Ünite 8: Kargo, Posta ve Diğer Yer Hizmetleri

Giriş

Yer hizmetleri temsil, yük kontrolü ve haberleşme, birim gereçlerinin kontrolü, yolcu trafik, kargo ve posta, ramp, uçak temizlik, yakıt ve yağ, uçak hat bakım, uçuş operasyon, ulaşım, ikram, gözetim ve yönetim ile uçak özel güvenlik hizmet ve denetimi olarak ele alınmaktadır.

Kargo ve Posta

Havaalanlarında sadece yolcu, sadece kargo veya her ikisinin birden taşımacılığı yapılabilmektedir. Kargo taşımacılığı yapılan havaalanlarında uygun depolama alanları, gümrük hizmetleri, kargonun güvenliği için gerekli ekipman ve tesislerin olması gerekir.

Kargo, hava yolu le yolcu bagajı ve posta dışında bir konşimento (tasıma sözleşmesi) ile taşınan yüklere denir. Kargo gönderme işini genellikle kargo acentesi yapmaktadır. Kargonun hava yolu ile taşınması, gönderici ile kargo taşımacılığı yapan işletme arasında imzalanan “hava yolu kargo taşıma senedi” diğer adıyla hava yolu konşimentosu çerçevesinde yerine getirilir. IATA kurallarına göre kargo acentesinin kargoyu hava yolu işletmesine teslim etmeden önce yapması gerekenler;

• Paketlenmesi
• İşaretlenmesi
• Belgelendirilmesi
• Adreslenmesi
• Etiketlenmesi

Tehlikeli maddeler için yukarıdakilere ek olarak

• Kargonun mevzuatta belirtildiği üzere tanımlanması
• IATA tehlikeli maddeler düzenlemesine uygun olduğunu belirten uygunluk belgesinin alıcıya veya göndericiye imzalatılması

Kargoya benzer şekilde postanın hava yolu ile taşınmasından ülkenin posta teşkilatı sorumludur;

• Muhafaza altına alınması
• Etiketlenmesi
• Belgelendirilmesi gibi sorumlulukları ülke posta işletmesi yerine getirmelidir.

Hava yolu ile taşınan kargolar genel ve özel olmak üzere iki ana grupta ele alınır. Taşınması ve depolanması sırasında özel bir işlem gerekmeyen kargolara genel kargo denirken, özel işlemler gerektiren kargolara da özel kargolar denir. Özel kargolar aşağıdaki gibi sınıflandırılır;

• Tehlikeli maddeler içeren kargo
• Kargo olarak taşınan canlı hayvan
• Bozulabilir kargo
• Islak kargo
• Ağır kargo
• Kıymetli kargo
• Kargo olarak taşınan cenaze

Kargo ve Posta Hizmetleri

Kargo hizmetleri temel olarak; kargonun uçağa yüklenmek üzere kabulü, ULD kontrolü, kargonun uçağa yüklenmesi ve uçaktan indirilmesi olarak özetlenebilmektedir. Yer hizmetleri işletmeleri aynı zamanda kargonun belirli bir zaman için depolanması, çalınması ya da hasara uğramasına karşı uygun tedbirlerin alınması ve gümrük ile ilgili işlemlerinin yapılabilmesi için depo ve hizmet kolaylıklarını da sağlamak durumundadır. Kargonun uçuş güzergâhında bulunan bir ara noktada, son varış havaalanına ulaştırılması amacıyla, taşındığı uçaktan indirilerek başka bir uçağa yüklenmesi işlemi kargo transferi, bu tür kargolar ise transfer kargo olarak adlandırılmaktadır.

Uçak kargo kompartımanı kapılarının açılması uçağın tipine göre kapının çevresi kontrol edilerek yer hizmetleri görevlisi tarafından yapılmalıdır.

İçerisinde kargo olan uçağın park alanına gelmesi sırasında kargo işlemleri için yer hizmetleri personelinin uçak başında hazır bulunması gerekir.

Kargonun uçağa yüklenmesinden önce kompartımanda bulunan ve indirilmesi gereken tüm kargo ve postalar indirilmelidir, sadece transit kargo/posta ve uçağın teknik donanımları kalmalıdır. Ayrıca önceki kargolardan kalan atık varsa rapor edilip temizletilmelidir.

Kargo işlemler ile ilgili personel, uçağa yüklenmek üzere depodan çıkartılacak kargoların konşimentolarını kontrol ederek, kargo manifestosunu hazırlamaktadır. Kargo manifestosu, konşimento le birlikte bir kopyası uçuş ekibine teslim edilmesi gereken dokümanlardan birini oluşturmaktadır. Kargo konşimento ve manifestolarının hazırlanmasından ve gerekli yerlere dağıtımının yapılmasından, hava yolu işletmesi ya da onun adına hizmet veren yer hizmetleri işletmesi sorumludur.

Kargo ve posta uçağa yanaştırılmış uygun yükleme araçları ile yüklenir. Bu yükleme işlemi uçuş operasyon personeli tarafından hazırlanan plana göre yapılır. Yüklenen kargoların yerlerinden kaymamaları için sabitlenmeleri gerekmektedir. Kargo kompartımanının kapıları yükleme işlemi bittikten sonra vakit kaybetmeden kapatılmalıdır ve kapıların üzerindeki kilit mekanizmalarının düzgün çalıştığından emin olunmalıdır.

Özel kargo, uçak kargo kompartımanına üzerinde etiket ve işaretlemeye uygun olarak yerleştirilmelidir. Uçağa yüklenen tüm özel kargolar sorumlu pilota bildirilmelidir.

Tehlikeli maddeler içeren kargoların hava yoluyla taşınması için tüm gereklilikler IATA tehlikeli maddeler el kitabında tanımlanmıştır. Yükleme işlem sırasında tehlikeli madde içeren kargo, tasıma talimatına uygun bir biçimde uçak park pozisyonuna ulaştırılmalıdır. Yüklenen tehlikeli madde içerikli kargonun herhangi bir taşıma talimatının bulunmadığı durumlarda ise kargo, depolama alanından uçak içerisine yüklenene kadar özenle taşınmalı, atılmamalı ve sürüklenmemelidir. Tehlikeli madde içeren kargolar, IATA DGR gereklilikler doğrultusunda diğer yüklerden ayrı bir alana (ayırma mesafesi dikkate alınarak) yüklenmelidir.

Hava yolu le taşınan her türlü canlı hayvan, IATA Canlı Hayvan Düzenlemeler el kitabında belirtilen uygun bir tasıma kutusu (kafes) içinde tek basına taşınmak zorundadır. Tasıma kutusu (kafes) üzerinde aşağıda belirtilen etiketlemelerin de canlı hayvan göndericisi tarafından yapılmış olması gerekmektedir:

• Canlı Hayvan Etiketi
• Konumlandırma Etiketi
• Sıcaklık Uyarı Etiketi
• Varsa Beslenme Talimatı

Bozulabilir kargo, özel şartlar sağlanamadığı durumda, mevcut durumunu koruyamayan, doğal özelliklerin ya da kalitelerin kaybeden maddeler içeren kargolardır. Hava yolu işletmesinin bozulabilir kargoyu kabul edebilmesi - için kargonun, ulaştırılacağı noktaya kadar bozulmasını önleyici koşulları sağlaması gerekmektedir.

Sıvı içeren ya da tehlikeli maddeler sınıfına girmeyen, ancak içeriği nedeniyle sıvı üretebilen kargolar, ıslak kargo olarak adlandırılmaktadır. Islak kargolar, diğer kargolar le birlikte (aynı ULD içinde) taşınamazlar. Islak kargoların konuldukları kaplar su geçirmez ve uygun paketlenmiş olmalıdır. Üzerine mutlaka pozisyon işareti (yön etiketi) “Bu Taraf Yukarı (s Way Up)” konulmalıdır.

Hava yolu taşımacılığında tek bir parçası 150 kilogramı aşan tüm kargolar ağır kargo olarak adlandırılmaktadır. Bu kargoların uçağa yüklenmesinde ve uçaktan boşaltılmasında özel ekipmanlar kullanılması gerekebilmektedir. Ağır kargoların paketlenmesi durumunda, paketlerin taşıma işlem boyunca tahrip olmadan, sağlam kalabilecek durumda olmaları sağlanmalıdır.

Altın, elmas, platin, banknot (kâğıt para), hisse senetler gibi kıymetler ve bir kilogramının değer 1000 USD (Amerikan Doları) ve üzerinde olan kargolar, kıymetli kargo olarak adlandırılmaktadır. Kıymetli kargoların taşınmaları esnasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, güvenliklerinin sağlanmasıdır.

Hava yolu ile taşınan cenazeler de özel kargo olarak değerlendirilmektedir. Cenaze gönderimlerindeki iç koruyucu kaplar su ve hava geçirmez nitelikte, ceset torbası gibi esnek materyallerden ya da kursun ve çinko gibi sert materyallerden yapılmış olmalıdır. Uçağa yüklenen cenaze üzerine başka yükler konulmamalıdır.

Diğer Yer Hizmet Türleri

Uçak işleticisinin faaliyetlerin kolaylaştırmak için, hava yolu adına gerekli ödemelerin yapılması, uçağın faaliyetlerle ilgili taraflarla irtibat kurulması ve bilgi verilmesi, gerekli izinlerin alınması gibi hizmetler, temsil hizmet olarak adlandırılmaktadır.

Yer hizmetler kapsamında sunulan ve hava yolu işleticisine ait olan ULD’lerin çalınması, kaybolması ve hasar görmesinin önlemesi, depolanması için uygun önlemler alınmasına ilişkin hizmetler ULD’lerin kontrolü olarak adlandırılmaktadır.

Hava yolunun uçaklarına verilen yer hizmetlerin gözetmek ve koordine etmek, uçak işleticisinin ihtiyaçlarına uygun olarak, yabancı tescilli hava yolu işletmelerinin yerel usullere göre yönetim fonksiyonlarının tümünü ya da bir kısmını yerine getirmek gibi hizmetler, gözetim ve yönetim hizmetlerin oluşturmaktadır.

Herhangi bir uçağın, üretilmesinden itibaren hizmetten kaldırılmasına kadar geçen süre içinde; y çalışır, temiz ve uçuşa elverişli bir durumda tutulabilmesi amacıyla yapılan işlemlerin tümü bakım faaliyetleri kapsamındadır. Uçağın her kalkışından önce bazı teknik kontrollerden geçmesi gereklidir. Bu kontroller uçak hat bakım hizmet olarak adlandırılmaktadır.

Yolcu, bagaj, kargo ve postanın havaalanına ulaşımı ve havaalanı tesisler arasında taşınmasını sağlamak için verilen hizmetler ulaşım hizmetleri olarak adlandırılmaktadır İ

İstisnalar olmasına karşın, havacılık sistemindeki hemen hemen tüm süreçler ulusal ve uluslararası düzenlemeler doğrultusunda yürütülmektedir. Bu istisna hizmet türlerinden birini ikram hizmetleri oluşturmaktadır. Hava yollarının ticari uçuş gerçekleştirmesi için yolcusuna ikram hizmetinde bulunması gibi bir zorunluluk bulunmamaktadır.

Havaalanı güvenlik hizmetlerinden ayrı olarak uçak işleticisinin isteği üzerine, yer hizmetleri kapsamında, uçak özel güvenlik hizmeti ve denetim hizmetleri de verilebilmektedir. Bu hizmetler uçağa alınacak yolcuların, ikramın, bagajın, kargonun güvenlik kontrolünün sağlanması yoluyla uçağa alınacak bireylere ya da yüklere yönelik olabileceği gibi uçak içi temizliği esnasında güvenlik tedbirlerinin alınması yoluyla doğrudan doğruya uçağın korunmasına yönelik hizmetler de olabilmektedir.