TIBBİ VE PSİKİYATRİK SOSYAL HİZMET Dersi Sosyal Hizmet Sunumunda Değerler ve Etik soru detayı:

PAYLAŞ:

SORU:

Değerler kaç boyuta sahiptir? Bunlar nelerdir?


CEVAP:

İnsanın davranış ve söylemlerine etkide bulunan değerlerin, üç boyuta sahip olduğu varsayılmaktadır Bunlar:
• Bilişsel boyut: Eylemlerin sonucunu oluşturan değerler boyutudur. Bir davranışın doğru-yanlış, iyi - kötü biçiminde nitelenişinde bilişsel boyut önemlidir. Bireylerin bu nitelikleri (iyi- kötü; doğru– yanlış) ayırt edebilmesinde etkili olan
mekanizmalar veya içsel kodlar, bilişsel değerleri ifade eder. Bilişsel değerler, bireylerin karar vermesinde etkili olduğu kadar sahip olunan yargıları da şekillendirirler. Bilme yoluyla değerlendirilebilen davranış kararlarında eylemlerin kabul edilebilirliğinin ve yönünün seçilmesine yardımcı olurlar. Birey, yaşadıklarından ya da eğitim yoluyla öğrendiklerinden yola çıkarak davranışının biçimine karar verebilmektedir. İşte bu boyut, değerlerin bilişsel boyutunu oluşturmaktadır. Dolayısıyla eğitim ve yaşanılan deneyimler, değerler üzerinde etkili olabilme potansiyeline sahiptir. Sosyal hizmet alanında eğitimin temel hedefi de bilişsel boyutta değerlerin ortaya çıkmasını sağlamak ve bilişsel  farkındalık geliştirmek olmalıdır.
• Duyuşsal boyut: İnsani istek ve ihtiyaçlar ile ortaya çıkan değerler boyutudur. Davranışın belirli bir tipini oluşturan ihtiyaçlar veya varlığın son durumunu ortaya koyan değerler, duyuşsal boyuta ilişkin değerler olmaktadır. İnsanların ihtiyaç ve eğilimleri tarafından yönlendirilen istekleri ve arzu edilebilir sonuçları içine alan değerler, duyuşsal boyutu yansıtır. Duyuşsal boyut, insani özelliklerin hissedilmesine yöneliktir; içten gelen arzulara dayanır ve pek çok insan için ortak tepkiler ortaya koyma anlamına gelmektedir. En temel insani özellikler, duyuşsal ya da hissi boyuttaki değerlere örnek olarak verilebilir.

• Yöneltici boyut: Çatışmaların ya da açmazların çözümüne rehberlik eden ve böyle durumlarda bireyi yönlendiren yol gösteren değerlerdir. Toplumsal ihtiyaç ya da isteklerle baş etmek ve seçimlerin psikolojik açıdan savunmasını yapmak için değerlerin bu boyutu ortaya çıkmaktadır. Özellikle bireylerin içsel olarak kendilerini rahatsız eden bir olay ya da olguyla karşılaşmaları durumunda yöneldikleri değerler bu türden değerlerdir. Bireyin öz-benliğini korumaya yardımcı olabilirler.