CEVAP:

Damızlık işletmelerde kuluçkalık yumurta kalitesini, buna bağlı olarak civciv kalitesini etkileyen sürü yönetimi ile ilgili faktörlerden en önemlileri şunlardır;

Damızlık sürülerin genetik yapısının çıkım oranı, kuluçka randımanı gibi kuluçka verimi ile ilgili özellikler bakımından iyi olması gerekir. Bu konuda yumurtacı ve etçi genotipler arasında, aynı üretim yönlü genotiplerin kendi arasında çok küçük de olsa farklılıklar olabilmektedir.

Damızlık sürülerin barındırılacağı kümeslerin yer seçimi; damızlık kümeslerin diğer hayvancılık işletmelerine özellikle diğer kanatlı işletmelerine olan uzaklığı ve yerleşim pozisyonu, kümes içi çevre koşulları ve sürü yönetimi civciv kalitesini yakından etkileyen faktörlerin en önemlilerindendir.

Sürü sağlığı ve aşılama programı; damızlık hayvanlardan yumurta yoluyla civcivlere bulaşan hastalıklar, özellikle Salmonella ve Mycoplasma etkenleri yönünden sürü tamamen sağlıklı olmalıdır. Stres oluşturmama bakımından sürüde uygulanan aşılama ve ilaçlama programları yumurta verim döneminden önce tamamlanmış olmalıdır.

Besleme programı; Damızlık hayvanların yaşına ve üretim yönüne uygun, vitamin, mineral, iz elementler yönünden dengeli ve yeterince yem ve su verilmeli, yemlik ile yem depolarında küf, mantar vb. üremesine müsaade edilmemelidir.

Sürüde erkek-dişi arası yeterlilik: Sürüde horoz sayısının yetersiz veya fazla olması durumunda kuluçka randımanı beklenenden düşük olur. Normal bir horoz günde 25-30 aşım yapabilse de pratikte normal bir tohumlama olabilmesi için sürüde hafif ırklarda yani beyaz yumurtacı damızlıklarda on üç-ondört tavuk için bir horoz, ağır ırklarda yani etlik piliçlerde on tavuk için bir horoz bulunması tavsiye edilir. Kabaca sürüde erkek dişi oranı 1/10 gibi düşünülse de damızlık materyal hangi firmaya aitse, o firmanın tavsiyeleri dikkate alınarak sürüde erkek-dişi oranının belirlenmesi en doğrusudur. Normalde tavuğun döllü yumurta vermesi için haftada bir veya iki kez horozla birleşmiş olması yeterlidir.

Damızlık sürünün yaşı; yumurta büyüklüğünü, kuluçka sonuçlarını ve civciv kalitesini etkilemektedir. Damızlık sürülerden ilk elde edilen yumurtalar normale göre daha küçüktürler ve bunlarda dölsüzlük oranı daha yüksektir. Küçük yumurtadan küçük civciv çıkacağı için böyle yumurtalardan elde edilen civcivler bir sonraki neslin küçülmesine neden olurlar. Aynı zamanda küçük civcivlerin performansı da düşük olacağı için yumurtalar 50-52 g ağırlığa ulaşana kadar kuluçkaya konulmamalıdır. Damızlık hayvanların yaşı ilerledikçe yumurta irileşir, ileri yaşta ise kabuk kalitesinde bozulmalar başlar. Bundan dolayı çok yaşlı damızlıkların yumurtaları da kuluçkalık olarak değerlendirilmemelidir. Kuluçka randırmanının iyi olması için damızlık sürünün yaşı en az 28 hafta olmalı, 60-64 haftalık yaşta da sürü dışı edilmelidirler. En iyi kuluçka sonuçları yaşları sekiz ile onüç ay arası olan damızlıklardan elde edilmektedir.

Sürünün yumurta verim düzeyi; Genel olarak sürü performansı ile kuluçkalık yumurta kalitesi ve kuluçka sonuçları arasında pozitif bir ilişki vardır. Yumurta veriminin düşmesine yol açan herhangi bir faktör kuluçka sonuçlarını da olumsuz etkileyecektir. Doğal olarak hayvanın yaşı ilerledikçe sürü performansı ve yumurta kalitesi düştüğünden kuluçka sonuçları da kötüleşmektedir.

Yeterli sayıda folluk; Otomatik taşıma sistemli koloni tip ya da bireysel folluk olsun önemli olan yeterli sayıda olmasıdır. Tavuklarda özellikle sabah saatlerinde yumurtlama en yoğun olup, bu saatlerde yumurtalar daha sık toplanmalıdır. Genelde beş tavuk için bir adet bireysel folluk hesaplanır. Kümeste yeterince folluk bulunmaması durumunda hayvanlar ızgara zemin ya da altlık üzerine yumurtlayacaktır. Bu yumurtalar genelde dışkı ile kirleneceğinden ya da kırılıp çatlayabileceğinden kuluçkalık olarak değerlendirilmemelidir. Ayrıca folluklar ışık kaynaklarından uzak bölümlere yerleştirilmelidir.