TÜRK SİYASAL HAYATI Dersi Çok Partili Hayat: Siyaset, Partiler, Seçimler soru detayı:
SORU:
27 Mayıs 1960 tarihinde Milli birlik komitesinin yönetime el koymasından sivil yönetime geçiş sürecine kadar yaşananlar nelerdir?
CEVAP:
7 Aralık 1960’ta kabul edilen bir yasayla MBK ve Temsilciler Meclisinden oluşan ve temel işlevi yeni anayasa ile seçim kanununu hazırlamak olan bir Kurucu Meclis kuruldu. 13 Aralık’ta da Temsilciler Meclisi üyelerinin seçimine ilişkin kanun yayınlandı. Temsilciler Meclisi üyelerinin belirlenmesinden sonra, 6 Ocak 1961’de Kurucu Meclis ilk toplantısını yaptı. Yeni anayasa ve seçim kanununun hazırlanmaya başlamasıyla birlikte sivil yönetimine geçiş süreci hız kazanmış oldu. 12 Ocak 1961’de darbeden sonra faaliyetleri askıya alınan partilerin tekrar faaliyete geçmelerine izin verildi. Kurucu Meclis çalışmalarına başladıktan sonra, MBK, siyasal partilerin ilk genel seçimlere katılabilmeleri için en geç 13 Şubat 1961’e kadar kuruluş işlemlerini tamamlamış olmaları gerektiğini duyurdu. Bu açıklamadan sonra yeni partiler birbiri ardına siyaset sahnesine çıkmaya başladılar. Bu kadar çok parti kurulmuş olmakla birlikte, DP’nin bıraktığı boşluğu doldurmaya esas olarak iki parti adaydı: Adalet Partisi (AP) ve Yeni Türkiye Partisi (YTP). AP Partisinin programı büyük ölçüde DP’nin programına benziyordu ve liberal bir anlayışla kaleme alınmıştı. AP örgütünün, eski DP örgütüne dayanması, askeri yönetimin bu partiye karşı hızla sertleşmesine yol açtı. Buna karşın AP seçimlere kadar yönetime karşı son derece dikkatli ve temkinli bir siyaset izlemeyi ihmal etmedi. Kurucu Meclis 26 Nisan’da seçimlerin temel hükümleri ve seçmen kütükleri hakkındaki kanunu kabul etti. 24 Mayıs’ta Cumhuriyet Senatosu üyelerinin seçimine ilişkin yasa, 25 Mayıs’ta da milletvekili seçimi yasası kabul edildi. Milletvekili seçimi yasasında, tek dereceli olarak yapılacak seçimlerde nispi temsil sisteminin uygulanacağı hükme bağlandı. Her il bir seçim çevresi olarak düzenlenirken milletvekili sayısı da 450 olarak belirlendi.