BİREYSEL İŞ HUKUKU Dersi İşin Kişiler Bakımından Düzenlenmesi soru detayı:
SORU: Engelli ve Eski Hükümlü Kavramları'nı açıklayınız.
Engelli ve Eski Hükümlü Kavramları'nı açıklayınız.
CEVAP: Engelli ve Eski Hükümlü Kavramları
Günlük dilde engelliliği ifade etmek için birçok kavram kullanılmaktadır. Bunlar, sakatlık, malul- lük ve özürlülük gibi kavramlardır. Mevzuatta baş- ta sakatlık sonra özürlü terimi kullanılırken şimdi engelli kavramı kabul görmektedir.
Mevzuat içerisinde birden fazla engelli tanım- laması yapılmaktadır. Bunlardan bir tanesi, En- gelliler Hakkında Kanun’da yapılan tanımlama- dır. Buna göre engelli, “Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıpların- dan dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımı kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen birey’dir (m.3/c).
İş mevzuatı açısından engelli tanımlaması, Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik’te de (YİYHY) düzenlenmiştir. Ger- çekten, Yönetmelik m.3’e göre, engelli; “Doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zi- hinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çe- şitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetleri- ne ihtiyaç duyan kişilerden tüm vücut fonksiyon kaybı en az % 40 olduğu sağlık kurulu raporu ile belgelenenleri” ifade etmektedir (m.3/e). Dolayı- sıyla İş Kanunu açısından çalıştırma yükümlülüğü kapsamında engelli olabilmek için vücut fonksiyon kaybının en az % 40 kaybı aranmaktadır. Bunun dışında engelliliğin, doğuştan ya da sonradan ol- ması veya fiziksel ya da zihinsel olması herhangi bir farklılık oluşturmaz.
İş Kanunu anlamında engelli vücut fonk- siyon kaybı en az %40 oranında kaybeden kişidir.
Yönetmeliğe göre, eski hükümlü de, “Bir yıldan uzun süreli bir cezadan veya Devlet memuru olma- ya engel bir suçtan hüküm giyenleri, cezasını infaz kurumlarında tamamlayanları, cezası ertelenenleri, koşullu salıverilenleri, özel kanunlarda belirtilen şartlardan dolayı istihdam olanağı bulunmayan- ları ve ömür boyu kamu hizmetlerinden yasaklı bulunanlar”ı ifade eder (YİYHY m.3/a). Yine eski hükümlüler açısından da eski hükümlü tanımla- masına girmeyenler, çalıştırma yükümlülüğünden yararlanamaz.
Engelli ve Eski Hükümlü Kavramları
Günlük dilde engelliliği ifade etmek için birçok kavram kullanılmaktadır. Bunlar, sakatlık, malul- lük ve özürlülük gibi kavramlardır. Mevzuatta baş- ta sakatlık sonra özürlü terimi kullanılırken şimdi engelli kavramı kabul görmektedir.
Mevzuat içerisinde birden fazla engelli tanım- laması yapılmaktadır. Bunlardan bir tanesi, En- gelliler Hakkında Kanun’da yapılan tanımlama- dır. Buna göre engelli, “Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıpların- dan dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımı kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen birey’dir (m.3/c).
İş mevzuatı açısından engelli tanımlaması, Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik’te de (YİYHY) düzenlenmiştir. Ger- çekten, Yönetmelik m.3’e göre, engelli; “Doğuştan ya da sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zi- hinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çe- şitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetleri- ne ihtiyaç duyan kişilerden tüm vücut fonksiyon kaybı en az % 40 olduğu sağlık kurulu raporu ile belgelenenleri” ifade etmektedir (m.3/e). Dolayı- sıyla İş Kanunu açısından çalıştırma yükümlülüğü kapsamında engelli olabilmek için vücut fonksiyon kaybının en az % 40 kaybı aranmaktadır. Bunun dışında engelliliğin, doğuştan ya da sonradan ol- ması veya fiziksel ya da zihinsel olması herhangi bir farklılık oluşturmaz.
İş Kanunu anlamında engelli vücut fonk- siyon kaybı en az %40 oranında kaybeden kişidir.
Yönetmeliğe göre, eski hükümlü de, “Bir yıldan uzun süreli bir cezadan veya Devlet memuru olma- ya engel bir suçtan hüküm giyenleri, cezasını infaz kurumlarında tamamlayanları, cezası ertelenenleri, koşullu salıverilenleri, özel kanunlarda belirtilen şartlardan dolayı istihdam olanağı bulunmayan- ları ve ömür boyu kamu hizmetlerinden yasaklı bulunanlar”ı ifade eder (YİYHY m.3/a). Yine eski hükümlüler açısından da eski hükümlü tanımla- masına girmeyenler, çalıştırma yükümlülüğünden yararlanamaz.