CEVAP:

Günümüz toplumlarında sanayinin belirginliğinin azaldığı ve sanayi ötesi bir toplumun belirginleştiğine dair kuramsal tartışmalar bilginin toplumsal hayattaki rolünün etkinliğini vurgular. Bu vurgunun odak noktasında teknolojik gelişmelerin kaynağının, bilgi ve bilginin kullanımı olduğu vardır. Bu durum jenerik teknolojiler içerisinde de en sık bahsedilen, hatta yeni ekonomik gelişmelerin ana unsuruymuş gibi ele alınan enformasyon ya da bilgi teknolojilerini karşımıza çıkarır. Bilgisayar, mikroelektronik ve iletişim gibi ayrı dalların tek bir akım içerisinde ele alındığı bu dal, hızlı bir şekilde sektörler arasında yayılmış, üretim süreçlerinde yeni bir teknoloji olarak kendine yer bulmuştur. Enformasyon kavram olarak ele alındığında ‘bir sistemin kendi durumunu başka bir sisteme bildirmesi’ olarak tanımlanabilir (Göker, 1996, s.9). Dolayısıyla birimler arasında bilginin toplanması, işlenmesi, saklanması ve iletilmesi gerekir. Bu gereklilik önceden belirlenmiş bir hedefe doğru, amaçlı etkilemeyi ifade eden bir denetleme süreciyle beraber yürür. Buradan hareketle enformasyon teknolojilerinin üretim birimleri arasında ve üzerinde bir denetleme mekanizması işlevini de gerçekleştirdiği söylenebilir. Teknolojinin insanla işleyen bir mekanizma olduğu göz önüne alındığında, değişen teknolojiyle beraber teknolojiyi kullananlar üzerinde bu durumun ne gibi etkiler yaratacağı da ayrı bir tartışma konusudur. Çalışma hayatının içerisinde teknolojinin giderek daha da yoğun ve yaygın kullanılmasıyla beraber kullanıcının yerine, teknolojinin yapay zekası ikame edilmektedir. Kullanıcının üretim sürecindeki görevi kimi zaman belli başlı tuşlara basıp hâli hazırda komutlanmış cihazları yönlendirmektir. Çalışma hayatında rutin ve yabancılaşmanın yeni bir görünümü olarak ortaya çıkan bu gelişmelerin geçmişten farklılaştığı önemli bir nokta enformasyon teknolojilerinin denetleme yeteneğinin daha yetkinleşmiş olmasıdır. Bu konuya dikkat çeken Senneth’e göre (2002: 76-77) “Makineleri, esnekliğin getirdiği kopukluk hissinden ve kafa karışıklığından ayrı düşünemeyiz. Çünkü günümüz kapitalizminin yeni aletleri geçmişin mekanik aygıtlarından çok daha zeki. Bu makinelerin zekası kullanıcınınkinin yerini alıyor; böylece Adam Smith’in kabuslarındaki zihni dışarıda bırakan emeği yeni uçlara taşıyor. Bütün düşünme süreçleri gibi, makine kullanma zekası da öz eleştirel değil operasyonel olduğu takdirde körelir”.