KAMU EKONOMİSİ I Dersi Kamu Girişimciliği ve Özelleştirme Teorisi soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Bir kamu iktisadi girişiminin temel özellikleri nelerdir?


CEVAP:

1. Kamu iktisadi girişimleri, bir kanun veya kanunun verdiği yetkiye dayanarak kurulurlar. Kamu iktisadi girişimlerinin yasal statüsü, bunların hak ve sorumlulukları ile özel girişimlerle olan ayrılıklarını ortaya koymaktadır.
2. Kamu iktisadi girişimleri özel mal ve hizmetler üretmektedirler. Kamu iktisadi girişimlerinin bu özelliği özel girişimler ile aynıdır. Önceki açıklamalarımızda Jones’in ortaya koyduğu tablo ile bu özellik belirginlik arz etmektedir. Devletin tam kamusal ve yarı kamusal (karma) mallar üreten kuruluşları, kamu iktisadi girişimi değildir. Tam kamusal üreten devlet kuruluşlarını “Kamu Kurumu”, yarı kamusal mallar üreten kuruluşları ise “Kamu İktisadi Kurumu” olarak adlandırabiliriz.
3. Kamu iktisadi girişimleri ticari ve sınai alanda piyasa koşullarına göre ve fakat sosyal fayda/maliyet ilişkilerini de göz önünde bulunduran girişimlerdir. Diğer bir deyişle “kâr motifi ve kamu yararı motifi” bu girişimlerin iki ayrı özelliğidir. Kârlı olmayan, ancak sosyal faydası yüksek olan ekonomik faaliyetlerin de kamu iktisadi girişimleri tarafından yapılması mümkündür.
4. Kamu iktisadi girişimlerinin tüzel kişilikleri, idari ve mali özerklikleri vardır. İdari özerklik, girişimin devlet dışında kendi organları vasıtasıyla yönetilmesini ifade eder. Mali özerklik ise girişimin kendi mal varlıklarının bulunması demektir.
5. Kamu iktisadi girişimlerinin yönetiminde ve sermayesinde kamu payı hakimdir. Diğer bir deyişle sermayedeki kamu payı % 50’den fazla olmalıdır. Yönetimde de devletin hakim olması gereklidir.
6. Kamu iktisadi girişimleri devlet bütçesi dışında özerk bütçelerle yönetilirler. Bununla birlikte, kamu iktisadi girişimleri genel bütçeden yardım alabildikleri gibi, kârlarının da kısmen genel bütçeye devredilmesi mümkündür.
7. Kamu iktisadi girişimlerinin kendilerine mahsus ayrı muhasebeleri vardır. Devlet muhasebesi esaslarına göre değil ticari muhasebe (genel muhasebe) esaslarına göre yönetilirler.
8. Kamu iktisadi girişimleri, uygulamada devlet işlemlerine uygulanan esas ve usullere tabi değildirler. Genellikle personel işlemleri, devlet personel rejiminin dışında tutulmaktadır. Alım satım işlemlerinde ihale sistemi yönünden ayrı esaslara tabidirler.
9. Kamu iktisadi girişimleri, devletle olan ilişkilerinde kamu hukukuna, üçüncü kişilerle olan ilişkilerinde ise özel hukuka tabidirler. Bu özelliği ile, kamu iktisadi girişimleri hem kamu hukuku tüzel kişisi, hem de özel hukuk tüzel kişisi görünümündedir