CEVAP:

Dolaylı vergilerin idare ve mükellef
açısından başlıca avantajları şunlardır:
• Kaçakçılığı Azaltma: Dolaylı vergiler mal ve
hizmetlerin fiyatına dahil oldukları için dolaylı
vergiler yoluyla vergi kaçırmak için çok daha dar
bir alan söz konusudur. Bu anlamda katma değer
vergisi diğer vergilere göre vergi kaçakçılığını
azaltmanın en etkili yolu olarak kabul
edilmektedir.
• Psikolojik Etki: Dolaylı vergiler dolaysız
vergilere göre daha az hissedilir. Dolaylı
vergilerde tüketiciler neredeyse ödedikleri
verginin farkında bile değildir. Özel tüketim
vergisi gibi dolaylı vergiler fiyatın içindedir.
Dolaylı vergilerin alıcılar tarafından hissedilmesi
zordur ve bu nedenle dolaylı vergilerin mali
anesteziye daha uygun olduğu kabul edilir.
• Seçimlik Yapı: Dolaylı vergiler bir dereceye
kadar seçimlik vergilerdir. Teorik olarak bir kişi
dolaylı vergi ödemek istemiyorsa vergilendirilen
mal ve hizmeti almaktan vazgeçebilir. Pratikte ise
tüketim seviyesini değiştirmek suretiyle vergi
yükümlülüğünü bir derece değiştirmek ya da
azaltmak mümkündür.
• Esneklik: Maliye politikasını daraltmak ya da
genişletmek için dolaylı vergilerin artırılması
veya azaltılması bir araç olarak kullanılabilir.
Dolaylı vergilerin artırılması tüketimi
cezalandırıp tasarrufu teşvik ederken dolaylı
vergilerin azaltılması ise harcamaları teşvik
ederken, tasarrufu azaltıcı bir etkiye sahiptir.
Dolaylı vergiler çevresel amaçlara ulaşmak ve
tüketim kalıplarını değiştirmek için de
kullanabilir.
• Basitlik: Mal ve hizmetlerden alınan dolaylı
vergilerin hesaplama yöntemleri gelir üzerinden
ödenen dolaysız vergilere göre çok daha kolaydır.
• Uyum Maliyeti: Dolaylı vergiler çoğu kez satış
noktasında tahsil edilir. Bu nedenle dolaylı
vergilerin yönetimi oldukça kolaydır.
• Çalışma Arzusu: Dolaylı vergiler kazancın
seviyesi ile ilgili olmadıkları için çalışmayı
engellemez, tam tersine teşvik ederler. Dolaylı
vergilerin artması fiyatları artırır ve dolayısıyla
önceki yaşam standardının aynısını devam
ettirmek isteyen tüketiciler, tasarruflarını
azaltmak istemiyorlarsa daha fazla çalışmayı
tercih edebilirler.
• Politik Kabul: Mükelleflerin dolaylı vergilere
direnç göstermesi, dolaysız vergilere kıyasla daha
azdır. Bu nedenle hükûmetler dolaylı vergileri
dolaysız vergilere göre daha fazla tercih
edebilmektedir.
• Konjonktürel Duyarlılık: Dolaylı vergiler
konjonktürel fiyat hareketlerini izleme
konusunda daha duyarlıdır. Konjonktürün
yükselme devrelerinde hasılatı en hızlı artan
vergiler dolaylı vergilerdir (tüketim vergileridir).
Tam tersine dolaysız vergiler (gelir vergisi gibi)
gecikmeli olarak fiyat hareketlerine yansıtılabilir.