Ünite 3: İllustrator ile Grafik Tasarımı

İllüstrasyon ve Vektörel Grafik Kavramları

İllüstrasyonun en güzel örneklerini logolarda, sadece fotoğraf değil, grafiksel tasarım öğeleri de barındıran afişlerde, kitaplardaki resimlerde ve hatta tabelalarda görülebilmektedir. İllüstrasyonun en önemli özelliklerinden birisi, konu ya da olayın abartılı, deneysel ve doğada eşi görülmeyecek, sanatsal olarak nitelendirebileceğimiz yaklaşımlarla görsel gösterimi içermesidir.

Vektörel grafik ise, matematiksel ifadelerle oluşturulmuş olan ve dolayısıyla çözünürlükten bağımsız olarak, kalitelerinden kaybetmeksizin ölçeklendirilebilen (büyütülüp küçültülebilen) bir grafik türüdür.

Vektörel grafikler, beraberinde birçok avantajı da getirmektedir:

• Vektörel bir grafiğin boyutlarını kalitesinde kayıp olmaksızın değiştirebilirsiniz.
• Vektörel bir grafik üzerinde işlem yapıldığı zamanlarda bilgisayar sistemine çok yük getirmez.
• Vektörel bir grafik üzerinde istendiğinde değişiklik yapmak (örneğin, renklendirmek / renkleri değiştirmek, şekillendirmek) daha kolaydır.
• Vektörel bir grafik boyut bağlamında daha az yer kaplamaktadır.

Adobe İllustrator Programı ve Arayüzü

Adobe Illustrator programı (ünitede bundan sonra sadece Illustrator olarak anılacaktır), Adobe yazılım firması tarafından piyasaya sürülen, popüler bir vektörel illüstrasyon programıdır. Illustrator programı, önceleri Macromedia yazılım firması tarafından piyasaya sürülen Freehand programı ile birbirine rakip olmuş, ancak Adobe firması Macromedia’yı satın aldıktan sonra iptal edilen Freehand projesi nedeniyle Illustrator programı günümüze kadar varlığını korumuştur.

Illustrator Programı Arayüzü

Genellikle pencere (window) mantığına dayalı geliştirilen programlardan aşina olduğumuz üzere, Illustrator programının arayüzü de çeşitli pencereler, çubuklar ve panellerden oluşmaktadır. Kullanıcılar bu elemanları kullanmak suretiyle Illustrator programı ortamında oluşturmak istedikleri tasarımlara yönelik çalışma alanları oluşturabilmekte, oluşturulan çalışma alanlarında da sunulan araçları kullanmak suretiyle tasarımlarını yapabilmektedir.

Start Workspace (Başlangıç Çalışma Alanı)

Illustrator programı başlatıldıktan kısa bir sure sonra, kullanıcının çalışma sürecine devam edebilmesini sağlayan farklı seçeneklerin sunulduğu bir çalışma alanı ekrana gelmektedir. Start Workspace (Başlangıç Çalışma Alanı) olarak adlandırılan bu alandaki başlıca seçenekler ve işlevleri şu şekildedir:

• Recent Files (Son Dosyalar): Illustrator ortamında yakın zamanda çalışmış olduğunuz dosyalara hızlı erişim yapmanızı sağlar.
• Libraries (Kütüphaneler): Adobe yazılım firmasının sunduğu Creative Cloud adlı kullanıcıya has Web ortamında, tarafınıza ait programlar ile ilgili kütüphane dosyalarına erişmenizi sağlar.
• Presets (Ön-şablonlar): Illustrator ortamında çalışmalarınızı kolaylaştırmak adına, sunulmuş olan hazır şablonlar (templates) üzerinden yeni bir çalışma açmanızı sağlar.
• Mobile Creations (Mobil Çalışmalar): Bu seçenek ise yine Creative Cloud ortamınızla ilişkili olarak, diğer bazı Adobe programları ile geliştirmiş olduğunuz mobil uygulama çalışmalarınıza erişmenizi sağlar.

Workspace (Genel Çalışma Alanı)

Kullanıcı bir önceki arayüzden / çalışma alanından gerekli seçimleri yaptıktan sonra, Illustrator ortamında esas çalışmaların yapıldığı Workspace (Genel Çalışma Alanı) ekrana gelmektedir. Bu arayüzde, vektörel grafik tasarımı çalışmalarını gerçekleştirmek adına gereken her türlü özellik ve işlev kullanıcılara sunulmaktadır. Kullanıcıların tek yapması gereken, hangi özellik ve işlevlerin hangi çubuklar, pencereler veya paneller altından açılabileceğini ve yapılmak istenilen tasarım odaklı işlerin hangi özellik ve işlev kombinasyonlarıyla yerine getirilebileceğini bilmektir. Bu nedenle öncelikli olarak Workspace ortamındaki temel bütün bileşenleri kısaca tanıtmakta fayda vardır:

Application Bar (Uygulama Çubuğu): Program penceresinin en üst alanında, Illustrator ile ilişkili menü ve alt seçeneklerin sunulduğu bir çubuk bulunmaktadır.

Tools Panel (Araçlar Paneli): Varsayılan olarak Illustrator çalışma alanının sol tarafında yer alan bu dikey panelde, vektörel tasarım yaparken kullanılabilecek bütün çizim ve düzenleme araçları mevcuttur.

Control Panel (Kontrol Paneli): Varsayılan olarak yatay bir şekilde, Application Bar’ın hemen altında yer alan bu panel, seçilmiş olan araç ya da çalışma alanındaki nesne ile ilgili özellikleri ve yapılabilecek ayarlamaları görüntülemektedir.

Document Window (Doküman Penceresi): Aktif olarak açık olan çalışmanızın görüntülendiği, orta alandaki kısımdır.

Panels (Paneller): Varsayılan olarak Illustrator çalışma alanının sağ tarafına yerleştirilmiş olan ve her biri ayrı özellik / işlevleri sunan paneller, Illustrator kullanıcısının vektörel tasarım yaparken gerçekleştirebileceği ek işlemleri içeren çeşitli araçlar sunmaktadır.

Illustrator ile Basit Çizimler

Basit çizimler, Illustrator programında çalışırken başvurulan temel işlevlerden birisidir. Burada amaç, program ortamında sunulan araçları kullanarak basit çizimler gerçekleştirmek, basit çizimler aracılığıyla da daha karmaşık ve tasarımsal anlamda amaca uygun ürünler elde edebilmektir.

Çizim Araçlarının Kullanımına Yönelik Hususlar

• Tools Panel (Araçlar Paneli) altında her bir araç küçük simgeler (icon) ile temsil edilmektedir. Hangi aracın ne işe yaradığı bu simgelerden kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Kullanılmak istenen aracı aktif hale getirmek için, söz konusu aracın simgesine bir kere (sol) tıklamak yeterli olmaktadır.
• İlgili panelde sunulan bazı araç simgelerinin sağ alt köşesinde ufak ok işaretleri yer alabilmektedir. Bu ok işaretleri, söz konusu araca benzer olarak kullanılabilen başka araçların da yer aldığını göstermektedir.
• Tools Panel (Araçlar Paneli) altında sunulan her bir araca kısayol tuşlarıyla ulaşmak da mümkündür.
• Panel altında sunulan bazı araçların çeşitli hassas ayarlarına da ulaşmak mümkündür. Örneğin çizim yapmak için bir kalem aracını kullanmak üzereyken, yapacağınız karalamanın genişliğini (piksel anlamında büyüklüğünü), yumuşaklık oranını, karalamanın seçilir halde bırakılıp bırakılmayacağı gibi ince ayarlamaları da yapabilmeniz mümkündür.

Sık Kullanılan Basit Çizim Araçları

• Selection Tool (Seçim Aracı): Çizim alanındaki nesneleri seçmek için kullanılan temel araçtır. Bu aracı seçtikten sonra çizim alanında birbirinden bağımsız nitelikteki nesneleri üzerlerine sol tıklayarak seçebilirsiniz.
• Magic Wand Tool (Sihirli Değnek Aracı): Birçok görsel tasarım / düzenleme aracında görmeye alışkın olduğumuz bu araç, bir nesnede aynı özellikteki alanları sınırları dahilinde kolay bir şekilde seçmek için kullanılmaktadır.
• Lasso Tool (Kement Aracı): Yine sık görü- len bir araç olarak bu aracı da, çizim alanında yer alan nesneleri, serbest çizim yapar gibi seçim alanları oluşturarak seçebilmenizi sağlar.
• Pen Tool (Tükenmez Kalem Aracı): Bu araç, çizim alanında serbest çizimler yapabilmenizi sağlamaktadır. Bu noktada araç, fare ile yapılabilecek sürükle – bırak mantığına dayalı çizimler yerine, daha önce yapmış olduğunuz çizimlere geometrik oranlamalar yaparak daha ölçülü ve hassas çizimler yapabilmenize olanak sağlayacak işlevler sunmaktadır.
• Type Tool (Yazı Yazma Aracı): Type Tool (Yazı Yazma Aracı) ile çizim alanına seçmiş olduğunuz yazı tipinde (font) yazılar yazabilirsiniz.
• Rectangle Tool (Dikdörtgen Aracı): Bu araç ile çizim alanına sürükle – bırak yaparak dikdörtgen çizebilirsiniz.
• Paintbrush Tool (Boya Fırçası Aracı): Paintbrush Tool (Boya Fırçası Aracı) ile çizim alanına sanki bir boya fırçasıyla çizim yapar gibi serbest çizimler yapabilirsiniz.
• Pencil Tool (Kurşun Kalem Aracı): Bu araç sayesinde, çizim alanına bir kurşun kalemle çizim yapıyormuş gibi serbest çizimler yapabilirsiniz. Yine aynı araç altında farklı işlevlerde kalem araçları da bulunmaktadır.
• Eraser Tool (Silgi Aracı): Çizim alanında serbest silme işlemleri için bu aracı kullanabilirsiniz. Yine aynı araç altında çizim alanındaki nesnelerde kesme / bölme gibi işlemler yapabileceğiniz ek araçlar da mevcuttur.
• Rotate Tool (Döndürme Aracı): Bu araç ile çizim alanında seçmiş olduğunuz nesneleri çeşitli şekillerde döndürebilirsiniz.
• Scale Tool (Ölçeklendirme Aracı): Çizim alanındaki nesnelerin boyutlarını oynamak ve ölçeklendirmek için bu aracı kullanabilirsiniz.
• Width Tool (Genişlik Aracı): Bu araç ve bu araç altında sunulan çok sayıda diğer araçlar ile çizim alanındaki nesneler üzerinde efekt bazlı oynamalar yapabilirsiniz.
• Perspective Grid Tool (Perspektif Izgarası Aracı): Bu araç ile çizimleriniz sırasında farklı nesnelerin birbirlerine göre konumlarını ve boyutlarını daha iyi ayarlayabilmek için size yardımcı olabilecek perspektif ızgaralarını ekrana getirebilirsiniz.
• Mesh Tool (Ağ Aracı): MeshTool (Ağ Aracı) ile çizim alanındaki bir nesne içerisinde ağı andıran ek oynama noktaları oluşturabilir ve nesnenin şekline veya renksel özelliklerine daha hassas müdahalelerde bulunabilirsiniz.
• Gradient Tool (Değişken Renk Aracı): Bu araç ile çizim alanındaki nesneler üzerinde çoklu renk geçişleri oluşturabilirsiniz.
• Eyedroper Tool (Damlalık Aracı): Görsel tasarım / düzenleme programlarının sıklıkla kullanılan bir diğer aracı olan Eyedroper Tool (Damlalık Aracı) ile herhangi bir nesnenin / çizimin herhangi bir noktasındaki rengi kullanmak üzere alabilirsiniz.
• Slice Tool (Dilim Aracı): Bu araç, çizim alanındaki nesneler üzerinde dilimleme / kesme işlemleri için kullanılabilmektedir.
• Hand Tool (El Aracı): Hand Tool (El Aracı), büyük çizim alanlarında daha kolay gezinti sağlamak ve bunu nesnelere yanlışlıkla müdahalede bulunmadan gerçekleştirmek için kullanılmaktadır.
• Zoom Tool (Büyütme Aracı): Birçok tasarım / düzenleme programının vazgeçilmesi olan bu araç da isminden anlaşılacağı üzere çizim alanına yakınlaştırma uzaklaştırma yaparak daha hassas düzenleme alanları elde etmek için kullanılmaktadır.

İllustrator Ortamında Katmanlarla Çalışma

Katman (Layer) Mantığı

Illustrator, Corel Draw ve Photoshop gibi görsel ürünlere odaklanan programlarda, kullandığımız nesnelerin çoğalması, çalışma alanındaki hareket kabiliyetlerimizi kısıtlayabileceği gibi, kimi zaman aynı çalışma ortamındaki birden fazla nesneye uygulanan aynı tasarımsal işlev çalışma içerisinde çeşitli bozulmalara ve çakışmalara sebep olabilmektedir. İşte bu nedenle, gerekli görüldüğü aşamalarda çalışmamızdaki bazı nesneleri diğerlerinden izole bir şekilde düzenleyebilmemize imkân sağlayan katman (layer) yaklaşımı geliştirilmiştir.

Katman mantığının avantajları:

• O anda müdahale edilmeyen katmanların gizlenmesi suretiyle çalışma ortamının rahatlatılması sağlanmakta ve böylece daha hızlı, rahat bir çalışma süreci elde edilebilmektedir. Ayrıca bu şekilde, bilgisayar sisteminin işlem süreci de rahatlatılmaktadır.
• Bir çalışmada kritik düzenlemeler gerekebilen kısımlar ayrı katmanlarda tutularak, gerekli görüldüğü takdirde daha pratik ve hızlı müdahaleler yapılabilmektedir.
• Aynı anda farklı nesnelerde kullanılması bozulmalara ve çakışmalara sebep olabilen program işlevleri (örneğin efektler), ayrı katman yapıları sayesinde istenilen her nesnede bağımsız olarak kullanılabilmektedir.

Illustrator Çalışmalarını Dışa Aktarma

Illustrator ortamında dışa aktarma yapabileceğiniz başlıca dosya türleri şu şekilde açıklanabilir:

• DWG – DXF: AutoCAD adlı çizim programında düzenlemelere imkan sağlayan dosya türüdür.
• BMP: Temel Microsoft Windows Bitmap resim dosyası türüdür.
• JPEG: BMP dosya türüne göre nispeten sıkıştırılmış boyuttaki resim dosyası türüdür.
• PNG: Transparan görüntüleme özelliklerini destekleyen ve JPEG gibi dosya türlerine göre kayıpsız bir sıkıştırma yaklaşımını izleyen resim dosyası türüdür.
• TIFF: Görsel ürünlerde sıklıkla kullanılan bir başka resim dosyası türüdür.
• EMF: Microsoft Windows tabanlı vektörel grafik düzenlemelerine yönelik dosya türüdür.
• SWF: Adobe Flash programı tarafından desteklenen ve genellikle Web uygulamalarında karşımıza çıkan, hareketli – etkileşimli vektörel bir grafik dosyası türüdür.
• PSD: Adobe Photoshop programı ortamında düzenlemelere imkan sağlayan dosya türüdür.
• TXT: Microsoft Windows metin dosyası türüdür (Bu tür ile dışa aktarma sonrasında aktif çalışmadaki metin verileri hedef dosyaya aktarılmış olur).
• WMF: 16 bitlik Microsoft Windows yazılımları / programları ile uyumlu bir grafik dosyası türüdür.
• TGA: Truevision adlı görüntü kartını destekleyen sistemlerde kullanılabilen grafik dosyası türüdür.