OSMANLI TARİHİ (1876-1918) Dersi DIŞ POLİTİKA'DA ZOR YILLAR: II. ABDÜLHAMİD'İN DIŞ POLİTİKASI soru detayı:
SORU:
Berlin Bağdat Demiryolunun uluslararası rekabeti nasıl etkilediğini açıklayınız.
CEVAP:
Berlin Bağdat demiryolu işletme hakkının yanı sıra, demiryolu hattı boyunca her iki taraftaki yirmi kilometrelik alanda maden ve petrol arama işletme imtiyazının Almanlara verilmesi İngilizlerin Anadolu’daki iktisadi menfaatlerini zedeliyordu. Ayrıca göz diktikleri petrol bölgelerinden uzak kalıyor ve uzun zamandır üstünlük elde ettikleri Basra Körfezi ticaretleri tehdit altına giriyordu. Özellikle demiryolu hattının Bağdat’tan Basra’ya, buradan da Kuveyt’e ulaştırılması niyeti, İngilizleri büsbütün çileden çıkardı. Zira Avrupa’da durduramadıkları Almanlar ile Basra Körfezi’nde karşı karşıya geleceklerdi. Böylece sömürgeleri olan Hindistan yolunun da Alman baskısına maruz kalacak olması kabul edilemezdi. Bunun için Fransız ve Rusları da harekete geçiren İngiltere en azından projeyi kendi menfaatlerine uyarlamayı hedefledi. Bu çekişme uzun yıllar sürdü ancak çözüm bulunamadı. Gerek Osmanlı Alman ilişkilerinin aldığı yeni şekli ve gerekse İngiltere başta olmak üzere diğer büyük devletlerin tavrı bu sorunu ileriki yıllara taşıdı. Böylece Berlin Bağdat demiryolu sorunu Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasının ana nedenlerinden biri oldu.