İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ II Dersi ASKERİ TEŞKİLAT soru detayı:

CEVAP:

Abbasî ordusuna Türklerin yer almasıyla ilgili asıl süreç Arap ve İranlı askerlere karşı güveni sarsılan Me’mûn döneminde başladı. Me’mûn Türk gençlerinden, kısa süre sonra yaygınlaşan memlük  asker sisteminin ilk örneği sayılabilecek özel birlikler kurdu. Onun zamanında Türk kumandanların emrindeki Türklerin sayısı 8.000-10.000 civarındaydı. Annesi Türk olan Mu’tasım-Billâh’ın ordunun büyük bölümünü Türk asıllı gençlerden oluşturması ve muhafız birliklerini onlardan kurmasıyla orduda Türk nüfuzu en yüksek seviyeye ulaştı. Bu süreçte halifelerin yanı sıra sultanlar ve valiler de memlük asker edinmeye başladılar. Memlüklerden oluşturulan askerî birlikler onların arasında yetişen kumandanlar tarafından yönetilirdi. Türk kumandanların yönetim üzerinde kurduğu nüfuz Büveyhîlerin Bağdat’ı işgaline kadar devam etti. Türk birliklerinin hilâfet ordusunun saflarına katılmasından sonra rütbelerde bazı değişiklikler oldu ve Türklerdeki onlu sistem esas alındı. Buna göre arîf 10 askeri, halife 50 askeri, nakib 100 askeri, kaid 1000 askeri, emîr 10.000 askeri komuta ediyordu. Abbâsîler’de kullanılan emîrü’l-ümerâ unvanı, başlangıçta yalnız askerî bir yetkiyi ifade ederken zamanla sivil idareyi de kapsayacak şekilde genişletilerek ülkenin idaresi bunlara teslim edildi. En üst rütbeli kumandanlar için kaidü’l-ceyş, reîsü’r-rüesâ, sipehsâlâr, atabekü’l-asker, atabekü’l-asâkir, mîri mîrân ve beylerbeyi unvanları kullanılıyordu.