TÜRK İDARE TARİHİ Dersi II.MEŞRUTİYET DÖNEMİ'NDE (1908-1918)YÖNETİM YAPISI soru detayı:
SORU:
1911 yılına gelindiğinde ittihatçıların fikirlerinde ve eylemlerinde ne gibi değişiklikler görülmüştür?
CEVAP:
1911 Sonbaharına gelindiğinde ittihatçılar, iki yıl öncesinde savundukları düşüncenin artık tam tersini savunmaktaydı. Yemen, Arnavutluk ve Trablusgarb’ta devam eden savaşlar, ittihatçıların yönetim anlayışını tartışmaya açmıştır. Kuruluş ilkelerinden ödünler verdikçe kendi içerisinde de bölünmelere uğrayan cemiyetten fırkalar, partiler çıkmış bu ise meclis çoğunluğunu tehlikeye düşürmüştür. Hürriyet’in ilan günlerinde “cemiyet-i mukaddese” olarak nitelenen ittihatçıların yasallığı, 1911’lere gelindiğinde sıradan vatandaşlar tarafından dahi sorgulanıyordu. Siyaset dışı kalmak için partileşmeyen ancak büründüğü gizemli havanın rejimi zehirlemesine mâni olamayan ittihatçıların, yerel seçimlerde Hürriyet ve itilaf’a karşı başarısızlığa uğramasıyla Anayasa’nın yönünü tekrar saraya çevirme düşüncesine kapılmaları aynı sıralarda oldu. 7, 35 ve 43. maddelerle ilgili değişiklikler için toplanan komisyon, hazırladığı tasarıyı üzerinde bir ay boyunca tartışılacağı meclise sevk etmişti. Tartışmalar adeta geçmişini reddederek, padişah için yetki artırımı isteyen ittihatçılar için hazin olmuştur. Üç yıl gibi kısa bir sürede rejimin tüm değerlerini alt üst eden ittihatçı kurmaylar, parlamentonun statüsünü 1876 tarihine geri çevirmekle kalmamış, içerisindeki muhalişerden arındırmak için ülkeyi yeni seçimlere götürmüştür. Ülke adım adım Balkan Savaşı’na doğru sürüklenirken, Sadrazam Said Paşa kanalıyla verilen teklifi benimseyen yeni kurulan ittihatçı parlamento, meclis feshini sadrazam teklifi, sarayın onayına bırakmıştır. Ancak yeni değişikliğin hemen aynı yıl içerisinde ittihatçı parlamentoyu dağıtmak için kullanılması, ittihatçıların siyasi gerçeklerin çok da ayırdında olmadığını gözler önüne sermişti.