CEVAP: : 1924 Anayasası’nda sendika hakkı ve toplu iş sözleşmesi hakkına ilişkin düzenlemeye yer verilmemiştir. 1926 yılında yürürlüğe giren 818 sayılı Borçlar Kanununun 316. ve 317. maddelerinde Umumi mukavele öngörülmüştür. Bu şekilde Türkiye’de ilk toplu sözleşme modelinin düzenlendiği görülmektedir. 818 sayılı Borçlar Kanununun 317. maddesine göre ise, umumi bir mukavele ile bağlı bulunan iş sahipleriyle işçiler arasında yapılacak özel iş sözleşmelerinin, umumi mukaveleye aykırı hükümleri geçersiz olacak ve geçersiz hükümlerini umumi mukavele hükümleri alacaktır. Bu düzenleme dönemin koşullarında sendikal örgütlenme ve iş mücadelesi araçları grev ve lokavt kurumları hukuken tanınmadığı için işlerlik kazanamamıştır. Toplu pazarlık kurumunun gelişmesi daha sonra, 1938 tarihli Cemiyetler Kanununda yer alan sınıf esasına dayanan cemiyet kurma yasağının 1946 yılında kalkması ve 1947 tarihli 5018 sayılı İşçi ve İşveren Sendikaları ve Sendika Birlikleri Hakkında Kanunun yürürlüğe girmesiyle başlamıştır. Toplu pazarlığın tam anlamıyla kurumsallaşması 1961 Anayasası’nın yürürlüğe girmesi ile gerçekleşmiştir. Bugün toplu iş sözleşmesi hakkının hukuki dayanağı 1982 Anayasası’nın 53. maddesidir. Anılan Anayasa rejimine paralel olarak yürürlüğe giren 1983 tarihli Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, 275 sayılı Kanundan farklı olarak aynı anda işyeri ve işkolu toplu iş sözleşmesi yapılması olanağını ortadan kaldırmış ve işyeri düzeyinde toplu iş sözleşmesi yapılması esasını benimsemiştir.