Siyasi Tarih 2 Ara 4. Deneme Sınavı

Yanıt Açıklaması: Kuzey Atlantik Antlaşması 12 kurucu üyesi bulunan askeri bir ittifaktır. Bu ittifakın ünlü 5. Maddesi gereği; “Taraflar, Kuzey Amerika’da veya Avrupa’da içlerinden bir veya daha çoğuna yöneltilecek silahlı bir saldırının hepsine yöneltilmiş bir saldırı olarak değerlendirileceği ve eğer böyle bir saldırı olursa BM Şartı’nın 51. Maddesinde tanınan bireysel veya toplu meşru müdafaa hakkını kullanarak Kuzey Atlantik bölgesinde güvenliği sağlamak ve korumak için bireysel olarak ve diğerleri ile birlikte, silahlı kuvvet kullanımı da dahil olmak üzere gerekli görülen eylemlerde bulunarak saldırıya uğrayan taraf ya da taraflara yardımcı olacakları konusunda anlaşmışlardır”.

Yanıt Açıklaması: ABD açısından bakıldığında, her şeyden önce Küba, kendi kıtasında Sovyet yayılmacılığı ve diğer devletlere kötü örnek olma anlamına geliyordu. ABD’nin daha önce Küba’ya müdahale girişimi, SSCB’nin Macaristan’a müdahalesine benzetilmişti: Kremlin Demir Perde’nin hemen eteğinde bir Demokrat Macaristan tehlikesini göze alamamış, Beyaz Saray da kendi kapısında bir Komünist Küba’yı uygun görmemiştir. İkinci olarak, ABD iç siyaseti göz önüne alındığında, yaklaşan seçimler öncesinde Cumhuriyetçi Parti’nin Küba’yı kendi çıkarları için kullandığı ve Kennedy’nin buna yanıt verebilmek için sert bir tavır takındığı söylenebilir. SSCB açısından bakıldığında, Küba bunalımında SSCB’nin Küba’yı yalnız bırakmış olduğu görüldü. Her ne kadar ABD’nin saldırmayacağı garantisini elde ettiyse de geri adım atan Hruşov’du. Hruşov'un Küba’daki füze rampalarının söküleceğini bildiren mektubunu yazmasıyla bunalım bir çatışmaya varmadan aşılmıştır. Bu durum, SSCB-ÇHC anlaşmazlığına yeni bir boyut ekledi. Arnavutluk ve ÇHC füzelerin çekilişini “kapitülasyon” olarak değerlendirdi. Yine de Castro ÇHC’ye yaklaşmayı seçmedi. Çünkü SSCB, ekonomik desteğini sürdürdü. Bunalım, kısa erimde Hruşov’un konumunu etkilemedi ama uzun erimde etkileyebileceği açıktı. Hruşov’un dünya komünist hareketindeki yeri sarsılacaktı.

Yanıt Açıklaması: 1953 Ekim’inde Eisenhower Ulusal Güvenlik Konseyi’nin 162 sayılı Kararı’nı kabul etti (NSC 162). “Yeni Bakış” (New Look) adıyla anılan bu karar, çıkacak bir savaşta nükleer silahların da kullanılabileceği saptamasına dayanıyordu. Bu durumda taraflar hızlı bir silahlanma yarışına girerek caydırıcılıklarını artırmaya çalıştılar. Teknoloji yarışına bilgi yarışı da eklendi.Soğuk Savaş bir ölçüde casuslar savaşıydı. Gizli operasyonlarda kullanılan CIA personeli sayısı 1949’da 302 iken 1952’de 2812’ye yükseldi. Aynı yıl 3142 denizaşırı sözleşmeli personel vardı. Bütçe ise 4,7 milyon’dan 82 milyon dolara çıktı. 1953’te iran’da Musaddık’ı, 1954’te Guatemala’da Jacobo Arbenz’i CIA operasyonlarıyla devirdiler. Süper güçler rakipleri hakkında bilgi edinme konusunda ellerinden geleni yaptılar. İlk U-2 casus uçağı 4 Temmuz 1956’da Moskova ve Leningrad üzerinde foto¤raflar çekti. U-2 uçuşları iki blok liderini doğrudan karşı karşıya getiren bir bunalıma dönüştü. 1960 Mayıs’ında SSCB’deki askerî tesislerin fotoğrafını çekmek amacıyla uçuş yapan bir ABD U-2 casus uçağı SSCB hava sahasında düşürüldü. ABD, bunu önce yalanlamaya çalıştıysa da daha sonra uçağın pilotunun canlı olarak ele geçirilmiş olması, kabullenmesini zorunlu kıldı. SSCB, ABD ve Türkiye’den uçuşlara son verilmesini istedi. Bu olay sonunda Mayıs’ta Paris’te yapılması beklenen silahsızlanma zirvesi de gerçekleşmedi.

Yanıt Açıklaması:

Avrupa devletleri İspanya iç savaşında gruplar arası seçimler yapmıştır. SSCB Cumhuriyetçilere, İtalya ve Almanya Milliyetçilere taraf olmuştur. İtalya Milliyetçi bir İspanya ile Akdenizdeki konumunu güçlendirmeyi amaçlamıştır. Almanya ise Fransa’nın faşist diktatörlükler arasında sıkışmasını istediğinden dolayı İspanya iç savaşına bu denli ilgi göstermiştir. Bu nedenle asıl sebep ne Atlantiğe ulaşmak, ne de ABD ticaretini engellemektir. 

Yanıt Açıklaması:

 A, B, C ve D şıklarında belirtilen sebeplerden dolayı Japonya savaşa dâhil olmuştur. Savaşa katılmaları için Almanların Japonya’ya herhangi bir baskısı olmamıştır 

Yanıt Açıklaması: Türkiye

Yanıt Açıklaması: Süveyş Bunalımı

Yanıt Açıklaması:

İngiltere’nin Norveç’teki Alman işgalini engelleyememesi üzerine İngiltere Başbakanı Chamberlain istifa etmiş ve yerine Winston Churchill hükûmeti kurmakla görevlendirilmiştir.  

Yanıt Açıklaması: Kore Savaşı çok önemli sonuçlar doğurdu. Bir kere ABD ile ÇHC arasında büyük bir anlaşmazlık/ayrılık ortaya çıktı. ABD’nin Tayvan’a verdiği destek ÇHC tarafından iç işlerine müdahale olarak algılandı. Savaş ÇHC’yi SSCB’ye yaklaştırırken bu birlikteliğin verdiği güven Vietminh’e destek vermeye itti. Tüm gelişmeleri komünizmin yayılması olarak değerlendiren ABD, bölgeye yönelik politikalarını gözden geçirdi.

Yanıt Açıklaması: Avrupa’nın sekiz sosyalist devleti (Arnavutluk, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Demokratik Alman Cumhuriyeti, Romanya, C¸ekoslovakya ve SSCB) 11 Mayıs 1955’te bu kez Varşova’da buluştular ve Federal Almanya Cumhuriyeti’nin NATO’ya üyeliğine yanıt olarak 14 Mayıs’ta “Dostluk, işlbirliği ve Karşılıklı Yardım Antlaşması”nı yirmi beş yıllığına imzaladılar. Böylece, Batılı devletleri bir arada toplayan NATO askeri^ bağlaşmasının karşısında, Doğu Bloku’nu bir araya getiren Varşova Paktı kurulmuştu. İttifak, Ocak 1956’da Siyasal Danışma Komitesi ve Silahlı Kuvvetler Birleşik Komutanlığını kurdu.

Yanıt Açıklaması: 1929 Ekonomik Krizi üzerine çalışanların bir kısmı alacaklı devletle olan ABD, İngiltere ve Fransa’nın dünya ekonomisini korumak için işbirliğine gitmemeleri nedeniyle “çöküşün” çok şiddetli olduğunu vurgulamaktadırlar. Bu ekonomik krizin nedenleri üzerine çeşitli tezler olmakla birlikte, iki görüş öne çıkmıştır. Birincisi, ABD ekonomisinin savaş sonunda aşırı büyümesinden dolayı uluslararası ekonomide artan dengesizliktir.

Yanıt Açıklaması:

Soğuk Savaş yıllarında daha ziyade Batılı yazarlar, ABD liderliğindeki Batı Bloku’nu “Birinci Dünya”, SSCB önderliğindeki Doğu Bloku’nu “İkinci Dünya” ve bu ikisine de dâhil olmayan Bağlantısız ülkeleri de “Üçüncü Dünya” olarak nitelendirmişlerdir. Bu tabir aynı zamanda, sömürgeden kurtulmuş, az gelişmiş ülkeler için de kullanılmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: ABD, Avrupa’da başlayan savaş karşısında ilk anda tarafsız kaldı. Ancak başta İngiltere olmak üzere Müttefik Devletlere değişik zamanlarda askeri yardımlarda bulunmaktan da geri kalmadı. 1939 Kasım’ında “Peşin O¨de ve Al Yasası” çıktığından beri İngilizlere silah satmaya başlamıştı. Bunu 1941 Mayıs’ındaki “O¨dünç Ver-Kirala Programı” izledi. Böylece mallar artık bedeli savaştan sonra alınmak üzere verilmeye başlandı. Bunlara ek olarak ABD, Atlantik’teki İngiliz ticaret konvoylarını da korudu. ABD’nin savaşa sürüklenmesinde Japonya’nın yayılmacı niyetleri önemli rol oynadı. Savaş öncesi Çinhindi Bölgesi Fransız Doğu Hint adalarında İngilizlerin kontrolünde idi. Buralarda İngiliz ve ABD hakimiyetini kırmak için İngilizlerin yenilmesi gerekiyordu. Onlarda Almanya ve İtalya ile üçlü ittifak oluşturdu. Bunun üzerine ABD Japonya'ya ambargo uyguladı. Japonların dört maddelik ultimatom verdi ve 7 Aralık 1941'de Japonların Pearl Harbour baskını ABD'yi resmen savaşa dahil etti.

Yanıt Açıklaması: (Polonya Asya kıtasında yer alan bir ülke değildir)

Yanıt Açıklaması:

Türkiye, 25 Temmuz 1950’de alınan Bakanlar Kurulu Kararı’yla Kore’ye 4500 kişilik bir birlik göndermiştir.

Yanıt Açıklaması: Litvanya

Yanıt Açıklaması: Nükleer silahlanma hızlanmıştır.

Yanıt Açıklaması:

Hitler tarafsız bir Norveç görmek istemişti. Zira uluslararası ham madde ve gıda maddeleri tedariki İngiltere tarafından kesilen Almanya’nın elinde bu tedarik için sadece Baltık Denizi ve Norveç kıyılarından geçen deniz yolu kalmıştı. Norveç tarafsız kalırsa Alman ticaret gemileri bu tarafsız sulardan özgürce geçebileceklerdi. Diğer türlü herhangi bir seçenekte bu bölgede üstün İngiliz gemileri görülmeye başlanacaktı. Bununla birlikte İngiltere de artık Finlandiya’ya yardım götürmek bahanesiyle bölgeye asker aktaramazdı. 

Yanıt Açıklaması: Almanya'da demokratik bir düzenin kurulması