SORU: Düz ünlülü ekler nelerdir?
CEVAP: Bu sınıftaki eklerden {+CI} isimden isim yapma eki (??-} ,(+DI} görülen geçmiş zaman eki (??)+} ,(-s)I} teklik 3. şahıs iyelik eki (??+} ,(+I} yükleme hâli eki (? ,(+ {-IcI} fiilden isim yapma eki ( )-??? ve {+IncI} ( ) +??? isimden isim yapma eki gibi ekler Arap harfli imlada hep “ye (? “(harfi ile yazılmıştır. Bu sebeple Arap harfli imla bu eklerdeki dudak uyumunu gizlemiştir. Bazı harekeli Arap harfli metinlerde bu eklerin dudak uyumuna bağlı ?? ?? ? ?? ? ,gözcüsi?? ?? ???? ?? :yansımıştır imlaya şekilleri ?? ? ,gördüler ?? ?? ? ? ,gönlüni?? ? ? ? ? ?? ,kokusundan?? ??? ?? olan ekler iç seste kalan eklerdir. ???? ???sorucusun. Örneklerde dudak uyumuna bağlı olan ekler iç seste kalan eklerdir. Çeviriyazılı metinlerde düz ünlülü ekler dudak uyumuna büyük oranda bağlıdır: Molino’da düz ünlülü ekler bir iki ek hariç dudak uyumuna bağlı değildir: odunci, gördi, uci - üstüne, suyı, çürüdici - dönüci, dördinci. Carbognano’da dudak uyumuna bağlıdır: yolcu, yürüdü, kuyusu, okuyucu, otuzuncu. Viguier’de dudak uyumuna bağlıdır: oduncu, düşdü, otuzunu, görücü, dokuzuncu. Düz ünlülü ekler, XVII. yüzyılda dudak uyumuna bağlanmaya başlamış, uyum XVIII. yüzyılda tamamlanmıştır. Düz ünlülü eklerdeki dudak uyumu Arap harfli imlaya nadiren yansımıştır. Çeviriyazılı metinlerde düz ünlülü eklerin dudak uyumuna bağlı şekilleri kaydedilmiştir. XVIII. yüzyıldan itibaren bütün düz ünlülü ekler Arap harfli imlaya yansımasa da dudak uyumuna bağlanmıştır.
