ANAYASA HUKUKU Dersi Yürütme Organı soru detayı:
SORU: 2017 değişikliğinden önce 1982 Anayasasını, Cumhurbaşkanı'na salt sembolik yetkiler açısından 1958 Fransız Anayasasıyla çok genel olarak karşılaştırınız.
2017 değişikliğinden önce 1982 Anayasasını, Cumhurbaşkanı'na salt sembolik yetkiler açısından 1958 Fransız Anayasasıyla çok genel olarak karşılaştırınız.
CEVAP: 2017 değişikliğinden önce 1982 Anayasasının, Cumhurbaşkanına salt sembolik yetkiler ötesinde hayli önemli yetkiler vermiş olmakla beraber, 1958 Fransız Ana- yasasına oranla klâsik parlâmantarizme çok daha yakın kaldığı, diğer bir deyimle Cumhurbaşkanlığı makamını güçlendirme konusunda Beşinci Cumhuriyet modeli kadar ileri gitmediği rahatlıkla söylenebilir. Fransa’daki durumun aksine Cumhur- başkanının Bakanlar Kuruluna başkanlık etmesi, kural değil, istisnadır. Anayasamı- za göre Cumhurbaşkanı, ancak gerekli gördüğü hallerde Bakanlar Kuruluna baş- kanlık eder veya Bakanlar Kurulunu başkanlığı altında toplantıya çağırır. Buna karşılık, olağanüstü hal ve sıkıyönetim, ancak Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından ilân edilebilir. Gene olağanüstü hal ve sıkıyöne- tim süresince çıkarılacak kanun hükmünde kararnameler, Cumhurbaşkanı başkan- lığındaki Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılabilir. Görülüyor ki, Anayasa, olağa- nüstü durumlarda Cumhurbaşkanı ile Bakanlar Kurulunun birlikte hareket etmele- rini öngörmüştür. Bu çözümün de, Fransız Anayasasının 16’ncı maddesinden fark- lı ve geleneksel parlâmantarizme daha yakın olduğu söylenebilir. Çünkü Fransa’da 16’ncı maddeye göre Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerektirdiği tedbirleri al- makta tek başına yetkilidir. Türkiye’de ise bu yetki, Cumhurbaşkanı ile Bakanlar Kurulu arasında paylaşılmıştır. Daha önemlisi, Fransız Cumhurbaşkanı Millet Mec- lisini dilediği zaman feshetme yetkisine sahip olduğu halde, Türkiye’de Cumhur- başkanı bu yetkiye ancak istisnai durumlarda (m. 116) sahiptir. Keza, Fransa uygu- lamalarında Cumhurbaşkanının dış politika ve güvenlik politikası konularında sa- hip olduğu ağırlık, Türkiye’de mevcut değildir.
2017 değişikliğinden önce 1982 Anayasasının, Cumhurbaşkanına salt sembolik yetkiler ötesinde hayli önemli yetkiler vermiş olmakla beraber, 1958 Fransız Ana- yasasına oranla klâsik parlâmantarizme çok daha yakın kaldığı, diğer bir deyimle Cumhurbaşkanlığı makamını güçlendirme konusunda Beşinci Cumhuriyet modeli kadar ileri gitmediği rahatlıkla söylenebilir. Fransa’daki durumun aksine Cumhur- başkanının Bakanlar Kuruluna başkanlık etmesi, kural değil, istisnadır. Anayasamı- za göre Cumhurbaşkanı, ancak gerekli gördüğü hallerde Bakanlar Kuruluna baş- kanlık eder veya Bakanlar Kurulunu başkanlığı altında toplantıya çağırır. Buna karşılık, olağanüstü hal ve sıkıyönetim, ancak Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kurulu tarafından ilân edilebilir. Gene olağanüstü hal ve sıkıyöne- tim süresince çıkarılacak kanun hükmünde kararnameler, Cumhurbaşkanı başkan- lığındaki Bakanlar Kurulu tarafından çıkarılabilir. Görülüyor ki, Anayasa, olağa- nüstü durumlarda Cumhurbaşkanı ile Bakanlar Kurulunun birlikte hareket etmele- rini öngörmüştür. Bu çözümün de, Fransız Anayasasının 16’ncı maddesinden fark- lı ve geleneksel parlâmantarizme daha yakın olduğu söylenebilir. Çünkü Fransa’da 16’ncı maddeye göre Cumhurbaşkanı, olağanüstü halin gerektirdiği tedbirleri al- makta tek başına yetkilidir. Türkiye’de ise bu yetki, Cumhurbaşkanı ile Bakanlar Kurulu arasında paylaşılmıştır. Daha önemlisi, Fransız Cumhurbaşkanı Millet Mec- lisini dilediği zaman feshetme yetkisine sahip olduğu halde, Türkiye’de Cumhur- başkanı bu yetkiye ancak istisnai durumlarda (m. 116) sahiptir. Keza, Fransa uygu- lamalarında Cumhurbaşkanının dış politika ve güvenlik politikası konularında sa- hip olduğu ağırlık, Türkiye’de mevcut değildir.