KENT SOSYOLOJİSİ Dersi Türkiye’de Tarımın Dönüşüm Süreçleri soru detayı:

CEVAP:

Cumhuriyetin ilk yıllarında uygulanan politikalar 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı ile birlikte sekteye uğramıştır. Ekonomik bunalım tüm dünyayı olduğu gibi Türkiye’yi de etkilemiş ve bunalım koşullarının bir yerde zorunlu kıldığı sanayileşme stratejisi değişikliği -özel sermayeye dayalı sanayileşme hedefinden korumacı ve devletçi stratejiye geçiş- tarımsal politikalarda da bir takım değişiklikleri beraberinde getirmiştir. Buna göre devlet planlı sanayileşme stratejisi kapsamında tarımsal piyasalar üzerinde üç farklı mekanizmayı devreye sokarak tarımdan devlet eliyle kurulmaya başlanan sanayilere kaynak aktarmaya çabalamıştır. Söz konusu mekanizmalar üç başlık altında ifade edilebilir:

1. Buğday başta olmak üzere hububatta kamu kuruluşlarının doğrudan piyasalara girerek destekleme alımı gerçekleştirmeleri
2. Şekerpancarı ve pamuk gibi ürünlerde olduğu gibi tarımsal hammaddeleri işleyen sanayilerin büyük ölçüde devlete ait olması sayesinde piyasaya devlet işletmelerinin egemen olabilmeleri.
3. İhracata dönük tarım ürünlerinin bir bölümünde olduğu gibi hükümetin denetimindeki tarım satış kooperatiflerinin ihraç fiyatı ile çiftçinin eline geçen fiyat arasındaki marj üzerinde etkili olabilmeleri.

Her üç mekanizmanın işlerlik kazanmasıyla tarım sektörünün sanayi karşısındaki ticaret hadleri 1929-1934 yılları arasında %25 düşmüştür. Dolayısıyla küçük üreticiler başta olmak üzere büyük toprak sahipleri haricindeki üretici kategorilerinin kendi toprakları üzerindeki üretimleri yanında kendi yeniden üretimlerini sağlayabilmeleri için gerekli olan kiracılık, ortakçılık gibi üretim ilişkilerinden kurtulabilmeleri önemli ölçüde ortadan kalkmıştır.