A,B,C,E şıklarında verilenler vekâlet sözleşmesinin unsurlarındandır bir diğer vekâlet sözleşmesi unsuru ise anlaşma unsurudur D seçeneğinde verilen Talep unsuru yanlış verilmiştir.

Serbest çalışan bir hekim ile hasta arasında hem uygulamada hem de öğretide sıklıkla karşılaşıldığı üzere bir vekâlet sözleşmesi akdedilmektedir. Hasta içinde bulunduğu sıkıntılardan kurtulmak maksadıyla, mesleğinin icabı bu sıkıntılara çare bulabileceğini, en azından deneyeceğini alenen beyan eden bir hekime başvurmakta, hekim hastasını derhal reddetmediği anda aralarında bir vekâlet sözleşmesi açık veya zımni olarak kurulmaktadır.

Sözleşmeyi; tarafların belirli bir hukuki sonuca, diğer bir ifade ile bir hakkı veya hukuki ilişkiyi kurmaya, değiştirmeye veya ortadan kaldırmaya yönelik karşılıklı ve birbirine uygun irade açıklamalarından oluşan iki veya çok tarafı hukuki işlem olarak tanımlamak mümkündür. 

Hasta, serbest çalı-san bir hekim ile kurduğu ilişkide hekime güvenebileceğini, kendisi hakkında en iyi teşhis ve tedavi yöntemini uygulayacağını, üzerine aldığı yükümlülükleri gayet özenli bir şekilde yerine getireceğini ve kendisine ait sırları saklayabilecek düzeyde bir ilişki kurabileceğini düşünmektedir. İlişkinin temelinde de bu hususlar yatmaktadır. Bütün bu gereklilikler uygulamada hasta-hekim arasındaki ilişkinin bir “vekâlet sözleşmesi” olarak nitelendirilmesi- ne sebep olmaktadır. Gerek yargı kararlarında ve gerekse öğretide serbest çalışan bir hekim ile hasta arasında kurulan ilişkinin vekâlet sözleşmesi olduğu vurgulanmaktadır.

Sağlık hakkına baktığımızda temelde insanın, insan olma niteliği öne çıkmaktadır.

İnsan haklarının da tanımı yapılırken insanın insan olması sebebiyle sahip olduğu haklar şeklinde bir tanımlamaya gidilmektedir. Dolayısıyla sağlık hakkı ile insan hakları arasında çok sıkı bir ilişkinin bulunduğunu söylemek mümkündür.

Sağlık hakkının belirlenmesinde temel kıstas bu durumda insan hakları ölçütüdür. Sağlık politikalarının tespitinde de insan haklarından yola çıkılmakta, her iki kavram ile insanının iyiliği hedeflenmektedir.

İnsanın sağlıklı bir şekilde hayatını sürdürebilmesi temel bir insan hakkı olarak ortaya çıkmaktadır.

Sağlık hukuku ile çok yakından ilgili tıp hukukunun birbirine karıştırılmaması gerekmektedir.

Sağlık hukuku insan temel hak ve özgürlükleri kapsamında geniş çerçeveli bir hukuk alanı iken tıp hukukundan insanın yalnızca tıp bilimlerinin ilgilendiği alanlar bakımından hak ve özgürlükleri dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla sağlık hukuku her açıdan, tıp hukuku kavramından daha geniş bir anlama sahiptir

Bütün bu bilgiler ışığında tıbbi müdahalenin tanımının şu şekilde yapıldığını görmekteyiz. “Tıp mesleğini icraya yetkili kişiler tarafından uygulanan teşhis, tedavi veya hukuka uygun amaçlarla kişinin müdahaleden beklediği menfaate uygun tıbbın sınırları içinde kalan fiziki ve ruhi girişim” olarak tanımlanmaktadır. 

Aydınlatma yükümü doğrultusunda, hekim mutlaka hastanın rıza beyanından önce yapacağı tıbbi müdahalenin içeriğini, sürecini, vereceği ilaçları vb. konularda hastayı bilgilendirmelidir. Aydınlatma yükümlülüğü, dürüstlük kuralı, vekilin sadakat borcu ile özen yükümlülüğünün bir uzantısıdır.  Tıbbi müdahalenin kişilik haklarına saldırı meydana getirmemesi için rızaya dayanması, rızanın alınmasında da kişinin aydınlatılmış olması gerekir. Aydınlatma yükümlülüğüne ilişkin söz konusu ifadeler doğrudur. Dolayısıyla doğru yanıt  E seçeneğidir.

Vekâlet sözleşmesinin ücrete ilişkin hususu içermesi durumunda, tam iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmesinden bahsedilmektedir. Sürekli borç ilişkisi doğuran, tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmenin sona erme sebepleri vekâlet sözleşmesi için de aynen geçerlidir. Buna göre sözleşme, a. İfa ile sona ermekte, b. İleriye etkili fesih ile sona ermekte, c. Vekillik ve müvekkil sıfatının birleşmesiyle de sona ermektedir. 

1998 yılında yayımlanan Hasta Hakları Yönetmeliği’nin ikinci, üçüncü ve yedinci bölümlerinde hasta haklarına yer verilmiştir.

Hasta Hakları Yönetmeliği’nde Hastalara Tanınan Haklar

• Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
• Bilgi İsteme
• Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme
• Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme
• Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
• Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım
• Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı
• Ötenazi Yasağı
• Tıbbi Özen Gösterilmesi

23.01.1953 yılında kabul edilen 6023 sayılı Türk Tabipleri Birliği Kanunu ile Türkiye sınırları
içerisinde meslek ve sanatlarını icraya yetkili olup da sanatını serbest olarak yapan veya meslek diplomasından istifade etmek suretiyle resmî veya özel görev yapan tabiplerin katıldığı Türk Tabipleri Birliği; tabipler arasında mesleki deontolojiyi ve dayanışmayı sağlamak ve meslek mensuplarının hak ve yararlarını korumak amacıyla kurulmuş kamu kurumu niteliğinde mesleki bir kuruluş olarak hayata geçmiştir.

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) m.1’de bu husus; “Sözleşme, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur” şeklinde kaleme alınmıştır. 

 Hekim ağır, hatta ölümcül bir hastalığa yakalanmış hastasına bile içinde bulunduğu durumu söylemekle yükümlüdür.  Aydınlatma yükümlülüğünün hastayı olumsuz etkileyecek ya da hastanın sağlığını ve yaşamını ciddi ölçüde tehlikeye düşürecek olması durumunda bundan vazgeçilebileceği kabul edilmektedir. Hekim, hastasını yeterince bilgilendirdiğini, aydınlatmanın bütün unsurlarını içerdiğine, hastasının her türlü hususu tam ve sağlıklı bir şekilde anladığını ispat etmek durumundadır". Tüm bu ifadeler aydınlatma yükümlülüğünün kapsamına uygun ifadeler olup, doğrudur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Bilgilendirmenin Kapsamı

“Madde 15- (Başlığı ile birlikte değişik:RG-8/5/2014-28994)

Hastaya; 

a) Hastalığın muhtemel sebepleri ve nasıl seyredeceği,

b) Tıbbi müdahalenin kim tarafından nerede, ne şekilde ve nasıl yapılacağı ile tahmini süresi,

c) Diğer tanı ve tedavi seçenekleri ve bu seçeneklerin getireceği fayda ve riskler ile hastanın sağlığı üzerindeki muhtemel etkileri,

ç) Muhtemel komplikasyonları,

d) Reddetme durumunda ortaya çıkabilecek muhtemel fayda ve riskleri,

e) Kullanılacak ilaçların önemli özellikleri,

f) Sağlığı için kritik olan yaşam tarzı önerileri,

g) Gerektiğinde aynı konuda tıbbî yardıma nasıl ulaşabileceği, hususlarında bilgi verilir.”

Bu hüküm gereğince, hastaya sağlık durumu, uygulanacak tıbbi işlemler, bu işlemlerin muhtemel olumlu olumsuz etkileri, alternatif müdahale yöntemleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde meydana gelebilecek muhtemel sonuçlar ve hastalığın gidişatı bakımından sözlü veya yazılı bilgilendirme yapılmalıdır.

Vekâlet sözleşmesinin özelliklerini aşağıdaki şekilde sırlayabiliriz. A. Vekil, üzerine bir is alır veya hizmet görmeyi taahhüt eder. B. Vekil, ifayı başkası adına ve hesabına yapar (Bazı hâllerde vekil ve müvekkilin menfaati birlikte olabilir). C. Müvekkilin iradesine ve menfaatine uygun davranır. D. Vekil, isini kısmen de olsa bağımsız olarak yapar. Vekil, isin ifasıyla ilgili emir ve talimat alır; yer, zaman ve isin nasıl görüleceği konusunda ise bağımsızdır. E. Sadece edim fiilînin gereklerini yapmayı üstlenir. F. Vekil, edim sonucuna ilişkin bir taahhütte bulunamaz. D şıkkında Vekilin edim sonuçlarına ilişkin bir taahhütte bulunabildiği verilmiştir.

Hukuk sistematiği bünyesinde sorumluluk üç ana türe ayrılmaktadır. Bunlar; idari sorumluluk, cezai sorumluluk ve hukuki sorumluluktur. 

Bu hüküm ile hastaya, personeli tanıma, seçme ve değiştirme hakkı tanınmıştır. Hastaların, kendisine sağlık hizmeti veren hekim ve diğer sağlık personelinin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilmesini talep hakkı bulunmaktadır. 

 Uluslararası antlaşmalar, Anayasa’nın 90. maddesi kapsamında iç hukuk sistemimize aktarılmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak antlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdır.

Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisinin, biyoetik sözleşmesi hazırlanmasına ilişkin tavsiye kararı doğrultusunda, “Biyoloji ve Tıbbın Uygulanması Bakımından insan Hakları ve insan Haysiyetinin Korunması Sözleşmesi; insan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi” Avrupa Konseyi bünyesinde 4 Nisan 1997 yılında imzaya açılmıştır. 

Riziko aydınlatması; hekim tarafından azami derecede özenin gösterilmesi, tıbbi müdahalenin hatasız yapılmasına rağmen yapılan müdahale sonucu meydana gelebilecek muhtemel daimi veya geçici yan etkiler hakkında hastanın aydınlatılmasıdır.