Ünite 1: Temel Kavramlar

Yenilik Kavramı ve Önemi

Pek çok sektör için yenilik rekabetin en önemli itici güçlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Yenilik kavramının öneminin artmasında pazarların küreselleşmesinin önemli etkileri bulunmaktadır.

İşletmeler ekonomik yaşamlarını devam ettirebilmek amacına sahip oldukları sürece değişmek ve uyum sağlamak zorundadırlar. Değişebilme ve uyum sağlayabilme gücüne sahip olmak işletmelerin ayakta kalabilmeleri için son derece önemlidir.

Yenilik faaliyetleri için farklı bakış açıları bulunmaktadır. Schumpeter yenilik faaliyetlerini şu şekilde tanımlamıştır:

• Yeni ürünlerin geliştirilmesi ya da mevcut üründe niteliksel değişimler gerçekleştirilmesi
• Sektör için yeni süreçlerin geliştirilmesi
• Yeni pazarların açılması
• Hammadde ve diğer girdiler için yeni tedarik kaynaklarının bulunması
• Endüstriyel örgütlenmedeki değişimlerin gerçekleştirilmesi.

Udwadia ise yeniliği, yeni ürünlerin, hizmetlerin ve süreçlerin etkili bir şekilde yaratılması, geliştirilmesi ve uygulanması olarak tanımlamıştır.

Yenilik mikro ve makro ölçekte büyümenin temel itici güçlerinden biri olarak kabul edilebilir. Schumpeter, ekonomik kalkınmada yeni ürünlerin ve hizmetlerin önemini vurgulayan ilk isimlerden biridir. Schumpeter, mevcut ürün ve hizmetlerin fiyatları üzerinde yapılan marijinal değişiklikler yerine, yeni ürünlerin geliştirilmesi sonucu ortaya çıkan rekabetin çok daha önemli olduğunu savunmuştur.

İşletmelerin teknolojiye yapmış oldukları yatırım düzeyleri ile verimlilik ve rekabet üstünlüğü arasında sıkı bir ilişki bulunmaktadır. Yenilik becerilerine sahip olamayan ve mevcut rekabet koşullarına ayak uyduramayan işletmelerin ekonomik devamlılıklarını sürdürebilmeleri son derece zordur.

Yenilik konusunun tam olarak anlaşılabilmesi sürecinde özellikle “yeni” kelimesinin üzerinde durulmasında yarar vardır. Çünkü içerik boyutundan bakıldığında akla iki soru gelebilmektedir. Bu sorulardan birincisi “Yeni ile kastedilen nedir?” ikincisi ise “Kimin için yeni?”’dir.

Ürünler perspektifinden bakıldığında bir ürünün yeni olarak kabul edilebilmesi için aşağıdaki koşullardan en az bir tanesini sağlaması gerekmektedir:

• Ürünün ya da hizmetin maliyetinde önemli bir düşüş sağlanmış olması.
• Ürün yeni özelliklere ve yeni fonksiyonlara sahip olması
• Tamamen yeni bir ürün ya da hizmet olması.

Yenilik ile İlişkili Kavramlar

Çoğu zaman yenilik kavramı başlı başına ele alınmakta ve diğer yönetim kavramlarından ayrı olarak ele alınmaktadır. Yenilik sürecinin disiplinlerarası bir süreç olduğu ve pek çok yönetim yaklaşımı ve kuramı ile ilişkili olduğu unutulmamalıdır. Bu yönetim kuramları incelendiğinde yenilik konusunun en çok girişimcilik, yaratıcılık, icat ve tasarım gibi konular ile ilişkilendirildiği görülebilmektedir.

Yenilik ve girişimcilik:

Yenilikçilik ve girişimcilik birbiri ile iç içe olan kavramlar olup kesinlikle aynı anlamı taşımamaktadır. Schumpeter’e göre ekonomik kalkındırmayı hızlandıran unsurların başında yenilik gelmektedir ve söz konusu yenilikler girişimciler tarafından gerçekleştirilmektedir.

Yenilik ve yaratıcılık:

Yeni fikirlerin yaratılması, yenilik sürecinin ilk aşaması olarak kabul edilmektedir. Özellikle iki tip yaratıcılığın yenilik sürecinde önemli rol oynadığı ifade edilebilir.

1. Bireysel yaratıcılık: Kişinin entelektüel becerilerinin bilgisinin, düşünce tarzının, kişiliğinin, motivasyonunun ve çevrenin bir fonksiyonudur.
2. Örgütsel yaratıcılık: Örgüt içerisindeki bireylerin yaratıcılık düzeylerinin, örgüt içerisindeki sosyal süreçlerin ve bireyler arasındaki ilişkilerin bir fonksiyonudur.

Tüm bu süreçler düşünüldüğünde bireysel ve örgütsel yaratıcılığın yenlik sürecinin başlangıç noktası olduğu kabul edilmektedir.

Yenilik ve icat:

Yenilik kavramı, yeni bir ürün, yeni bir hizmet, yeni bir süreç ya da örgütsel yapının ortaya konulmasını barındırmaktadır. Yenilik kavramı çoğu zaman icat kavramı ile eşanlamlı olarak kullanılmaktadır ancak bu iki kavram aynı anlamda değerlendirilemez. İcatlar ancak ticari bir kimliğe taşındığında yenilik olarak isimlendirilebilir. Kısacası yenilik ticarileştirilmiş icat olarak tanımlanabilmektedir.

Yenilik ve tasarım:

Tasarım bir şeylerin geliştirilmesi ve yaratılması anlamına gelmekte, bu anlamda yenilik kavramı ile karıştırıldığı görülmektedir. Yenilik süreci içerisinde tasarımın önemli bir yere sahip olduğu ifade edilebilir.

Yenilik Yönetimi Kavramı

Yenilik, yönetilmesi gereken sistematik bir çalışmanın çıktısı olarak kabul edilebilir ve yenilik bir süreçtir. Yenilikçi olarak kabul edilebilecek bir işletmenin etkili ve esnek olması ve çevik bir yapıya sahip olması gerekmektedir. Tüm bu özelliklerin örgüte kazandırılabilmesi için yenilik çabalarının yaratıcı düşünceden ticarileştirme boyutuna kadar yönetilmesi gereken bir süreç olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

Yenilik Yönetiminin Başarısını Etkileyen Faktörler

Örgütler, yenilik çabalarında başarılı olmak istiyorlarsa, yenilikçiliği destekleyen ya da yavaşlatan bütün faktörleri yönetebilmelidir. Örgüt içerisinde gerçekleştirilen yenilik faaliyetlerinin başarısını etkileyen pek çok faktör bulunmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Örgüt kültürü: yenilik üzerindeki etkisi oldukça büyüktür. Yenlik ve yaratıcılığı destekleyen örgüt kültürünün en önemli özelliği bu tip örgütlerin sahip olduğu hata toleransıdır. Bu özelliğe sahip örgütlerde bireyler cezalandırma korkusu olmaksızın düşüncelerini yönetimle ve iş arkadaşları ile korkusuzca paylaşabilirler. Bu sayede yenilikçi girişimleri destekleyen ve ölçülebilir riskleri almayı özendiren bir örgüt kültürü çalışanlarının yeni ve yaratıcı fikirlerini paylaşabilecekleri bir ortamın yaratılmasından önemli rol oynar.
2. Yenilikçi örgütlerin orta özelliklerinden biri de iletişim kanallarının etkili bir şekilde çalışıyor olmasıdır.
3. Örgüt kültüründen ayrı olarak örgütsel yapının işletmelerin yenilik kapasitesi üzerinde etkileri bulunmaktadır. Sıkı denetim sistemlerinin görüldüğü, yüksek hiyerarşinin mevcut olduğu örgütlerde yenilik becerilerinin genellikle gelişmemiş olduğu söylenebilir.
4. Örgütün mevcut vizyon, misyon ve hedefler ile yenilik faaliyetleri arasındaki uyumun sağlanması da oldukça önemlidir. Örgütün yenilikçi girişimlere vermiş olduğu önem, vizyon, misyon ve hedeflerde de kendisini göstermelidir.