Sağlık Bilimlerinde Ve Yönetiminde Etik Final 3. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıda verilen Türk hukukunda ötanazi ile ilgili hangi ifade yanlıştır?
Yaşam hakkı doğumdan önce başlar ve ölümle neticelenir. |
Türk Ceza Kanunu’nda bireyin kendi talebi üzerine öldürülmesini ayrı suç olarak düzenleyen bir |
Yaşama hakkı Anayasa ile güvence altına alınmıştır ve Anayasa’mızın 1. maddesidir. |
Ötanazi sonucu ölüm gerçekleştiğinde, gerek rıza ve talep üzerine gerekse iyilik hissiyle işlenmiş olsun kasten adam öldürme suçuna ilişkin hükümler devreye girer. |
Anayasa’nın 56. maddesi olan Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması başlıklı kanunda ise herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğu, bunu sağlama hususunda devlete sorumluluklar yüklenmektedir. |
Yaşam hakkı doğumdan önce başlar ve ölümle neticelenir. Türk hukukunda bireyin kendi yaşamını sonlandırma kararını bir başkasının eline bırakması yasaktır. Türk Ceza Kanunu’nda bireyin kendi talebi üzerine öldürülmesini ayrı suç olarak düzenleyen bir madde yoktur. Ötanazi sonucu ölüm gerçekleştiğinde, gerek rıza ve talep üzerine gerekse iyilik hissiyle işlenmiş olsun kasten adam öldürme suçuna ilişkin hükümler devreye girer. Yaşama hakkı Anayasa ile güvence altına alınmıştır. Anayasa’mızın 17. maddesidir. Anayasa’nın 56. maddesi olan Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması başlıklı kanunda ise herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğu, bunu sağlama hususunda devlete sorumluluklar yüklenmektedir. Doğru cevap C' dir.
2.Soru
Tıp, hukuk, felsefe, din bilimi, psikoloji, sosyoloji ve politika gibi değişik disiplinler arasında kalan konuları içeren, belirtilen disiplinlerin uzmanları tartışmalara
katkı sağladığı alan aşağıdakilerden hangisidir?
Akademik etik |
Bilimsel etik |
Biyomedikal |
Tıp |
Sağlık |
Biyomedikal; tıp, hukuk, felsefe, din bilimi, psikoloji, sosyoloji ve politika gibi değişik disiplinler arasında kalan konuları içerdiğinden, belirtilen disiplinlerin uzmanları tartışmalara katkı sağlamaktadır.
3.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bir sağlık kurumunun verimli şekilde çalışmasını sağlayan unsurlardan biridir?
Hastane için gerekli mal ve malzemenin alınması, depolanması ve dağıtımının sağlanmaması |
Hastane binasının, eşyaların ve cihazların tıbbi gerekliliklere göre hazır tutulması, gerekli bakım-onarımlarının zamanında yapılmaması |
Gerekli güvenlik önlemlerinin alınmaması |
İdari birimlerin görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmemesi ve buna göre idare edilmemesi |
Bağlı bulunduğu Sağlık ve Sosyal Güvenlik Bakanlığındaki hukuki ve mali zorunluluklarının zamanında yerine getirilmesi |
Kurumun en verimli şekilde çalışmasını sağlamak için; • Hastane için gerekli mal ve malzemenin alınması, depolanması ve dağıtımının sağ- lanması, • Hastane binasının, eşyaların ve cihazların tıbbi gerekliliklere göre hazır tutulması, gerekli bakım-onarımlarının zamanında yapılması, • Gerekli güvenlik önlemlerinin alınması, • İdari birimlerin görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi ve buna göre idare edilmesi, • Kurumun periyodik çalışma düzenlerinin vaktinde ve doğru bir şekilde hazırlanarak organisazyonun aksamadan yürümesinin sağlanması, • Hastanenin mevcut durum analizlerinin yapılması ve geleceğe yönelik ihtiyaçların saptanması ve gerekli işlemlerin yapılması, • Bulaşıcı hastalık durumlarının ve ölümlerin, kurumun bağlı bulunduğu sağlık amirine günü gününe ayrıntılı şekilde bildirilmesi, • Bağlı bulunduğu Sağlık ve Sosyal Güvenlik Bakanlığındaki hukuki ve mali zorunluluklarının zamanında yerine getirilmesi gibi sorumluluklarla yükümlüdür.
4.Soru
_____; aile, sosyal ve kültürel çevre, kişilik, beslenilen bilgi kaynakları ve bunları kişinin algılayış ve yorumlayışı ile zaman içinde oluşarak, bireyin hayata bakışını, olaylara, kişilere ve kendisine yaklaşım şeklini belirler.
Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yeri aşağıdakilerden hangisi doğru olarak tamamlar?
Değerlerin çatışması |
Kişisel değerler |
Çıkar çatışması |
Değerler örgüsü |
Eleştirel düşünme |
Kişisel değerler; aile, sosyal ve kültürel çevre, kişilik, beslenilen bilgi kaynakları ve bunları kişinin algılayış ve yorumlayışı ile zaman içinde oluşarak, bireyin hayata bakışını, olaylara, kişilere ve kendisine yaklaşım şeklini belirler.
5.Soru
Bu değerlendirmeye göre, tıbbi eylemin yanı sıra insanın canlı doğayla ve çevreyle olan etkileşimlerindeki değer sorunlarının da konu edildiği disiplinler arası bir akademik alan aşağıdakilerden hangisidir?
Biyomedikal etik |
Biyoetik |
Tıp etiği |
Bilim etiği |
Kamu etiği |
Biyoetik, bir değerlendirmeye göre, tıbbi eylemin yanı sıra insanın canlı doğayla ve çevreyle olan etkileşimlerindeki değer sorunlarının da konu edildiği disiplinler arası bir akademik alandır. Farklı bir yaklaşımla biyoetiği, tıbbi araştırmalarda dürüstlük, koruyucu hekimlik, sağlık politikaları, sağlık ekonomisi gibi genel ve toplumsal yanı ağır basan konular çerçevesinde beliren etik sorunlara yönelen bir alan biçimde betimlemek de olanaklıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.
6.Soru
- Kişisel ve tıbbi bilgilerin şifreli bir bilgisayarda korunacağı
- Biyolojik örneklerin kodlanarak saklanacağı
- Kişisel ve tıbbi bilgilerin iş yeri, eğitim kurumu ve sigorta şirketi gibi üçüncü şahıslara aktarılmayacağı
- Alınan örneklerin süre kısıtlaması olmaksızın saklanacağı
Hacettepe Üniversitesi Biyobanka Bilgilendirilmiş Onam Formunun “Kişisel Bilgilerin Korunması” başlığı altında hangileri yer alır?
I, II, III ve IV |
II, III ve IV |
I ve IV |
II ve III |
I, III ve IV |
Örnekleme yapılacak olan hasta/hasta yakınlarına klinisyen tarafından gerekli açıklamalar yapılarak aydınlatılmış onamları alınmakta, “Bilgilendirilmiş Onam Formu” imzalatılmaktadır. Hacettepe Üniversitesi Biyobanka Bilgilendirilmiş Onam Formunun “Kişisel Bilgilerin Korunması” başlığı altında,
• Kişisel ve tıbbi bilgilerin şifreli bir bilgisayarda korunacağı ve bu bilgisayara erişimin sadece yetkilendirilmiş biyobanka çalışanları tarafından mümkün olduğu,
• Biyolojik örneklerin kodlanarak saklanacağı; bireyi tanımlayıcı kişisel bilgilerin (isim soyadı gibi kimlik bilgileri) laboratuvar çalışmalarında ve araştırma sonuçlarının çıktılarında kullanılmayacağı,
• Kişisel ve tıbbi bilgilerin iş yeri, eğitim kurumu ve sigorta şirketi gibi üçüncü şahıslara aktarılmayacağı ve örneklerin gönüllülük esasına dayalı olarak toplanacağı, ticari bir karşılığının olmadığı,
• Alınan örneklerin süre kısıtlaması olmaksızın saklanacağı belirtilmektedir. Doğru cevap A' dır.
7.Soru
Etik karar verme modelindeki seçilen kararın değerlendirilmesi aşamasında aşağıdakilerden hangisi yapmalıdır?
Karar verici, ‘aynı durumla karşılaşan bir diğer meslektaşına aynı kararı tavsiye edebilir mi?’ sorusunu sorarak evrensellik testini uygulamalıdır. |
Bir karara varmadan önce konuyla ilgili en yeni literatür gözden geçirilmelidir. |
Tecrübeli profesyonellerin görüşleri alınmalıdır. |
Doğruluk, adalet, yararlılık, zarar vermeme ve özerklik gibi etik ilkeler dikkate alınmalıdır. |
Yardım edebilecek ulusal kuruluşlara başvurulmalıdır. |
Seçilen kararın yeni etik ikilemler yaratmayacağından emin olunmalıdır. Verilen bir kararın uygun olup olmadığının basit üç kavramlık bir test ile anlaşılabilmektedir.
- Adalet testini uygulayarak; karar verici benzer bir durumda başkaları içinde aynı şekilde adalet duygusuyla karar verebilir mi?
- Tanıtım testi; karar verici kararı doğrultusunda sergilediği davranışın basında yer almasını isteyebilir mi?
- Evrensellik testi; karar verici aynı durumla karşılaşan bir diğer meslektaşına aynı kararı tavsiye edebilir mi?
Diğer seçenekler etik ikilemle karşı karşıya gelindiğinde izlenecek yollardır.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi hastalara ve topluma ilişkin etik konularda yer alan "bilgi uçurma"nın "açıkça yasa dışılık" türünün örneği değildir?
Hükûmete sahte bilgi verilmesi bilgisinin uçurulması |
Denetçilerin kandırılması bilgisinin uçurulması |
Kamu sağlığının bozulduğu bilgisinin uçurulması |
Müfettişlere rüşvet verilmesi bilgisinin uçurulması |
Bilerek iş kanunlarının çiğnenmesi bilgisinin uçurulması |
Açıkça yasa dışılık, kanun bilerek ihlal edildiğinde olur. Buna örnek olarak, hükûmete sahte bilgi verilmesi, müfettişlere rüşvet verilmesi, denetçilerin kandırılması, bilerek iş kanunlarının çiğnenmesi, ırk veya cinsiyet yüzünden istihdamda ayrımcılık yapılması ve tehlikeli atıkların uygunsuz bir biçimde ortadan kaldırılması konusundaki bilgilerin uçurulması verilebilir.
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi güvenlik protokolleri ile ilgili değildir?
Aydınlatılmış onam ilkesi ile ilişkilendirilmeli |
Standartların uygulanabilirliği sağlanmalıdır. |
Güvenlik ve gizlilik politikaları ekonomik olarak desteklenmelidir. |
Mutlaka sistemin güvenlik bariyeri olmalıdır. |
Türkiye Psikiyatri Derneğinden onam almalıdır. |
Güvenlik protokolleri, aydınlatılmış onam ilkesi ile ilişkilendirilmeli, standartların uygulanabilirliği sağlanmalı, güvenlik ve gizlilik politikaları ekonomik olarak desteklenmeli ve mutlaka sistemin güvenlik bariyeri olmalıdır. Doğru cevap E' dir.
10.Soru
T.C. Sağlık Bakanlığının, bakanlığın tüm personelinin, kurum ve bina bilgileri, malzeme bilgisi ve özel sağlık kuruluşlarının izlendiği sisteme ne denir?
Dijital Hastane |
Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS) |
Medula |
Mobil Tıp |
E-Sağlık |
Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS): T.C. Sağlık Bakanlığının, bakanlığın tüm personelinin, kurum ve bina bilgileri, malzeme bilgisi ve özel sağlık kuruluş- larının izlendiği sistemdir.
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Latince “kıymetli olmak” veya “güçlü olmak” anlamlarına gelen “valere” kökünden türetilmiş kavramdır?
Ödev |
Erdem |
Amaç |
İlke |
Değer |
Değer
12.Soru
Hasta hakları ile ilgili ilk resmî bildirge kaç yılında, nerede ortaya çıkmıştır?
1919- Berlin Mahkemelerinde |
1923- Weimar Mahkemeleri |
1932- Paris Mahkemeleri |
1947- Nuremberg Mahkemeleri |
1949- Marsilya Mahkemeleri |
Alman Nazi hekimler tarafından kobay olarak kullanılarak insanlık dışı tıp deneylerine maruz bırakılmışlardır. Hasta hakları ile ilgili ilk resmî bildirge 1947 yılında Nuremberg mahkemelerinde ortaya çıkmış ve hekimlere tıbbi işlemleri uygulamadan önce hastanın bilgilendirilmiş onamının alınması yükümlülüğü getirilmiştir.
13.Soru
Aşağıdakilerden hangisi biyomedikal etik dikkate alınarak “autonomous” kelimesini tanımlamaktadır?
Özerklik |
Otonim |
Bağsız |
Etkileşimsiz |
Bireysel |
Özerklik
14.Soru
İnsanlara hayatları sırasında rehber olan ve böylelikle de onlara kullanacakları normları sağlayan etik türü aşağıdakilerden hangisidir?
Betimleyici Etik |
Tıp Etiği |
Uygulamalı Etik |
Meta-Etik |
Normatif Etik |
“Normatif ” kelimesi, norm kelimesinden gelmektedir. Norm, yargılama ve değerlendirmelerin kendisine göre yapıldığı ölçüt; uyulması gerekli olan kural olarak tarif edilebilir. Normatif etik ise, insanlara hayatları sırasında rehber olur ve böylelikle de onlara kullanacakları normları sağlar. Doğru cevap E'dir.
15.Soru
Ötanazi ilk kim tarafından kullanılmıştır ?
Francis Bacon |
Stedman |
E.Forgue |
Hüsrev Hatemi |
Hanzade Doğan |
Doğru seçenek A şıkkıdır. İlk kez Francis Bacon tarafından kullanılan ötanazi (eu: güzel; tanasium: ölüm) güzel ölüm, iyi ölüm, kolay ölüm, rahat ölüm, acısız doğal ölüm, tatlı ve acısız ölüm manasına gelir.
16.Soru
Etik ve tıbbi sorunların yaygınlaştığı en önemli alan hangisidir?
Görüntüleme sistemleri |
Akademik çalışmalar |
Sosyal medya |
Mobil uygulamalar |
Hastaneler |
İletişim alanına dair etik ve tıbbi sorunların yaygınlaştığı, bugün de sık sık üzerine konuşulan en önemli alan, yeni iletişim teknolojileri bağlamında “sosyal medyadır”. Sosyal medya ve kişiselleştirilmiş iletişim her bir bireyin tek tek topluluk medyasına katılmasına olanak tanıdığı için özgürleştirici bir alan açarken, topluluğun bilgilerini kamusallaştırdığı ve veri aktarımındaki sızmaları kolaylaştırdığı için de kısıtlayıcı ve ihlal edici bir özellik göstermektedir. Bu durumun tıbbi ve bilimsel alandaki yansıması ise, sosyal medya kullanımının tıbbi anlamda hassas grupları daha da fazla mahrum bırakmasıdır. Engelliler, kadınlar, hastalar, çocuklar ve birçok dezavantajlı grubun sosyal medyadaki temsili, nefret söylemine maruz kalmaları, hastalık ve dezavantaj gibi özel konumlarının deşifre edilmesi, sosyal medyada etik ile ilgili düzenlemeleri yeniden düşünmeyi gerektirir. Doğru cevap C'dir.
17.Soru
DNA dizilerinin bilgisayar aracılığıyla işlenmesi, aranması ve analizi ile uğraşan bir bilim dalına .......................denir.
Yukarıda bırakılan boşluğa hangisi gelmelidir?
Farmakoloji |
Fizyoloji |
Genotoloji |
Biyoenformatik |
Genetik |
Yaşanan tüm bu gelişmeler, biyoenformatik kavramını gündeme getirmiştir. Biyoenformatik, DNA dizilerinin bilgisayar aracılığıyla işlenmesi, aranması ve analizi ile uğraşan bir bilim dalıdır. Bilgisayar bilgi ve teknolojilerindeki ilerlemeler, biyoenformatik alanına büyük katkı sağlarken, DNA dizilerinin depolanması ve aranması için yöntemlerin geliştirilmesi de bilgisayar bilimlerinde önemli ilerlemelere neden olmuştur. Doğru cevap D' dir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisinde tıbbi ilişkiler göz önüne alındığında özerkliğe saygı ilkesinin önemli şartları arasında sıralanamaz?
Birey durumu hakkında anlayabileceği şekilde bilgilendirilmeli |
Birey hakkında bilgilenmek istemiyorsa ikna edilmelidir |
Bireye durumu hakkında bilgi verilip, alternatifler sunulduktan sonra kendisi hakkındaki son kararın verilmesi işleminin bireye bırakılması |
Bireyin kendisinden, teşhis ve tedavi amaçlı her bir müdahale için ayrı ayrı izninin |
Bireyin reddettiği müdahalelerin yapılmaması |
Tıbbi ilişkiler göz önüne alındığında özerkliğe saygı ilkesinin önemli şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz;
• Birey durumu hakkında anlayabileceği şekilde bilgilendirilmeli,
• Bireye durumu hakkında bilgi verilip, alternatifler sunulduktan sonra kendisi hakkındaki son kararın verilmesi işleminin bireye bırakılması,
• Bireyin kendisinden, teşhis ve tedavi amaçlı her bir müdahale için ayrı ayrı izninin
alınması,
• Bireyin reddettiği müdahalelerin yapılmaması,
• Bireyin mahremiyetine saygı duyulması,
• Bireye karşı açık sözlü olunması, gerçeklerin bireyden gizlenmemesi,
• Bireye vaat edilenlerin yerine getirilmesi,
• Bireyin sırlarının saklanması,
• Birey hakkında bilgilenmek istemiyorsa bu isteğine saygı duyulması gerekir.
19.Soru
Türkiye’de tüm sağlık kurumları tek bir çatı altında, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bünyesinde toplanmıştır. 2006 yılından itibaren SGK’dan sağlık hizmeti alan kişilerin bilgileri hangi program kullanılarak, elektronik ortamda tutulmuştur?
Aile Hekimliği Bilgi Sistemi (AHBS) |
Temel Sağlık İstatistikleri Modülü (TSİM) |
Saglik.NET |
MEDULA |
Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) |
Türkiye’de tüm sağlık kurumları tek bir çatı altında, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bünyesinde toplanmış ve 2006 yılından itibaren SGK’dan sağlık hizmeti alan kişilerin bilgileri MEDULA adlı program kullanılarak, elektronik ortamda tutulmuştur. 2008 yılında Sağlık.Net programı uygulamaya alınmış ve 2009 yılı itibarıyla yaygınlaştırılmıştır. Doğru cevap D' dir.
20.Soru
Aşağıdakilerden hangisi yöneticilerin uyması gereken etik kurallarından birisi değildir?
Adil olmak |
Mantıklı olmak |
Yerinde kararlar vermek |
Alçak gönüllü bağışlayıcı ve koruyucu olmak |
Özel dostluk ilişkilerine önem vermek |
Yöneticilerin uyması gereken etik kurallarından bazıları şunlardır:
”Adil olmak, mantıklı olmak, yerinde kararlar vermek, başarıyı paylaşmak ve mert ve cesur olmak, alçak gönüllü bağışlayıcı ve koruyucu olmak, bilgili ahlaklı ve namuslu olmak, sabırlı eğitici ve öğretici olmak, anlaşılır dille konuşmak, çalışanlarını tanımak, kanaatlerini delillere dayandırmak, özel dostluk ilişkilerinden kaçınmak, işbölümünü doğru yapmak ve verimliliği artırmak, çalışanların yenilik yapmalarına yardımcı olmak, çalışanlara iyi davranmak, zor durumlarında yardım etmek ve şikâyetleri sabırla dinlemek” (Usta, 2010). Doğru yanıt E'dir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ