CEVAP:

1829 yılında kıyafet reformu genişletilir ve sivilleri de içine alır. Cübbe ve sarık ulemaya bırakılırken memurların giyim ve kuşamı nizam altına alınır. Siviller için fes zorunluğu gelir. Cübbe ve terliğin yerine de redingotlar, pelerinler, pantolonlar ve siyah derili potinler geçer. Mücevherat, kürk ve diğer süsler gider ve hatta sakallar bile kırpılır. Bizzat Sultan buna örnek olur ve saraydan paşalara, onlardan da çeşitli memur tabakalarına yayılır. Aynı zamanda Avrupa sandalye ve masaları eski düzenin divan ve yastıkları yanında gözükmeye başlar. Avrupalı sosyal âdetler benimsenir. Sultan yabancı diplomatları Osmanlı protokolüne göre değil, Avrupa protokolüne göre kabul etmeğe başlar. Resepsiyonlar verip misafirleriyle sohbet eder. Fransa’da olduğu gibi perşembe günü tatil edilir. Sultanın portresi de devlet dairelerinin duvarlarına asılır. Osmanlı toplumunun en çok savunma hâlini aldığı konulardan birisi giyim ve kuşam olmuştur. Sanat, zaman zaman ilişki kurduğumuz, istemezsek uzak durduğumuz bir faaliyet iken giyinmek insanın sürekli yaptığı bir şeydir. Ayrıca toplumların karakteristik bir giyinme biçimi vardır. Kısacası giyim, kuşam tarzı Osmanlı insanının muhafazakâr zihniyetinin sembolü gibidir. Bu yüzden de değişimi dirençle karşılaşır. Abdülaziz’in redingot giydiği için “gavur padişah” diye tavsif edilmesi bununla ilgilidir. Sarıktan fese geçişin de festen şapkaya geçişin de inkılaplar içinde halk tarafından en çok eleştirilenler olmasında da bu zihniyetin payı büyüktür.