CEVAP:

Bir çamur parçasının kendiliğinden heykele dönüşmesi, bir kaya parçasının kendiliğinden bir ev halini alması nasıl mümkün değilse, birbirine bütünüyle karışmış spermaların da kendiliğinden kozmosu meydana getirmesi, yani evrene bir düzenlilik bahşetmesi mümkün değildir. Çamur parçasının güzel bir heykel, kaya yığınının güzel bir ev halini alması için heykeltıraşa veya mimara ihtiyaç duyulduğu gibi, kaos halindeki evrenin kozmos halini alabilmesi için de bir güce ve zekaya ihtiyaç vardır. İşte bu gücün Anaksagoras’ ın dilindeki karşılığı Nous’ tur. Nous yaratan, madde ise yaratılandır. Fakat “yaratmak” ve “yaratılmak” kavramları sırasıyla “yoktan var etmek” ve “yoktan var edilmek” şeklinde anlaşılmamalıdır. Bir şeyin “yaratılmış” olduğu söyleniyorsa, bu, onu var eden unsurların bir araya getirildiği veya o şeye “biçim verildiği” şeklinde yorumlanmalıdır. Bir şeyin yoktan var edilebileceği fikri ilkçağın dinî ve felsefî anlayışına tamamen yabancıdır. Nous ve madde arasındaki bir diğer fark bunlardan ilkinin mutlak anlamda basit ve yalın, ikincinin ise bütünüyle bileşik olmasında yatmaktadır. Nous hiçbir şeyle karışmaz, kendi başına bulunur, bütün her şeyin en güzeli ve en safı olduğu halde, madde Nous tarafından işlenmeden önce yalnızca bir yığın olarak vardır.