarak ortaya bir şeyler koyabilmenin çabası olmaktadır.

Histogram, kendi içerisinde tekrarları olan ve gruplandırılabilen verilere ait dağılımın sütunlar yardımıyla ifade edilebildiği bir gösterim biçimidir. Photoshop içerisinde sunulan histogram araçları, aktif görselin renk ve ton dağılımı hakkında daha sağlıklı bilgi edinilmesini sağlayarak, görsel üzerinde yapılabilecek manipülasyonların ne derece başarılı – etkili olacağını anlamamıza yardımcı olabilmektedir.

Piksel (Pixel), kare şeklinde olan ve sayısal görüntüleri oluşturan en küçük birime verilen isimdir. Photoshop ortamında yer alan piksel (pixel) ayarlamaları, hedef görselin çözünürlük (resolution) durumunu ve dolayısıyla kalitesini ayarlamada önem teşkil eden yaklaşımlar arasındadır. Çözünürlük (Resolution), sayısal ortamdaki görsellerde inç veya santimetre gibi birimler başına düşen piksel sayısına verilen isimdir. Yeniden Örnekleme (Resampling), bir görsel verisinin piksel ve çözünürlük değerlerini değiştirirken, aynı zamanda veri miktarının değiştirilmesine dayanan bir işleme tekniğidir.

Tools (Araçlar), Photoshop programında fotoğraf ya da görseller üzerinde düzenleme / fotoğraf manipülasyonu – fotomontaj işlemleri yapmak için kullanılabilen ilgili araçların sunulduğu bir paneldir. Tools bileşeni ile ilgili dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Her düzenleme aracı Tools panelinde küçük simgeler (ikon) ile ifade edilir. İstenilen aracı aktif hale getirmek için, söz konusu aracın simgesine bir kere (sol) tıklamak yeterlidir.
• Tools panelindeki bileşenlere çeşitli kısayol tuşları ile ulaşılabilir.
• Tools bileşenlerinin bazıları için kullanmadan önce çeşitli ayarlamalar yapılmalıdır.
• Tools bileşeni altında sunulan bazı araç simgelerinin sağ alt köşesinde ufak ok işaretleri ilgili araca benzer olarak kullanılabilen başka araçların da yer aldığını göstermektedir.

Tools bünyesinde yer alan düzenleme amaçlı kullanılan bileşenler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Move Tool (Taşıma aracı)
• Rectangular Marquee Tool (Dikdörtgen Seçim Aracı)
• Lasso Tool (Kement Aracı)
• Quick Selection Tool (Hızlı Seçim Aracı)
• Crop Tool (Kesme Aracı)
• Eyedroper Tool (Damlalık Aracı)
• Spot Healing Brush (Nokta Düzeltme Aracı)
• Brush Tool (Fırça Aracı)
• Clone Stamp Tool (Klon Damga Aracı)
• History Brush Tool (Tarih Fırça Aracı)
• Eraser Tool (Silgi Aracı)
• Gradient Tool (Değişken Renk Aracı)
• Blur Tool (Bulanıklaştırma Aracı)
• Dodge Tool (Soldurma Aracı)
• Pen Tool (Tükenmez Kalem Aracı)
• Horizontal Type Tool (Yatay Yazı Yazma Aracı)
• Path Selection Tool (Yol Seçim Aracı)
• Rectangle Tool (Dikdörtgen Aracı)
• Hand Tool (El Aracı)
• Zoom Tool (Büyütme Aracı)

Photoshop ortamında basit düzenleme işlemleri için bazı hususlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Photoshop ortamında yeni bir görsel çalışmasına başlarken, boş/yeni çalışma açma penceresinde, üzerinde çalışılacak görsele uygun çalışma modu, genişlik – yükseklik ayarları, çözünürlük ve renk modu gibi parametreler belirlenebilir.
• Aktif bir çalışmaya başladıktan sonra yapılacak düzenleme işlemleri öncelikli olarak Tools (Araçlar) olmak üzere, ilgili diğer bütün çubuklar, paneller ve pencerelerin ortak kullanımına dayalı olarak sürecektir.
• Sayısal fotoğraf – görsel işleme konularına yönelik teknik arka plana sahip olmak, Photoshop ortamında kullanıcıları birkaç adım öteye taşımaktadır.
• Tools altında sunulan ve alternatif seçim işlemleri yapma, düzenleme, detaylı rötuşlama kapsamına giren her türlü araç temel düzenleme bileşenleridir. Bu bağlamda, aktif çalışma ortamında düzenleme sürecinde kullanılacak aracın öncelikli olarak Tools altından seçilmelidir.
• Aktif çalışma ortamında yer alan bir nesneyi seçildiğinde, ilgili nesneye ait düzenlenebilecek başlıca özellikler (boyutlar, çizgi kalınlığı, renk, başka nesnelere göre konumu – sırası… vb.) Control Panel (Kontrol Paneli) üzerinden düzenlenebilmektedir.
• Tools (Araçlar) bileşeni altından seçilen aracı kullanmadan önce aracın simgesine çift tıklayarak çeşitli ayarlamalar yapılabilir.
• Düzenlemeler yaparken sıklıkla başvurulabilecek Control Panel (Kontrol Paneli) üzerinden kullanılan aracın ayarlamaları yapılabilir.
• Tools (Araçlar) bileşeninden seçilen bir araç, renk ayarlamalarına sahip ise, dolgu (nesnenin içi) ve kenar (nesnenin dış çizgileri) renkleri ilgili panel altında yer alan iki küçük kare içerisinde görüntülenmektedir.
• Aktif çalışma alanında yer alan bir nesneye düzenleme amacıyla müdahale etmek için nesne üzerine fare imlecini konumlandırılıp sol tıklanarak (bir kez ve aracın özelliğine göre iki kez) seçili araç ile nesneye müdahale edilebilir.
• Aktif çalışma alanında çizimler gerçekleştirmek için fareyle sürükle – bırak yapılarak, istenen uygun boyut ve yönlerde çizim yapılabilir veya alana bir çizim nesnesi eklemek için çalışma alanına fareyle bir kez (sol) tıklanarak, çizim nesnesi varsayılan ayarlarıyla eklenebilir.
• Aktif çalışma ortamına şekiller eklenirken ya da kalem – fırça yönelimli araçlarla çizimler yapılırken, çizgi stili, genişliği gibi çeşitli özellikler ayarlanabilir.
• Aktif çalışma ortamında Katman (Layer) kullanımı ile ilişkili işlemler (katmanlar arası geçiş, katman ekleme – silme… vb.) yine programın sağ alanından açılabilen Layers (Katmanlar) paneli ile yapılabilir.
• Photoshop programı ortamında çalışma süreçleri için çeşitli pratik paneller de sunulmuştur. Brightness / Contrast (Parlaklık / Konstrast), Levels (Düzeyler), Hue / Satiration (Ton / Doygunluk), Color Balance (RenkDengesi), Black & White (Siyah & Beyaz – Düzenlemesi)…vb. panellere program arayüzünün sağ tarafından ulaşılabilmektedir.
• Magic Wand Tool (Sihirli Değnek Aracı) ile hassas ve nesne sınırları odaklı seçimler yapılabilir.
• Programın sağ alanında yer alan Channels (Kanallar) paneli yardımıyla, aktif çalışmada farklı renk kanalları kapsamındaki düzenlemelere erişim sağlanabilir.
• Path paneli, Path (Yol) tabanlı düzenlemelere yönelik olarak kullanılabilir.

Photoshop Ortamında Çizim – Renklendirme/Boyama

Photoshop ortamındaki temel çizim, renklendirme / boyama adımları aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Photoshop arayüzünde sol alandaki Tools (Araçlar) bileşeninin alt kısmında sunulan iki kutucuk aktif çalışma ortamına eklenebilecek, özellikle şekil ve serbest çizim araçlarının o an için kullanılabileceği renkleri belirtmektedir.
• Kutucuklardan sol üstte yer alan ve Fill (Dolgu) adlı kutucuk, çizilecek / düzenlenecek nesnenin iç rengini; sağ altta yer alan ve Stroke (en yakın ifadeyle Çizgi) adlı kutucuk ise, çizilecek / düzenlenecek nesnenin dış çeper / çizgi rengini göstermektedir.
• Hangi renk türünü değiştirilecekse, ona karşılık gelen kutucuğun seçilmesi gerekmektedir.
• Renk türü seçimini gerçekleştirdikten sonra, programının sağ alanında sunulan Color (Renk) ya da Swatches (Kumaş – Renk Örneği) panellerini kullanarak renk atanabilir. Tools altında Eyedroper (Damlalık) aracı ile bir başka nesne / çizim üzerinde yer alan renk alınabilir. Renk geçişleri odaklı bir efekt uygulamak isteniyorsa, Tools bileşeni altındaki Gradient (Değişken Renk), Blur (Bulanıklaştırma), Dodge (Soldurma) araçları kullanılabilir.
• Aktif çalışma ortamında yapılabilecek boyamalar, tipik sürükle – bırak mantığı ile yerine getirilebilmektedir. Bu işlem için Tools bileşeni altındaki Brush (Fırça) aracı kullanılabilir.
• Window (Pencere) menüsü altındaki Brush (Fırça) ve Brush Presets (Fırça Önayarları) gibi seçenekler yardımıyla ekrana getirilen paneller, aktif çalışma alanında kullanılabilecek fırçayı seçmeyi, bu fırçaları organize etmeyi ve hatta seçilmiş olan fırçanın büyüklük, boyama miktarı gibi detaylarının ayarlanabilir.

Photoshop Ortamında Filtrelerle Çalışma

Photoshop programında görseller üzerinde manipülasyonlar gerçekleştirmek amacıyla kullanılan filtreler, bir görsel üzerinde çok sayıda alternatif aracın işe koşularak gerçekleştirilebilecek detaylı ve teknik etkilerin otomatik ve pratik bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlayan tipik Photoshop eklentileri olarak kabul edilebilmektedir.

Photoshop programında yer alan arayüzdeki Filter (Filtre) menüsü altında Filter Gallery (Filtre Galerisi) seçildiğinde, kendine ait alternatifleri bulunabilen filtrelerin listelendiği bir pencere açılır. Bu pencere altında uygulamak istenen filtreleri seçerek ilgili ææayarlamaları yapmak suretiyle aktif çalışma ortamına filtre uygulamasını pratik bir şekilde yerine getirilebilir.

Photoshop programı ortamında kullanılabilecek filtreler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Adaptive Wide Angle (Uyarlanabilir Geniş Açı)
• Lens Correction (Lens Düzeltme)
• Liquify (Sıvılaştırma)
• Oil Paint (Yağlı Boya)
• Vanishing Point (Kaybolma Noktası)
• Blur (Bulanıklaştırma)
• Distort (Çarpıtma)
• Noise (Gürültü)
• Pixelate (Pikselleştirme)
• Render
• Sharpen (Keskinleştir)
• Sytlize (Stilize)
• Video
• Digimarc

Yine Filter menüsü altında yer alan Other (Diğer) seçeneği altında da alternatif Photoshop filtreleri kullanıma sunulmuş durumdadır.

Photoshop Ortamında Katmanlarla Çalışma

Katmanlarla çalışmanın avantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Çalışma anında müdahale edilmeyen katmanların gizlenmesi suretiyle çalışma ortamının rahatlatılabilir ve böylece daha hızlı, rahat bir çalışma süreci elde edilebilmektedir. Ayrıca bu şekilde, bilgisayar sisteminin işlem süreci de rahatlatılmaktadır.
• Bir çalışmada kritik düzenlemeler gerekebilen kısımlar ayrı katmanlarda tutularak, gerekli görüldüğü takdirde daha pratik ve hızlı müdahaleler yapılabilmektedir.
• Aynı anda farklı nesnelerde kullanılması bozulmalara ve çakışmalara sebep olabilen program işlevleri (örneğin efektler), ayrı katman yapıları sayesinde istenilen her nesnede bağımsız olarak kullanılabilmektedir.

Katmanlarla çalışırken en sık karşılaşılan hata olan aktif durumda üzerinde çalışılan katmanın unutulması, çalışma ortamına yeni eklenecek olan bir unsur ya da gerçekleştirilecek bir işlem, yanlış katmanda ve yanlış unsurlar bağlamında gerçekleştirilebilmektedir.

Katman (layer) kullanımına yönelik başlıca hususlar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Photoshop ortamında katmanlarla çalışabilmek için çalışma alanının sağ tarafında yer alan seçenekler arasından Layers (Katmanlar) seçeneğine tıklayarak Katmanlar Paneli (Layers Panel) aktif hale getirilmelidir.
• Açılan panelde varsayılan olarak Background (Arkaplan) adında aktif bir katman görüntülenebilmektedir. Yeni katmanlar eklemek için panelin alt kısmında yer alan düğmeler kullanılmalıdır. Photoshop ortamında ayrıca bir katmana alt-katman (sublayer) eklemek de mümkündür. Bu amaçla yine panelin alt kısmındaki ilgili düğme kullanılabilmektedir. Benzer şekilde eklenmiş bir katman da burada yer alan düğme ile silinebilmektedir.
• Aktif çalışmada eklenmiş durumdaki katmanlar arasında geçişi panel içerisinden seçim yaparak gerçekleştirmek mümkündür.
• Katmanlar, panelde her biri için gösterilmiş göz simgelerine tıklamak suretiyle gizlenebilmekte ya da tekrar görünür hale getirilebilmektedir.
• Katmanlar Paneli’nin (Layers Panel) üst alanında yer alan düğmeler kullanılarak aktif çalışmadaki katmanların taşıdıkları özellik ve işlevlere göre filtreleme ve bu şekilde inceleme – düzenleme işlemleri ve yine panelin üst kısmında yer alan bileşenler ile bir katmanın saydamlığını ve farklı renklendirme – filter ayarlamalarını da gerçekleştirmek mümkündür.

Adobe firmasının uzun bir süredir piyasaya sürmekte olduğu Photoshop programı yalnızca sayısal fotoğraf işlemenin değil, görsel düzenlemelerin ve grafik tasarımı odaklı çalışmaların etkili araçlarından birisi olarak kendine önemli bir yer edinmiştir.