TÜRK SOSYOLOGLARI Dersi MEHMET İZZET VE ZİYAEDDİN FAHRİ FINDIKOĞLU soru detayı:
SORU:
Ahlak problemi Mehmet İzzet’i kendiliğinden toplumsal belirlenimcilik karşısında bireyin hürlüğü sorununa götürür. Bu sorundan nasıl çıkmaya çalışmıştır?
CEVAP:
Mehmet izzet, bu sorundan, Alman romantik filozofları gibi diyalektik sentezle çıkmaya çalışır. Ona göre birey ve toplum, daha geniş terimlerle hürriyet ve zorunluluk birbirini tamamlayan ve bir bileşim içinde eriyen iki kavramdır. Fakat izzet, bu yaklaşımın güçlüklerinin farkındadır. Bundan kurtulmak için idealizm açısından bir hamle yapar: “Sosyoloji verilerini derinleştirir. Felsefe tarihinde kendine dayanaklar arar. Toplumların evrimi sorusunda yeni Amerikan idealistlerinden J. M. Baldwin’in genetik metodundan faydalanır. Felsefe tarihinde Ekhardt ve Böhme’ye kadar gider. Sosyal evrim ile integral insanlık fikirleri arasında ilişki arar”. Mehmet izzet araştırmalarında ideali görmüş ve göstermek istemiştir. Fakat ilimde daima ideali göstermek kolay değildir. Çünkü izzet’ in dayandığı sosyoloji, yalnız olguları görmek ve olması gereken ile ilgilenmemek iddiasında idi.