ÇOCUK GELİŞİMİ Dersi Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi soru detayı:
SORU:
Dilin bileşenleri nelerdir?
CEVAP:
Dilin bileşenleri; ses bilgisi, anlam bilgisi, söz dizimi, biçim bilgisi ve kullanım bilgisinden oluşur.
Ses Bilgisi (Fonoloji): Sesbilgisi, bir dildeki ses sistemi ile ilgili kurallardır. Bir dildeki seslerin yapısı, dağılımı ve sıralanmalarını içerir. Sesbirim (fonem) bir dilde anlam değişikliği yaratabilen en küçük ses birimine verilen isimdir. Türkçe’ de 8 ünlü, 20 ünsüz toplam 28 sesbirim vardır.
Anlam Bilgisi (Semantik): Anlam bilim, hem kavramları ifade eden sözcük etiketleri hem de kavramlar arasındaki bağlantıları ifade eden şemalar ya da semantik bağlantılar anlamına gelir. Anlam bilimsel bağlantılar-şemalar-kavramsal bilgiyi düzenlemeyi sağlayan bellekteki bilişsel yapılar olarak düşünülebilir. Bu bağlantılar yeni bir öğrenme durumunu ve bilgiyi geri çağırmayı kolaylaştırır ve daha önce öğrenilen kavramların değerlen-dirilmesine, düzenlenmesine katkıda bulunur.
Söz Dizim Bilgisi (Sentaks): Söz dizimi, bir dilde hangi sözcük gruplarının ad öbeği olarak kurulabileceğini, hangi sözcük gruplarının eylem öbeği olarak kurulabileceğini belirler. Söz dizimi, sözcüklerin kurallı bir biçimde sözce içinde diziliş kurallarını içerir.
Biçim Bilgisi (Morfoloji): Çocukların zihinsel becerileriyle birlikte dilleri de geliştikçe, kazanılan her yeni söz, dizimsel ve biçimsel öğe tümcelerin uzunluğunu ve karmaşıklığını etkiler. Kazanılan her yeni morfem ile çocukların tümcelerinin uzunluğu da artar. Biçim bilgisi, genel olarak sözcük yapısına ilişkin bilgi anlamına gelir. Başka bir deyişle biçim bilgisi; sözcüklerdeki kök ve ekleri, bunların kurallı düzenleniş biçimleri ile türetilişlerindeki özellikleri içerir. Biçim bilgisi sözcüklerin içyapılarını ilgilendiren kurallardır.
Kullanım Bilgisi (Pragmatik): Kullanım bilgisi, dilin biçiminden çok amaçlarını, sosyal etkileşim için farklı kişi ve durumlarda kullanım tarzını (sosyal uygunluğunu) ve söylemi belirleyen kurallardan oluşur. Dilimizi çoğu zaman kiminle, nerede ve nasıl konuştuğumuza göre uyarlamayı öğreniriz. Bir konuşmaya başlarken, sürdürürken veya konuşmayı sonlandırırken uymamız gereken kurallar vardır. Ayrıca bu kurallar, bir sosyal durumdan diğerine değişebilir. Çocuklar dilin bu bileşenini ilgilendiren kuralları erken yaşlarda öğrenmeye başlar.