CEVAP:

Devletin mali alandaki rol ve fonksiyonlarındaki değişime neden olan en önemli faktör, 1970’li yılların sonlarından itibaren birçok ülkede piyasa ekonomisine dayalı sistemin yaygınlaşmaya başlamasıdır. İngiltere ve ABD’nin öncülüğünü çektiği birçok ülke, milli ekonomi içerisinde kamu kesiminin payını küçültücü ve dolayısıyla piyasa ekonomisinin payını artıcı mali politikaları uygulamaya koymuştur. Piyasa ekonomisine uyumlu mali politikalar daha çok vergi indirimleri, özelleştirme uygulamaları, yasal-kurumsal serbestleşmeye yönelik uygulamalar vb. şeklinde ortaya çıkmıştır. Tüm bu uygulamalar devletin belirli mal ve hizmetlerin üretiminden çekilmesi, özel sektörü geliştirici ve üretimi teşvik edici bir rol üstlenmesi olarak tanımlanabilir. 

Piyasa ekonomisinin yaygınlaşması ve dolayısıyla devletin mali alandaki rolünün değişmesinde etkili olan bir başka faktör de Sovyetler Birliği’nin dağılarak bağlı ülkelerin birer birer bağımsızlıklarını ilan etmeleri olmuştur. Eski Doğu Bloku ülkeleri de dünyadaki piyasa ekonomisi ağırlıklı bu trende bağlı kalmayı tercih etmişlerdir. Bu bağlılıkta, Dünya Bankası ve IMF gibi uluslararası kuruluşların bu ülkeler için tavsiye ettikleri politikalar ve istikrar programlarının da piyasa ekonomisi ağırlıklı çözümler içermesi etkili olmuştur.

Bugün için devletin mali alandaki rol ve fonksiyonlarında belirleyici olan en önemli etken globalleşme olgusudur. Globalleşme devletin mali alandaki rolünün yeniden sorgulanmasına neden olmuştur. Globalleşmenin ülkeler için sağladığı avantajlar yanında özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından risk taşıyan yönlerine karşı gerekli tedbirlerin alınmasının devletin görevlerinden biri olduğu savunulmaktadır.

Hükümetler eğitim ve sağlık alanında gelişmelerin kaydedilmesine, toplumsal eşitsizliğin azaltılmasına önemli ölçüde yardımcı olmuşlardır. Ancak devlet müdahaleleri aynı zamanda kötü birtakım sonuçlara da yol açmıştır. Hükümetlerin geçmişte iyi işler yaptığı alanlarda bile küreselleşen bir dünya ekonomisinin gereklerine uyum sağlayamayacaklarından kaygı duyulmaktadır (World Bank, 1997:1). Dolayısıyla globalleşme sürecinin dışında kalmanın imkansızlaştığı dünyada ülkelerin ellerindeki en önemli aracın rekabet olacağı düşünülmektedir. Bu nedenle global dünyada devletin yeni rolünün ülkenin uluslararası alanda rekabet gücünü artırıcı politikalar uygulaması olduğu ileri sürülmektedir.
Teknolojik değişim, hizmetlerin yaygınlaştırılmasına ve piyasaların daha büyük bir rol oynamasına imkan veren yeni fırsatlar yaratmıştır. Bu değişiklikler, devlet için yeni ve farklı roller anlamını taşımıştır. Devletler, artık mal ve hizmet sunan değil, piyasanın işleyişini kolaylaştıran ve düzenleyen unsurlardır (World Bank, 1997:2).