MEDENİ HUKUK II Dersi BORÇLAR HUKUKUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR VE İLKELER soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Borçlu taraf sayısı açısından sözleşmelerin türleri nelerdir?


CEVAP:

Borç yüklenen taraf sayısına göre sözleşmeler, tek tarafa borç yükleyenler ve iki tarafa borç
yükleyenler olmak üzere ikiye ayrılır. Taraflarından sadece biri için borç doğuran sözleşmelere tek
tarafa borç yükleyen sözleşmeler denilmektedir. Tek tarafa borç yükleyen sözleşmeye bağışlama ya da
kefalet sözleşmeleri örnek olarak verilebilir.
Her iki tarafı için de karşılıklı borç yükleyen sözleşmelere iki tarafa borç yükleyen sözleşmeler adı
verilir. Bunlar da kendi aralarında ikiye ayrılır: Tam iki tarafa borç yükleyen ve eksik iki tarafa borç
yükleyen sözleşmeler.

Sözleşmenin niteliği gereği tarafların her birinin edimi diğer tarafın ediminin tam karşılığını
oluşturmakta ise tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerden söz edilir. Tam iki tarafa borç yükleyen
sözleşmelerde, her iki tarafın da borçları doğuş, varlıklarını sürdürme ve ifa bakımından birbirinin
karşılığıdır. Edimler birbiriyle öyle bir ilişki içerisindedirler ki, kural olarak aynı anda doğar ve aynı
anda ifa edilirler; biri diğerine denk bir karşılık (ivaz) oluşturur; her birinin sebebi diğeri olup,
edimlerden biri geçerli değilse diğeri de geçersiz kalır. Bunlar, satım, kira, hizmet, istisna gibi
edimlerin karşılıklı olarak değiş tokuşunu (mübadelesini) amaçlayan sözleşmelerdir.
Taraflardan birinin edimini ifa etmesinin sonucu olarak diğer taraf için de edim (borç)
yükümlülüğünün doğduğu sözleşmeler ise eksik iki tarafa borç yükleyen sözleşmeler olarak
adlandırılır. Eksik iki tarafa borç yükleyen sözleşmelerde, edimlerin birbiriyle mübadelesi ve
birbirinin denk karşılığı olma niteliği bulunmaz. Bu anlamda, kimi örneklerinde taraflardan biri, önce
kendi malvarlığından bir değeri diğer tarafa vermeyi, diğer taraf ise, kendisine verileni daha sonra
iade etmeyi taahhüt eder. Bu, kendi malvarlığından bir şeyi vermeyi değil, aslında karşı tarafa ait
olanı, ona iade etmeyi taahhüttür.