CEVAP:

Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kurulduğunda başta İngiltere olmak üzere birçok Avrupa ülkesi bu bütünleşme hareketinin dışında kalmayı tercih etmiştir. AET ülkeleri kişilerin, malların, sermayenin ve hizmetlerin serbest dolaşımını sağlamayı, pazarlarını birleştirmeyi, üçüncü ülkelere karşı ise ortak bir ticaret politikası uygulamayı hedeflemişlerdir. İngiltere açısından AET içinde yer almak, İngiliz Uluslar Topluluğu (Commonwealth) ülkelerine karşı AET’nin ortak ticaret politikasını uygulamasını gerektireceğinden sahip olduğu ayrıcalıklı ticaret ilişkilerini kaybetmesi anlamına gelecekti. Bu durum İngiltere’nin başlangıçta Avrupa bütünleşmesinin dışında kalmasının nedenlerinden birisi olmuştur. Diğer taraftan İngiltere gibi Avrupa’da Avusturya, Danimarka, Finlandiya, İsveç, İsviçre, İzlanda, Norveç ve Portekiz gibi ülkelerin artan sanayi ürünleri üretimlerine pazar bulma arayışları devam etmekteydi. İngiltere öncülüğünde bir araya gelen bu Avrupa ülkeleri 4 Ocak 1960 tarihinde imzaladıkları Stockholm Sözleşmesi ile Avrupa Serbest Ticaret Birliği (European Free Trade Association: EFTA)’ni kurmuşlardır. EFTA ile üye ülkeler kendi aralarındaki ticarette gümrük vergileri ve diğer engelleri tamamen kaldırmayı öngörmüşlerdir. Ticaretin serbestleştirilmesi sadece sanayi ürünleri için hedeflenmiş, Danimarka, Norveç ve Portekiz gibi oldukça gelişmiş tarım ve balıkçılık sektörüne sahip ülkeler olmasına rağmen tarım ve balıkçılık özellikle serbest ticaretin kapsamı dışında bırakılmıştır. EFTA bir serbest ticaret anlaşması olduğu için üye ülkeler arasında üretim faktörü hareketliliğini de öngörmemiştir. Ayrıca EFTA’ya taraf ülkeler üçüncü ülkelere karşı bağımsız bir dış ticaret politikası izlemeye devam etmişlerdir.