GENEL DİLBİLİM II Dersi Anlatı Çözümlemesi soru detayı:

CEVAP:

Anlatının iki temel işlevi vardır. Birinci işlev anlatının gönderge işlevi olarak adlandırılır. Bu işleviyle anlatı metni, metin alıcısını bir konuda bilgilendirmektedir. Bu işlevi kullanarak anlatıcı, bir deneyimini zaman sırası içinde, bu sırayla uyumlu bir tümce kümesi biçiminde özetler ve sözel olarak metin alıcısına aktarır. Ancak, anlatı aynı zamanda metin üreticisi için yaşadığı olayları aktarırken onları yorumlamasını da sağlayan bir araç veya bir kaynaktır. Anlatının ikinci işlevi bu olgu çerçevesinde ortaya çıkar. İkinci işlev anlatının değerlendirici işlevidir. Bu işlev, anlatıcının belirli olayları, belirli bir düzen içinde ve belirli bir amaç doğrultusunda anlatarak anlattığı olayları kendi biyografisine dönüştürebilmesine olanak verir. Kimi sözlü anlatı örnekleri sadece birinci işlevi yerine getirir. Çünkü her anlatı doğal olarak bu işlevi yerine getirir. Örneğin sıradan günlük anlatılar çoğu zaman böylesi örneklerdir. Kimi anlatı örneklerindeyse ikinci işleve yönelik düzenlemeler ortaya çıkar. Bu tür örnekler anlatıcının biyografisini sunar. Sıradan günlük anlatılardan ayrılır ve kişisel deneyim anlatıları olarak adlandırılır (Labov, 1997). Anlatının değerlendirici işlevi, anlatıcının anlatı öyküsüyle olaylar hakkında aktardığı bilgiyi nasıl yorumladığını da anlatısında sunabilmesini sağlar.