Ünite 7: Ramp ve Uçuş Operasyon Hizmetleri

Giriş

Havaalanı ramp hizmetleri, birçok unsurdan meydana gelen havaalanı yer hizmetleri sisteminin en önemli alt sistemlerinden birisidir. Ramp hizmetleri, bir havaalanını kullanan hemen hemen her uçağın ihtiyaç duyduğu hizmetlerden oluşmaktadır. Büyük gövdeli yolcu uçaklarından, nispeten daha küçük iş jetlerine kadar bir havaalanını kullanan tüm uçaklar, ramp hizmetlerinin tamamını veya en azından birkaçını ilgili yer hizmetleri işletmelerinden temin etmek durumundadır. Ramp hizmetleri bir havaalanında bulunan yer hizmetleri işletmesi tarafından verilebileceği gibi havaalanı işletmesi tarafından da verilebilmektedir. Ayrıca hava yolu işletmeleri de kendi uçaklarına yönelik ramp hizmetlerini sağlayabilmektedir. Çeşitli kaynaklarda ve farklı yer hizmetleri organizasyonlarında, ramp hizmetleri kapsamındaki hizmet türlerinin farklı şekillerde sınıflandırıldığı görülmektedir. Sınıflandırmadaki bu farklılık, devletlerin düzenlemelerine bağlı olarak ülkeden ülkeye göre değişebilmektedir. Liberalizasyon, yani serbest pazar koşullarının varlığı, bu farklılığın nedenlerinden birini oluşturmaktadır. Türlerinin sınıflandırılmasındaki farklılıklara karşın genel anlamda ramp hizmetleri, hava araçlarının havaalanlarında ihtiyaç duyduğu hizmetler bütünü olarak tanımlanmaktadır. Ramp hizmetleri, birbiri ile bağlantılı (koordineli) çok çeşitli faaliyetler sonucunda kullanıcılara sunulabilmektedir. Bu hizmetlerin tümü tek bir işletici tarafından sağlanabileceği gibi, farklı hizmetler farklı işleticiler ya da birimler tarafından da sağlanabilmektedir.

Ramp Hizmetleri

Ramp hizmetleri apronda uçakların park ettirilmesi, yolcu, bagaj ve kargonun yüklenip/boşaltılması ile apronda ihtiyaç duyulan diğer tüm hizmetleri kapsar. Farklı biçimlerde sınıflandırılabilen ramp hizmetleri, bu ünitede aşağıdaki gibi sınıflandırılarak ele alınmaktadır:

• Gelen uçağın karşılanması ve park ettirilmesi
• Ramp hizmetleri sürecinde kokpit (pilot) ile haberleşme
• Uçağın boşaltılması ve yüklenmesi
• Uçak temizlik hizmetleri
• Su ve tuvalet hizmetleri
• Yakıt ikmal hizmeti
• Gerekli durumlarda ya da hava yolu talebine göre verilen hizmetler
• Uçağın park yerinden ayrılması

Gelen uçağın karşılanması ve park ettirilmesi, ramp hizmetlerinin ilk adımını oluşturan gelen uçağın karşılanması süreci, havaalanına gelecek uçağın park pozisyonu bilgisinin alınması ve buna bağlı olarak gerekli hazırlıkların yapılmasını içermektedir. Ramp hizmetlerini verecek işletme dâhil (hava yolu işletmesinin havaalanındaki birimleri vb.) ilgili tüm taraflar, havaalanı otoritesinin sağladığı bilgiler vasıtasıyla uçağın havaalanına inişinden önce hangi park pozisyonuna geleceği bilgisini almaktadır. Havaalanını kullanacak uçaklar için uygun park pozisyonları havaalanı otoritesi tarafından önceden belirlenmektedir. Uçaklar havaalanında çeşitli biçimlerde parklandırılmaktadır. Bunlar temel olarak açık park pozisyonu ve körüğe (yükleme köprüsü) park pozisyonudur. Açık park pozisyonunda uçak terminal binasından ayrı, apron üzerinde açıkta bir alana parklandırılmaktadır. Uçağın belirlenmiş park pozisyonuna gelişinden önce, uçak park pozisyonu FOD (Foreign Object Damage/Yabancı Madde Hasarı) kontrolünün yapılması ve uçak tipine uygun gerekli ekipmanın hazır hale getirilmesi gerekmektedir. Park Pozisyonu FOD Kontrolü: Havaalanı harekât sahası üzerinde, hava araçları ile (pist, taksi yolu ya da apron) yüzey kaplamasına zarar verebilecek ve yaralanmalara neden olabilecek, FOD (Yabancı Madde Hasarı) olarak adlandırılan bazı cisimlerin bulunması mümkündür. Kılavuz Personel (Marshalling) Hizmeti: Uçağın belirlenmiş park yerinde FOD kontrolü yapılması ve gerekli yer hizmetleri araç ve ekipmanları hazır halde uygun park yerlerini almasından sonra, havaalanı işleticisinin uygulamalarına bağlı olarak, aprona giren veya park yeri yakınlarına kadar gelen uçağın emniyetle park yerine yanaştırılması ve parklandırılması için kılavuz personel (marshalling) hizmeti verilmelidir. Takozların Yerleştirilmesi (Takozlama): Kılavuz personel eşliğinde emniyetli bir şekilde park pozisyonuna gelen uçağın durduğundan emin olunduktan sonra, uçağın tekrar hareket etmesini engellemek için burun iniş takımlarının tekerleklerine takoz yerleştirilmelidir. Uyarı İşaretlerinin (Konilerin) Yerleştirilmesi: Uçağın takozlama işlemi bittikten hemen sonra, uçağın yerdeyken hasar görebilecek noktalarının etrafında emniyet alanı oluşturmak amacıyla uyarı işaretleri (konileri) konulmalıdır.

Ramp hizmetleri sürecinde kokpit (pilot) ile haberleşme, kokpitte bulunan pilot ile ramp hizmetlerini veren ilgili personel arasında iletişim kurulmalıdır. Ramp hizmetlerinin verilmesi esnasında kokpit ile iletişim kurulması, emniyetin sağlanması adına bir zorunluluktur. Bu iletişim uçak park pozisyonuna yaklaşırken kılavuzluk (marshalling) hizmetinin verilmesi ile başlamaktadır. Uçak, park pozisyonundaki yerini aldıktan ve takozlama işlemi tamamlandıktan sonra, yerdeki personel ile kokpitte bulunan pilotun sözlü iletişim kurulması amacıyla bir ekipman (Head-Set) uçağa bağlanmaktadır. Bir kulaklık ve mikrofon sisteminden oluşan head-set aracılığıyla ramp hizmetlerinde yer alan personel ile pilot arasındaki iletişime olanak sağlanmaktadır.

Uçağın boşaltılması ve yüklenmesi, uçağın takozlanmasının ardındanuçağın yolcu kabini ve kargo kompartımanı kapılarında bir hasar olup olmadığı kontrol edildikten sonra, yolcuların inmeleri/binmeleri ve yükün boşaltılıp/yüklenmesi için gerekli ekipman uçağa yanaştırılmalıdır. Yapılan kontroller sırasında bir hasar tespit edilmesi durumunda uçağa herhangi bir ekipman ya da araç yaklaştırılmamalıdır. Bununla birlikte, belirlenen hasar kayıt altına alınarak yetkili personele ya da hava yolu teknik personeline bilgi verilmelidir. Hasar tespiti durumunda yetkili personelin izni ile hasar tespitinin olmaması durumunda ramp sorumlusunun izni ile araç ve ekipmanlar uçağa yanaştırılmalıdır.

Uçak temizlik hizmetleri, uçuşunu tamamlamış ve yeni bir uçuşa hazırlanan uçak kabinleri, yolcu ve mürettebatın sağlıklı ve konforlu seyahat edebilmeleri için ulusal ve uluslararası standartlar, hava yolu işletmesinin talepleri ve hijyen kuralları doğrultusunda ramp hizmetleri kapsamında temizlenmektedir. Uçağa verilen hizmetlerin tümü ve uçağın yeni bir uçuşa hazır hale getirilmesi için çok kısıtlı bir süre olduğu düşünülerek, uçak temizliğine ayrılabilen sürenin en iyi şekilde yerine getirilmesi adına iyi bir temizlik planı yapılmalıdır. Bu planda uçak tipi ve büyüklüğüne göre personel sayısı, görev dağılımı ve kullanılacak temizlik ekipmanı belirlenmektedir. Hizmet sonunda belirlenmiş alanlar temizlenmiş, kabin içindeki ekipmanlar (battaniye, yastık, dergi, broşür vb.) olmaları gereken yerlerde, düzenli bir hale getirilmiş olmalıdır. Uçağın kargo kompartımanında taşınan yüklerden oluşacak sızıntı ve dökülmelerden dolayı kargo kompartımanının da temizlenmesi gerekebilmektedir. Bu durumda hava yolu işletmesinin talimatlarına uyulmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.

Su ve tuvalet hizmetleri, uçaklarda, yolcu ve kabin ekibinin kullanımı için temiz su depoları bulunmaktadır. Ayrıca uçakların tuvaletlerinden, lavabolardan ve galley’lerden gelen atık sular başka bir depoda tutulmaktadır. Uçak yeni bir uçuşa gitmeden önce boşalmış temiz su depolarının doldurulması; atık su depolarının boşaltılması ve temizlenmesi için verilen hizmetler, su ve tuvalet hizmetleri olarak adlandırılmaktadır. Su hizmeti: Uçağa ikmal edilecek tüm içme ve kullanma suları, ekip ve yolcuların hastalanmasına neden olabilecek kimyasallar ve mikro organizmalardan arındırılmış olmalıdır. Uçağın su sistemlerine giden su mutlaka içilebilir nitelikte olmalıdır.

Tuvalet hizmeti: Tuvalet hizmeti, tuvalet atıklarının hijyenik şekilde uçuş sonunda uçaktan uzaklaştırılması (temizlendiği), uçak tuvalet sisteminin basınçlı suyla yıkanması ve sonrasında tuvalet sıvısıyla tekrar doldurulması işlemlerinden oluşmaktadır.

Yakıt ikmal hizmeti, uçağa yakıt ikmal hizmeti, yer operasyon süreçlerinin en riskli kısmını oluşturmaktadır. Yakıt ikmali sırasında oluşabilecek emniyetsiz bir durumun yangın başlatma ihtimali çok yüksektir. Yakıt ikmali sadece yakıt işletmesinin yetkili personeli tarafından yapılmalıdır. Bununla birlikte yer hizmetleri personelinin de yakıt ikmali ve oluşturabileceği tehlikeler konusunda bilgili olması gerekmektedir. Ayrıca yer hizmetleri kapsamında verilen uçak yakıt ikmal kolaylıklarının zamanında uçak altında hazır bulunması da sağlanmalıdır. Uçağa, uçuş ekibi tarafından talep edilen yakıt miktarı kadar yakıt verilmelidir.

Gerekli durumlarda ya da hava yolu talebine göre verilen hizmetler, park halinde bulunan uçaklara; yolcuların indirilmesi/bindirilmesi, yükün boşaltılması/ yüklenmesi, uçağın temizlenmesi ve temiz su/tuvalet hizmetleri verilmesi dışında hava yolu işletmesinin talebi üzerine veya uçağın yapısında bulunan ekipmanın çalışmama durumuna göre bazı teknik teçhizatlar ile yer hizmetleri kapsamında çeşitli hizmetler verilebilmektedir. Bu hizmetlerin bazıları yer güç ünitesi (GPU, Ground Power Unit) hizmeti, motor çalıştırma ünitesi (ASU, Air Starter Unit) hizmeti, sıcak/soğuk hava ünitesi (ACU, Air Condition Unit) hizmeti, uçak buzlanma giderici / önleyici hizmeti ve uçağın park yerinden ayrılması olarak sıralanabilir.

Ramp Hizmetleri Emniyeti

Bir havaalanında yolcu terminal apronu ya da kargo terminal apronu gibi birden fazla apronun bulunması mümkündür. Ramp hizmetleri ise havaalanının apron/apronlarında verilmektedir. Apron bir havaalanının; hava araçları, kara(yer) araçları, ekipmanlar, dolly/bagaj arabaları ve personelin bir arada bulunduğu ve sürekli hareket içinde olduğu kısmını oluşturmaktadır. Dolayısıyla apronlar emniyet açısından yüksek risk taşıyan alanlardır. Sadece yer hizmetleri personeli değil, apronda yürütülen her türlü süreçte görevli personel meydana gelebilecek kaza riskleri konusunda bilgili olmalı ve tedbirli davranmalıdır. Ramp hizmetleri esnasında emniyet tedbirlerinin ihmal edilmesi, havaalanında yaşanabilecek kazalar nedeniyle yaralanmalara hatta ölümlere ve önemli maddi hasarlara neden olabilecektir. Yer hizmetlerinin verilmesi sırasında karşılaşılabilecek riskler aşağıda sıralanmaktadır. Bunlar:

• Türbin motorları ve pervanelerin oluşturduğu tehlikeler,
• Apron emniyet alanlarının ihlali,
• Yer hizmetleri araç ve ekipman kullanımından kaynaklanan tehlikeler,
• Yangın tehlikesi,
• Olumsuz hava şartlarındaki faaliyetlerdir.

Türbin Motorları ve Pervanelerin Oluşturduğu Tehlikeler: Türbin motorları çalışma prensibi gereği, motorun çalışması esnasında ön kısımdan çok miktarda hava çekilmektedir. Bu durum motorun ön kısmında bir alçak basınç (emme) alanı oluşturmaktadır. Çekim alanı olarak adlandırılan bu alandaki cisimlerin motor içine çekilme ihtimali de çok yüksektir. Çekim alanındaki emme gücü bir insanı motor için çekebilecek kadar büyüktür. Bu nedenle yer hizmetleri kapsamında uçağa hizmet vermek için uçak park pozisyonunda hazır bekleyen araç, ekipman ve personel, uçak park pozisyonuna girerken, belirlenmiş emniyet alanları içinde olmalıdır. Aksi takdirde motor içine çekilme ihtimalleri çok yüksektir. Bunun yanında taksi yollarında karşıdan karşıya geçen personel ve araçlar da uçakların çekim alanları konusunda ihtiyatlı olmalıdır.

Apron Emniyet Alanlarının İhlâli: Apronlar üzerindeki tahditli alanlar bazı çizgiler ve işaretlemelerle belirlenmektedir. Yer hizmetleri personeli bu tahditli alanlar konusunda bilgi sahibi olmalıdır. Apron üzerindeki uçak park alanında bulunan bu çizgiler, uçak park alanına giriş ve çıkışlarda araç, ekipman ve personelin ihlâl etmemesi gereken bölgeyi belirtmektedir. Bunun yanında farklı renklerde çizilmiş, kara araç yollarını gösteren emniyet çizgileri de bulunabilmektedir. Apron emniyet çizgileri mevcut olsun ya da olmasın yer hizmetleri personeli, araçları ve ekipmanı, hizmet sunumu esnasında operasyonel emniyet bölgesine ihlâl etmeyecek bir biçimde hareket etmelidir. Park etmiş ve motorları tamamen durmuş uçak etrafındaki operasyonel emniyet bölgesi içine girmeden ya da uçağa 5 metreden daha az olmayan bir mesafede tüm hareketli araçlar tamamen durdurularak, frenleme kontrolleri yapılmalıdır. Bu uygulama ile aracın ve ekipmanın uçağa yanaşması sırasında duramayarak uçağa çarpmasının önüne geçilmektedir. Operasyonel emniyet bölgesi içinde tüm araçlar ile ekipmanın hareket hızı, yürüme hızında olmalıdır.

Yer Hizmetleri Araç ve Ekipman Kullanımından Kaynaklanan Tehlikeler: Yer hizmetleri verilirken kullanılan tüm araç, gereç ve ekipman yalnızca gerekli eğitimi almış ve yetkilendirilmiş personel tarafından kullanılmalıdır. Araçlar sadece kullanım amacına ve kullanım el kitaplarındaki kurallara göre hizmet vermelidir. Araçların kullanımı esnasında taksi yapan uçakların, uçağa binen ya da uçaktan inen yolcuların hareket alanı ihlâl edilmemelidir. Uçakların ve yayaları geçiş önceliği olduğu unutulmamalıdır. Bunların yanı sıra yer hizmetleri faaliyetleri yerine getirilirken, ilgili araçların kullanımı esnasında ortaya çıkabilecek tehlikelerden kaçınılması için uyulması gereken genel emniyet kuralları aşağıda sıralanmaktadır. Bunlar;

• Yaralanmaları önlemek amacıyla tüm yerhizmetleri personelinin, yaptığı işe uygun koruyucu kıyafet, ayakkabı, eldiven ve diğer kişisel koruma ekipmanlarını giymiş/takmış olması gerekmektedir.
• Apronda görevli yer hizmeti personeli cep telefonu, çağrı cihazı, telsizler gibi taşınabilir elektronik cihazların kullanımı konusunda, yerel otoritelerin ve yer hizmetleri işletmesinin uygulamalarını dikkate almalıdır. İzin verilen taşınabilir cihazlar, pillerinin düşmemesi için cihaza özel ve uygun bir kılıf içinde taşınmalıdır.
• Apronda ya da aprondaki herhangi bir araç içerisinde si-gara içilmesi kesinlikle yasaktır.
• Kullanımda olmayan her aracın park frenleri çekilmiş olmalıdır. Park freni bulunmayan araçların tekerleklerine takoz konularak, hareket etmesi önlenmelidir.
• Ekipman ve araçlar mekanik olarak iyi durumda ve bakımları yapılmış olmalıdır. Arızalı araçlar ve ekipmanlar, üzerine “Hizmet Dışıdır” yazılı bir levha asılarak en kısa zamanda operasyon alanından uzaklaştırılmalı ve gerekli bakım/onarımın yapılması için ilgili yere götürülmelidir.
• Konveyörler, yükleyiciler, yolcu merdivenleri ve diğer ekipmanlar kullanılırken korkulukları kaldırılmış olmalıdır. Herhangi bir yer hizmetleri ekipmanı hareket ettirilmeden önce, etrafında yürünerek dış kontrolünün yapılması gerekmektedir. Yükselebilen ekipmanlar, yükseltilmiş biçimde apron içerisinde hareket ettirilmemelidir. Bu araçlar sadece uçağa hizmet verme aşamasında yükseltilmelidir.
• Bagaj ve yükler sadece bu amaç için tasarlanmış bagaj arabası, dolly gibi araçların üzerinde taşınmalıdır. Başka araçların üzerinde bagaj ve yük taşınmamalıdır.
• Bagaj arabaları yüklenirken ağır parçalar alta konulmalı ve yükler hareket sırasında düşmemeleri için düzgünce istiflenmeli, bagaj arabalarının yan bariyerleri kaldırılmalı ve gerekli emniyet tedbirleri alınmalıdır.
• Bagaj arabalarının ve dolly’lerin elle hareket ettirilmesi mümkündür. Ancak bu işlem esnasında yaralanmalara yol açmayacak şekilde dikkatli hareket edilmelidir.
• Herhangi bir yer hizmeti aracını kullanan operatörün, konumundan dolayı görüş alanının daralması ya da kaybolması halinde, mutlaka bu araca kılavuzluk edecek bir personel bulunmalıdır. Kılavuz personel emniyet mesafeleri konusunda doğru karar verebilecek eğitime ve tecrübeye sahip olmalıdır. Kılavuz personel her zaman aracı kullanan operatörün görüş alanında durmalıdır. Göz temasının kesilmesi durumunda ise araç operatörü derhal durmalıdır.
• Motorlu ekipmanlar, sürüş konumunda bir personelin olmaması durumunda çalışır durumda bırakılmamalıdır. Sadece araç dışında acil durdurma kumandaları bulunan ve bu kumandalara kolayca ulaşabilecek bir personelin olması durumunda araç çalışır şekilde bırakılabilir.
• Personel, yüklerin uçağa yüklenmesi ya da boşaltılması esnasında kullanılan konveyör kayışı üzerinde yürümemeli ya da durmamalıdır. Yükleyicilerin (ULD yükleyicisi vb.) hareketli platformu üzerinde yukarı çıkılmamalı ya da aşağı inilmemelidir. Yer hizmetleri araçlarında sadece oturma yeri sayısı kadar personel taşınmalıdır. Bunun dışında başka şekilde personel taşınmamalıdır. Uçak ya da taşıma ekipmanları yüklenirken; yük, palet ya da konteynırın hareket etmesi nedeniyle, personelin sıkışma tehlikesi olmadığından emin olunmalıdır.
• Bagaj arabalarıboşaltılırken yan bariyerleri dikkatli bir şekilde indirilmelidir. Dikkatsizce ya da zamanından önce indirilen bariyerler, bagajların devrilerek düşmesine ve personelin yaralanmasına neden olabilmektedir. Uçak yolcu kabini ya da kargo kompartımanına giriş ve çıkışlarda, dikkatli davranılmalı ve sadece gerekli emniyet tedbiri alınmış ekipman kullanılmalıdır. Hareketsiz olsalar dahi birbiriyle bağlanmış bagaj arabaları, römorklar veya dolly’ler arasından hiçbir personel geçmemelidir.
• Apronda görevli her personel, çalışma alanında tespit ettiği her FOD’yi toplayarak uygun çöp ya da FOD kutularına atmalıdır.
• Hareketsiz olsalar dahi birbiriyle bağlanmış bagaj arabaları, römorklar veya dolly’ler arasından hiçbir personel geçmemelidir.
• Uçağa teslim edilen tek parça bagajın azami ağırlığı, yerel otoritelerce ya da hava yolu işletmeleri tarafından farklı bir düzenleme yapılmamış ise 32 kg’dan fazla olmamalıdır. 23 kg ya da daha ağır olan tüm bagaj ve yükün üzerine “ağır” etiketleri takılmış olmalıdır. Ağır bagajların taşınması esnasında personelin dikkatli olması gerekmektedir.

Yangın Tehlikesi: Ramp hizmetlerinin verildiği apronlar; yakıt ikmali, uçak yakıt depoları havalandırmalarından çıkan yakıt buharı, çalışan uçak ve araç motorları, aşırı ısınmış uçak iniş takımları ya da elektrikli sistemlerden dolayı yangın çıkma ihtimali bulunan alanlardır. Bu nedenle apronlarda yangına karşı tedbir alınmalıdır. Yangın önleme tedbirleri, çıkmış bir yangınla mücadeleden daha önemli ve sonuçları itibarıyla çok daha ekonomiktir. Yangından korunma ve yangını önleme için alınması gereken tedbirler aşağıda sıralanmaktadır.

• Apron üzerinde, araç ve ekipmanların içinde çöp birikmesine izin verilmemelidir. Operasyon alanı temiz ve bakımlı tutulmalıdır. Çöpler uygun kutulara ya da konteynırlara atılmalıdır.
• Yangından kuşkulanılması durumunda ya da yangın fark edildiğinde derhal ilgili birimlere haber verilmelidir. Elektrikli araçlar ve diğer elektrik tesisatı arızaları hemen giderilmelidir. Arızalı elektrik sistemleri, kısa devre yaparak yangın çıkmasına sebep olabilmektedir.
• Yangınla mücadele ekipmanlarının, yangın alarmlarının ve acil durum şalterlerinin yerleri tüm personel tarafından bilinmelidir. Ayrıca bu alanlara erişimi güçleştirecek hiçbir engel bulunmamalıdır.
• Park halindeki bir uçakta yangın fark edilmesi durumunda, uçakta bulunanlara derhal haber verilerek uçağın tahliye edilmesi sağlanmalıdır. Yer hizmetleri araç ya da ekipmanlarında yangın çıkması durumunda, derhal araç üzerinde ya da apronda mevcut bulunan yangın söndürücüler ile yangın kontrol altına alınmalı ve araç en kısa zamanda uçak/uçaklardan ve diğer araçlardan uzaklaştırılmalıdır.
• Tüm apron personeli mobil yangınla mücadele ekipmanlarını tanımalı ve kullanılması konusunda eğitimli olmalıdır.

Olumsuz Hava Şartlarındaki Faaliyetler: Havaalanlarındaki apron gibi açık havada faaliyet gösterilen tüm çalışma alanları olumsuz hava şartlarından etkilenmektedir. Bir havaalanı apronunun maruz kalabileceği olumsuz hava şartları coğrafik duruma göre farklılık göstermektedir. Bazı havaalanlarında sıklıkla kar yağışı ve buzlanma ile karşı karşıya kalınırken bazı havaalanlarında kar ve buzlanma ile hiçbir zaman karşılaşılmamaktadır. Yer hizmetleri işletmeleri, hizmet verdikleri havaalanlarının (coğrafik) durumuna göre karşılaşılabilecek olumsuz hava şartlarında operasyonlarını nasıl yürüteceklerine dair bir planlama yapmalıdır. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği, IATA operasyonlar esnasındaki olumsuz hava şartlarını Havaalanı Yer Hizmetleri El Kitabında aşağıdaki gibi ele almaktadır.

• Şiddetli rüzgâr: Hızı 75 km/saat’i aşan rüzgârın olması.
• Şimşek/Yıldırım: Buluttan buluta şimşek ya da bulutlardan yere yıldırım aktivitelerinin olması.
• Düşük görüş: Yağmur, kar, kum fırtınası ya da sisten dolayı görüş mesafesinin 800 m’nin altına düşmesi.
• Kar ve Buzlanma: Harekât alanı üzerinde kar bulunması ve /veya buzlanma oluşması; yüzey sıcaklığının düşmesi ya da rüzgârın etkisiyle harekât alanının buzlanmaya başlaması.
• Kuvvetli yağmur: Sert yüzeylerden sıçrayan ve uçak kapıları girişinde, yerde ve yer hizmetleri ekipmanları üzerinde hızla su birikintisi oluşturan ve/veya görüşü düşüren yağmur yağışının olması.

Uçuş Operasyon Hizmetleri

Yer hizmetleri bir sistem olarak bir birleriyle bağlantılı faaliyet alanlarından oluşmaktadır. Temel olarak bir uçağın hizmet verilen havaalanına gelişi öncesinde başlayan ve o havaalanından ayrılışına kadar ihtiyaç duyduğu tüm hizmetlerin koordinasyonu uçuş operasyon hizmetleri ile sağlanmaktadır. Uçuş operasyon (harekât) hizmetleri kapsamı literatürde, mevzuatta ve uygulamada farklılık göstermektedir. Uçuş operasyon hizmetlerinin Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün yer hizmet türlerini ve detaylarını belirlediği Havacılık Talimatı’na (SGHM, 2017) göre, genel olarak aşağıdaki gibi ele alınması mümkündür.

• Uçuş öncesi hizmetler
• Her bir uçuş öncesinde uçuş güzergâhı ile ilgili meteorolojik ve hava seyrüsefer bilgilerinin toplamak ve uçağın pilotuna ulaştırmak,
• Uçuş koşullarını analiz etmek ve hava yolunun talimatlarına ve sağladığı verilere uygun olarak, uçuş hareket planını hazırlamak ya da hazırlanmasını temin etmek,
• Hava Trafik Servisi (ATS) uçuş planını hazırlatmak ve ilgili birimlere mesaj yoluyla iletilmesini sağlamak,
• Uçuş ekibine bilgi (brifing) vermek,
• İlgili yer hizmetleri birimlerine gerekli ağırlık ve yakıt bilgilerini vermek.
• Uçuş esnasındaki hizmetler
• Alınan mesajlar ve durum raporlarına göre uçuşun ilerleyişini takip etmek,
• Uçuş esnasındaki herhangi bir aksaklık durumunda hava yolu talimatlarına (yazılı veya sözlü) uygun olarak gerekli tedbiri almak,
• Gecikme, rota değiştirme, motor arızası vb. gibi uçuş güzergâhına yönelik her türlü durumu hava yolu talimatlarına göre kaydetmek ve ilgili birimleri haberdar etmek,
• Haberleşmenin kesilmesi ya da uçağın güvenliği gibi herhangi bir acil durumda gereken işlemleri yapmak ve ilgili birimleri haberdar etmek.
• Uçuş sonrası hizmetler
• Gelen uçağın ekibinden uçuş ile ilgili bilgileri almak,
• Bu bilgileri ve gerekli dokümanları ilgili birimlere ulaştırmak,
• Uçuş ekibi hizmetleri
• Hava yolundan temin edilen uçuş ekibi programını ilgili birimlere iletmek,
• Uçuş ekibinin terminal binasına ulaşımını sağlamak,
• Hava yolunun isteği üzerine uçuş ekibi yatıları için otel rezervasyonu yapmak ve uçuş ekibinin otele ulaşımını sağlamak,
• Uçuş ekibinin otelden havaalanına ulaşımını sağlamak,
• Uçuş ekibinden herhangi birinin uçuşa gelememesi durumunda hava yolunu bilgilendirmek.