TÜKETİCİ DAVRANIŞLARI Dersi Tüketici Davranışı Kavramı ve Disiplinlerarası Yaklaşım soru detayı:
SORU:
Demografi ve tüketici davranışı arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
CEVAP:
Demografi nüfus bilimi olarak da karakterize edilir. Demografi tüketicilerin kolay bir biçimde ölçülebilen veya belirlenebilen özellikleriyle ilgilidir. Demografik özelliklerden kısaca söz edecek olursak belli başlıları şunlardır: Cinsiyet, yaş, medeni durum, gelir, eğitim durumu. Bu özelliklerin her biri tüketici davranışını belirler. Erkeklerin tüketim biçimleri ile kadınlarınki birbirinden oldukça farklıdır. Pazarlamacılar kadınlara yönelik pazarlama stratejileri geliştirir. Pek çok durumda karar verici olan kadınları etkilemek zor olabilmektedir. Bu bakımdan zengin içerik ve çeşitliliğe sahip ürünlerin çoğunun kadınlara hitap
ettiğini söylemek pek de yanlış olmayacaktır. Örneğin, kadınlara yönelik kozmetik ve giyim sektörü ele alındığında bu zenginliğin ne denli devasa düzeylerde olduğu rahatlıkla görülecektir.Yaş olgusu da tercih davranışını belirlemektedir. Gençlerin tüketim örnekleri ile yaşlı pazarı olarak addedilen grubunki (65 ve +) karşılaştırıldığında birbirinden ne kadar ayrıldıkları rahatlıkla görülecektir. Yaş konusu, aile yaşam eğrisindeki aşamayla da yakından ilişkilidir. Bekar olanlar ile küçük veya okul çağında çocuğu olanların tüketim kalıpları farklıdır. Gençler giyim, kuşam, yeme-içme ile eğlenceye yoğun olarak harcama yaparken, çocuklarının geleceğini planlayan aileler özel okul için tasarrufa yönelebilmektedir. Bunun
gibi pek çok tüketim durumu da yaş grubuna bağlı olarak şekillenmektedir. Aynı şekilde tüketicinin medeni durumu da tercih edilecek mal ve hizmetler üzerinde etkili olacaktır. Gece kulübü ve barlar yoğun olarak bekar ve gençler tarafından kullanılmaktadır. Evli, çocuk ve sorumluluk sahibi bir kişinin bar hizmetlerinden yararlanması genç tüketiciler kadar yaygın olmayacaktır. Aynı şekilde eşini kaybetmiş, boşanmış veya tek yaşayan kişilerin ilgilendikleri turlar ile gençlerin tercih ettikleri destinasyonlar farklı olacaktır.
Yukarıda mikro ve makro ekonomide de bahsedildiği gibi gelir ile tüketim arasındaki ilişki çok yoğundur. Asgari ücret ile çalışan kişinin lüks bir semtte ev tercih etmesi zor olacaktır. Gelir düzeyine uygun evleri ve semtleri tercih edecektir. Gelir her tür ürün tercihi üzerinde etkiye sahiptir. Engel kanununun da bir gereği olarak; gelir durumu arttıkça temel gereksinim dışındaki ürünlere olan yönelimin payı artmaktadır. Daha açık bir ifadeyle, tüketiciler gelirleri arttıkça sosyal statülerini, benliklerini, kişiliklerini, sosyalleşme
ve sağlıklı olma düzeylerini tatmin edecek ürünlere yönelir.
Demografik değişken olup tüketimi belirleyen temel bir parametre eğitimdir. Eğitim ile tüketim kalıpları arasında yakın bir ilişki vardır. Yaşam stilinin de bir göstergesi olan eğitim durumu tüketilecek mal ve hizmetleri belirleyebilmektedir. Tipik olarak bale, tiyatro, ve opera seyircisinin çoğunlukla yüksek bir eğitim düzeyine sahip kişilerden oluştuğu görülür. Bu durum da eğitim ile tüketim arasında da yakın bir ilişki olduğunu ortaya koyar. Kitap okuma alışkanlıklarının son derece düşük olduğu Türkiye gibi ülkelerde, eğitim durumu yüksek olan aileler çocuklarına bu alışkanlığı kazandırmak için yoğun bir biçimde kitapçıları (D&R, Remzi Kitap vb.) ziyaret etmektedir.