EPİSTEMOLOJİ Dersi BİLGİNİN KAYNAKLARI SORUNU (2): USÇULUK soru detayı:
SORU:
A priori ve a posteriori bilgiler nelerdir, aralarında ne gibi farklar vardır, açıklayınız?
CEVAP:
a priori ve a posteriori ayrımı bilginin edinilme tarzına ilişkindir. A priori bilgi evrensel olarak doğrudur ancak tek tek deneyimler yoluyla kazanılamaz. Buna karşın, a posteriori bilginin kazanılması için somut deneyim parçaları gerekir. Gözlemsel bilgilerimizin tümü a posteriori ’dir. “Bu bir erik ağacıdır” önermesinin doğruluğunu saptayabilmem için gözlem yapmam gerekir. Peki 2+3=5 önermesi için ne diyebiliriz? Matematiğe ait önermeler nasıl doğru statüsü kazanır? Biz o tür önermelerin doğruluğunu gözlem yoluyla mı saptarız? Eğer bir kişi 2+3’ün toplamının 5 ettiğini göstermek için, önce elmaları sonra da (emin olmak için) armutları masa üzerinde yan yana koymak ve nesnelerin toplamına “bakmak” gibi bir yönteme başvurursa, bu tür bir kanıt yöntemi bize çocukça ve gülünç gelecektir. Neden? Çünkü aritmetiksel bilginin doğruluğunun belirlenmesinin tek tek deneyimle ilgisinin olmadığı ve matematiksel gerçekliğin farklı bir yapı içerdiği yönünde güçlü bir sezgimiz vardır. Benzer şeyler “Bir noktadan birbirine dik en fazla üç doğru çizilebilir” ve “Her fiziksel olayın bir sebebi vardır” türü önermeler için de geçerlidir. Bu çeşit bilgiler için de a priori nitelemesi kullanılabilir.