EKONOMİ SOSYOLOJİSİ Dersi ENFORMEL SEKTÖR/EKONOMİ soru detayı:

CEVAP:

Enformel ekonomi kavramının genel bir açıklamasından sonra şimdi de temel özelliklerini sıralayalım:
1) Önemi ve kalıcılığı: Son yıllarda enformel ekonomi büyümeye devem ederek kalıcı bir hale gelmektedir. Eskiden geleneksel ekonominin geçici bir parçası olarak düşünülen enformel ekonomi, bu düşüncenin aksine modern kapitalist gelişmenin bir parçası olarak görülmektedir. Enformel ekonomi küresel büyüme ve bütünleşmeyle de ilişkili ve aynı zamanda küresel ekonominin temel unsurlarından biridir.
2) Ekonomik ilişkilerin bir bütün olarak aralıksız devamlılığı: Düalist okulun birbirinden kopuk ve ayrı yapılar olarak ele aldığı enformel ve formel ekonomi, artık her iki yapının iç içe geçtiği ve ekonomik ilişkilerin bir bütün olarak devamlılığının sağlandığı bir çerçevede ele alınmaktadır. Diğer bir deyişle, enformel ekonomi ekonomik ilişkilerin bir bütün olarak devamlılığını sağlamaktadır. Örneğin, daha önce kendi hesabına terzilik yapan bir kişi, şimdi artık altsözleşmeye dayalı ilişkilerle enformel ekonominin bir parçası hãline gelmiştir. Evde ucuz işgücü olarak parça başı iş yaparak formel ekonominin sürekliliğine hizmet etmektedir. Yani insanlar artık özel terzilere elbise diktirmek yerine (maliyeti yükseldiği için) sanayide üretilmiş hazır giyim tüketmeyi tercih etmektedir. İşletme düzeyinde de enformel ve formel ekonomi arasında da dinamik bir ilişki vardır. Örneğin, enformel işletmelerin birçoğu formel işletmelerle üretim ve dağıtım düzeyinde bağlantı içindedir. Ayrıca birçok formel işletme, enformel çalışma ilişkileri altında ücretli işçi çalıştırmaktadır. Yani, formel işletmeler kendi bünyeleri içinde kısa-zamanlı, geçici işçi çalıştırmaktadır. Bu işçiler sözleşmeye dayalı çalışmaktadır. Bunun yanı sıra altsözleşmeye dayalı ilişkilerle de ev-eksenli çalışma biçimlerinde ev işçileri istihdam edilmektedir.
3) Farklı kesimlere (bölümlere) ayrılması: Enformel ekonomi, işletme ve istihdam türü açısından homojen ve türdeş değildir. Enformel ekonomi çok çeşitli enformel işletmeleri ve çalışma biçimlerini içermektedir. Enformel ekonomi işverenler/küçük girişimcileri, enformel ve formel işletmelerin çalışanlarını, ücretsiz aile işçilerini, sanayiye evde parça başı iş yapanları, kendi hesabına iş yapanları ve diğer ücretli enformel işçiler gibi geniş bir yelpazeyi içermektedir. Ancak bu bölümde altının çizilmesi gereken önemli noktalardan biri de enformel ekonominin toplumsal cinsiyet açısından da farklılaşmasıdır. Bu konu toplumsal cinsiyet ve ekonomi ünitesinde ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır.
4) Legal veya yarı legalliği: Genel olarak enformel sektörün, vergi yükümlülüklerinden de kaçmak için; kayıtsız işletmelerden oluştuğuna dair yaygın bir kanı vardır. Enformel ekonominin yasal çerçeveyle ilişkisinde de şu noktalara bakmak yararlı olacaktır: İlki, illegal süreçler ile illegal mal ve hizmet üretimini birbirinden ayırmak gerekmektedir. Aslında enformel ekonomide üretim veya işin düzenlenmesi sıklıkla yarı legal veya illegal olmasına rağmen enformel çalışanları ve işletmeleri legal mal ve hizmet üretiminde ve dağıtımında bulunmaktadır. İkincisi, enformel ekonomide yer alan birçok faaliyet vergi dilimine girmeye yetecek kadar üretim çıktısı veya gelir elde edememektedir. Önemli olan diğer bir konu ise, formel ve enformel firmalarda işgücünün kayıtsız çalıştırılmasıdır. Bunun en önemli nedeni işverenin vergi ödeme yükümlülüğünden kaçınmasıdır. Enformel ekonomide hem kendi işini yapanların/kuranların hem de ücret karşılığı çalışanların en önemli yoksunluğu şunlardır: iş güvenliği, sosyal koruma, sendikal örgütlenme, sosyal haklar. Sonuç olarak, formel ekonomide çalışanlarla karşılaştırıldıklarında, enformel ekonomide çalışanların yoksulluk riskiyle daha fazla karşılaştıkları söylenebilir.