HALK EDEBİYATINA GİRİŞ I Dersi HALK EDEBİYATINDA ANLATMALIK TÜRLER: MİTLER, EPİK DESTANLAR, EFSANELER soru detayı:
SORU:
Efsane kavramının sistematik olarak tanımı hangi anlamları içermektedir?
CEVAP:
Sözlü kültür ortamında yaratılan ve sözlü edebiyat geleneğinin bir türü olan efsanenin en yaygın olarak kabul gören tanımı “gerçek veya hayalî muayyen şahıs, hâdise veya yer hakkında gerçek olduğuna inanılarak anlatılan hikâye” şeklindedir. Bu kısa ve özlü tanımında yer alan üç ana unsurdan hareketle sistematik bir biçimde tanımlanışı şu şekildedir:
1) Efsane, anlatıcının tarihî zaman kavramı içinde uygundur.?a) Efsane, muayyen bir tarihî (gerçek veya hayalî) bir hadise ile birleştirilmiştir.?b) Efsane, muayyen bir şahısla, yani, bir ad verilen tarihî (gerçek veya ha- ?yalî) bir şahsiyet ile birleştirilmiştir.
2) Efsane, anlatanın coğrafî alan kavramına uygundur; yani, o, belirli biryerle ?birleştirilmiştir;
3) Efsane gerçek olduğuna inanılan bir hikâyedir. Gerçi o, tabiatüstü hâdiselerle iş görür, ama anlatıcıları tarafından onun gerçek olduğuna inanılır. Onu anlatanın ve dinleyenin yaşadığı dünyasına aitmiş gibi itibar edilir. Bu unsurlar içinde yer alan belirli “tarihî” bir olay ve kişi ile birleştirilmesi ile “belirli coğrafî” bir yerle birleştirilmesi hususları efsanelerin en temel özellikleri arasındadır.