SORU: Efsane kelimesinin diğer dillerdeki karşılıkları nelerdir?
CEVAP: Evrensel olarak yeryüzündeki bütün Halk Edebiyatı geleneklerinde yer alan türlerden birisi de efsane (legend) türüdür. Efsane terimi, dilimize Farsçadan girmiştir. Efsane kavramı İslâm medeniyeti dairesine girmezden önce Eski Türkçede “sab”, “saw”, “kep” ve “irtegi” kelimeleriyle ifade edilmiştir. Batı dillerinde Latince “legendus” kökünden kaynaklanan “legend”, “legenda”, “leggenda”, “leyenda” gibi kelimeler efsane karşılığı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca, Almanca “sage”, Rusça “predaniya” ve “skaz” Yunanca “mythe” veya “mythos” kelimeleri de efsanenin karşılığı olarak kullanılır. Türkiye Türkçesinde efsanenin yanı sıra Arapça menşeli “ustûre”, “menkabe” ve “esatir”le, “mitoloji” kelimelerinin de kullanımı yaygındır. Türk lehçe ve şivelerinde ise, Azerilerde “esâtir”, “mif”, “efsane”; Özbeklerde “efsane”, “rivayat”; Ka-rakalpaklarda “epsane”, “legenda”, Kazaklarda “anız”, “epsanehikayet”; Başkurt-larda “rivayat”, “legenda”; Kırım Tatarlarında “efsane”; Kazan Tatarlarında “riva yat”, “legenda”, “ekiyet”, “beyt”; Altay Türklerinde “kuuçın”, “legenda-kuuçın”; Tı-va Türklerinde “toolçugaa”, “töögü çuga”, “toolçurgu bolgaş”; Karaçaylarda “ay-tıv”, “tavruh”; Uygurlarda “rivayet”, “epsene”; Yakutlarda “kepseen”, “sehen”, “kepsel”; Kırgızlarda “ulamış”, “mif”, “ılakap”, “comok” gibi terimler efsane karşılığında kullanılmaktadır.
