ANAYASA HUKUKU Dersi Yürütme Organı soru detayı:
SORU: Başkanlık sistemiyle parlâmanter rejim arasında genellikle yarıbaşkanlık sistemi adı verilen karma bir sistem kabul eden anayasaların en tipik örneği nedir?
Başkanlık sistemiyle parlâmanter rejim arasında genellikle yarıbaşkanlık sistemi adı verilen karma bir sistem kabul eden anayasaların en tipik örneği nedir?
CEVAP: Klâsik parlâmanter sistemin mantığı bu olmakla beraber, özellikle son on yıllar- da bu modelden önemli ölçüde sapan ve başkanlık sistemiyle parlâman¬ter rejim arasında genellikle yarı-başkanlık sistemi adı verilen karma bir sistem kabul eden anayasalar görülmektedir. Bu türün en tipik örneği, 1958 tarihli Beşinci Fransız Cumhuriyeti Anayasasıdır. Yarı-başkanlık sisteminin iki temel ve zorunlu unsuru, Cumhurbaşkanının halkça seçilmesi ve önemli anayasal yetkilere sahip olmasıdır. Sadece Cumhurbaşkanının halkça seçilmesi, bir hükûmet sistemini yarı-başkanlık sistemi olarak nitelendirmek için yeterli değildir. Nitekim Cumhurbaşkanının halk- ça seçildiği, fakat yetkilerinin sembolik ve temsilî düzeyde olduğu birçok Avrupa ülkesi (Avusturya, Finlandiya, İrlanda, İzlanda, Portekiz) parlâmenter rejimler ola- rak sınışandırılmaktadır.
Klâsik parlâmanter sistemin mantığı bu olmakla beraber, özellikle son on yıllar- da bu modelden önemli ölçüde sapan ve başkanlık sistemiyle parlâman¬ter rejim arasında genellikle yarı-başkanlık sistemi adı verilen karma bir sistem kabul eden anayasalar görülmektedir. Bu türün en tipik örneği, 1958 tarihli Beşinci Fransız Cumhuriyeti Anayasasıdır. Yarı-başkanlık sisteminin iki temel ve zorunlu unsuru, Cumhurbaşkanının halkça seçilmesi ve önemli anayasal yetkilere sahip olmasıdır. Sadece Cumhurbaşkanının halkça seçilmesi, bir hükûmet sistemini yarı-başkanlık sistemi olarak nitelendirmek için yeterli değildir. Nitekim Cumhurbaşkanının halk- ça seçildiği, fakat yetkilerinin sembolik ve temsilî düzeyde olduğu birçok Avrupa ülkesi (Avusturya, Finlandiya, İrlanda, İzlanda, Portekiz) parlâmenter rejimler ola- rak sınışandırılmaktadır.