GENEL DİLBİLİM II Dersi Edimbilim-I: Bağlam, Konuşma İlkeleri ve SözEylem Kuramı soru detayı:

CEVAP:

Bilişsel Bağlam-(Söylem Modeli: Konuşucu/yazar, dil kullanarak dinleyici/okurun
bilişinde belli bir söylem modeli (Webber,
1979) ya da bilişsel bağlam oluşturmasını
sağlar. Bu bağlamda söylem varlıkları (kişiler, olaylar, varlıklar, vd.) onlara atfedilen
özellikler, eylemler ve bunların arasındaki bağlar bulunur (Webber,1979; Prince,
1981; Prince, 1992). Söylemde iletişim, bu
söylem varlıkları, onlara atfedilenler ve aralarındaki bağlara yöneltilen dikkat ile kurulur. Bilişsel bağlam, söylem ilerlerken aynı
anda oluşturulur. Konuşucu ve dinleyicinin
bilişsel bağlamları birbirine ne kadar yakınsa
veya örtüşürse iletişim o kadar başarılı olur.
Bağlam devinimseldir ve yeni sözceler ile
güncellenir. Öyleyse bilişsel bağlam, konuşucu ve dinleyicinin dil kullanarak birlikte
oluşturdukları, sürekli değişen, güncellenen
bir bağlamdır. Konuşucu ve dinleyicinin paylaştıkları bilgi ya da “ortak zemin” üzerine
yeni bilgiler eklenir. Ahmet, bir arkadaşım,
Türkiye, Pamuk Prenses, bir adam, gibi öğeler
söylem varlıklarıdır. Söylem varlığı, üzerinde
konuşulan, sözü edilen öğedir. Söylem varlıkları, bilişsel bağlam ya da söylem modelinde, üzerine başka bilgiler asılacak askılar ya
da içine yeni bilgi eklenen zihinsel dosyalar
olarak görülebilir. Öyleyse bilişsel bağlamda
konuşulan varlıklar, onlara atfedilen özellik, eylem, nitelikler ile bunların arasındaki
bağlar bulunur. Bu kitapta bilişsel bağlam ve
söylem modeli aynı anlamda kullanılmaktadır. Örneğin, bir sözcede geçen Eskişehir
ya da bir şehir öbekleri bilişimizde bir dosya
açmamız doğrultusunda bir talimat gibidir.
Daha sonra bu dosyaya bir havacılık kenti
olma yolunda... gibi bir atıf eklenerek bağlam güncellenebilir.