GENEL DİLBİLİM II Dersi Sözcük Anlambilimi soru detayı:

CEVAP:

Bu soruya dilbilimciler genel hatlarıyla şöyle yaklaşmaktadırlar:

I. Anadili konuşucuları sözcüklerin anlamlı olup olmadığını bilirler. Türkçeyi anadili olarak konuşanlar, örneğin [u], [m], [u] ve [t] seslerinden oluşan ses dizisinin Türkçede anlam taşıyan bir birim olduğunu, yani Türkçenin bir sözcüğü olduğunu (‘umut’), ancak [u], [b], [u] ve [t] seslerinden oluşan ses dizisinin (‘ubut’), yani Türkçenin bir sözcüğü olmadığını bilirler.

II. Anadili konuşucuları tümcelerin anlamlı olup olmadığını bilirler. Örneğin, Türkçede ‘kadın havuzda yüzdü’ gibi bir tümcenin hemen erişilebilir nitelikte bir anlamı olduğunu ancak ‘metafor karanlıkta çiçek açar’ gibi bir tümcenin hemen erişilebilir nitelikte bir anlamı olmadığını bilirler.

III. Anadili konuşucuları bir sözcüğün birden fazla anlam taşıyabileceğine ilişkin sezgilere sahip olabildiği gibi bir tümcenin birden fazla anlamı olabileceğini de bilirler. 

IV. Anadili konuşucuları iki ayrı sözcüğün tek bir anlamı yansıtabileceğini ya da birbirinden farklı şekilde yapılandırılmış iki tümcenin aynı anlamda olabileceğini bilirler.

V. Anadili konuşucuları sözcüklerin anlamsal karşıtlık taşıyıp taşımadığını bildikleri gibi tümcelerin de anlamsal karşıtlık ilişkisi içinde olup olmadığına dair sezgilere sahiptirler.

VI. Anadili konuşucuları gözlemlenebilir dünyada var olmayan nesneleri barındıran tümceleri de anlama yetisine sahiptir.