OSMANLI TÜRKÇESİNE GİRİŞ I Dersi Alfabe İşaretlerinin Ses Değerleri I: Ünlüler soru detayı:

CEVAP:

1. Dilin geriye çekilmiş ya da ileri sürülmüş
olmasına göre çıkan ünlüler. Bu durum
ünlülerin kalınlık-incelik niteliklerini belirler. Dilin geriye çekilmiş durumunda çıkan
ünlüler kalın, ileri sürülmüş durumunda
çıkan ünlülerse ince ünlülerdir:
kalınlar: a ı o u,
inceler: e i ö ü.
2. Dudakların düz ve yuvarlak durumuna
göre çıkan ünlüler. Bu durum da ünlülerin düzlük-yuvarlaklık niteliklerini belirler. Dudakların düz ve yayvan bulunduğu
durumda çıkan ünlüler düz, yuvarlak ve
büzülmüş durumunda çıkanlarsa yuvarlak
ünlülerdir:
düzler: a e ı i,
yuvarlaklar: o ö u ü.
3. Alt çenenin aşağı düşürülmesi ya da yukarı çekilmesi ile biçimlenen ünlüler. Alt
çenenin aşağı düşürülmesi ile yukarı çekilmesi ağız boşluğunu genişletir ya da daraltır. İşte bu iki duruma göre de ünlüler genişlik-darlık özelliklerini kazanır:
genişler: a e o ö,
darlar: ı i u ü.
İşte ünlülerimizin ses yolundaki bu üç oluşum
biçimi her ünlüye üç ayrı özellik kazandırır, bu
özellikler de kelime içinde hecelerin sıralanmasında
belli düzenleri meydana getirir.